یک کارگر را در نظر بگیرید که در یک معدن ذغال‌سنگ مشغول به کار است، هوا کم است، ریه‌های کارگر هر روز در معرض خطر قرار دارند؛ یا کارگری که در یک کارخانه رنگ‌سازی مشغول است و هر شیفت‌کاری مقدار زیادی سموم مختلف تنفس می‌کند؛ یا مثال دیگر، کارگری که کنار کوره ذوب فلز ایستاده و هرم آتش سهم او از کارِ هر روزه است…
سرنوشت همه این کارگران قرار است در دست اتاق بازرگانی باشد؛ نامه‌نگاری‌های رئیس اتاق بازرگانی با وزارت اقتصاد و نامه‌نگاری‌های پیروی آن با معاون رئیس جمهور، قرار است «پیش‌نویس اصلاحیه آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور» را که در اتاق بازرگانی ایران تهیه و تنظیم شده است، بدون اطلاع و مشارکت کارگران در طی دو هفته به یک مصوبه هیات دولت تبدیل کند!
اتاق بازرگانی بدون توجه به وظایف ساختاری و قانونی خود، چند وقتی است که دست روی آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور گذاشته، موضوعی که به هیچ عنوان به این نهاد اقتصادی مربوط نیست و طبق گفته احسان سهرابی (عضو سابق شورایعالی حفاظت فنی وزارت کار) «اگر قرار بر اصلاح باشد، این اصلاحات باید در شورایعالی حفاظت فنی و با حضور تشکلهای کارگری و نمایندگان کارگران صورت بگیرد.» نکته جالب این است که اکنون بدون توجه به این ضروریات قانونی، نهادهای متولی پیش‌نویس اصلاحی اتاق بازرگانی ایران را به رسمیت شناخته‌اند و نامه‌نگاری کرده‌اند تا این پیش‌نویس، مصوب، قانونی و لازم‌الاجرا شود!
مراحل کار برای تهیه پیش‌نویسِ ضد کارگری
اصلاحات زیرپوستی قوانین کار و تامین اجتماعی بدون مشارکت کارگران چند وقتی است که کلید خورده؛ در این بین، اتاق بازرگانی ایران، میدان‌دار اصلی است و بیشترین قدم‌ها را در این مسیر برمی‌دارد؛ اعضای این اتاق، ابتدا نقشه‌های گنج‌آفرین اما در باطن رنج‌آفرین به دولت سیزدهم پیشنهاد کردند و بعد در راستای اجرایی کردن اهداف خود، سراغ آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور رفتند. جلسه‌هایی از نهم شهریورماه با حضور نمایندگان دولت از جمله اعضای وزارت اقتصاد در اتاق بازرگانی برگزار شد که نتیجه آن، پیش‌نویسی است که قرار است تبدیل به یک مصوبه لازم‌الاجرا شود.
در روز پنجم بهمن ماه، دبیر سرمایه انسانی هیات دولت، نامه وزیر اقتصاد را برای چند مدیر ارشد دولتی، از جمله وزیر کار، رئیس بنیاد شهید، رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس سازمان محیط زیست و معاون حقوقی رئیس جمهور ارسال کرد، در آن نامه، از این مقامات خواسته شده «ظرف پانزده روز» در مورد اصلاح آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور که به پیوست نامه آمده، نظر بدهند و بعد این پیش‌نویس اصلاحی در هیات دولت مطرح خواهد شد؛ این نامه که برای هیچ یک از تشکلهای کارگری کشور ارسال نشده و اساساً کارگران سوژه نظرخواهی قرار نگرفته‌اند، پیروی نامه پنجم دیماهِ شافعی، رئیس اتاق بازرگانی به شماره ۷۹۸ به وزیر اقتصاد، نوشته شده است.
اگر بخواهیم موقعیت را جمع‌بندی کنیم باید بگوییم، از تابستان امسال جلسات اتاق بازرگانی درباره آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور «بدون حضور کارگران» برگزار شد، خروجی این نشست‌ها یک متن اصلاحی‌ست که در قالب پیش‌نویس، «بدون اطلاع کارگران» به وزیر اقتصاد ارسال شده، و در نهایت در پایان بهمن، این اصلاحیه با تصویب هیات دولت به یک آیین‌نامه جدید و لازم‌الاجرا بدل شود.
همانطور که مشاهده می‌کنیم، در کل مراحل کار برخلاف تمام مقاوله‌نامه‌های بین‌المللی، کارگران حذف شده‌اند؛ این روند چیزی نیست که تصمیم‌سازی برای سرنوشت جمعی کارگران معادن، کارخانجات زنگ و پلاستیک و کوره‌های ذوب، پشت درهای بسته اتاق بازرگانی و تلاش برای تصمیم سازی با فوریت قبل از اتمام بهمن!
ایرادات ماهوی و ساختاریِ پیش‌نویس اصلاحی
احسان سهرابی در این رابطه می‌گوید: بدون حضور نماینده کارگر، پیش‌نویس اصلاحی نوشته‌اند و رئیس اتاق بازرگانی کار را تمام شده دانسته و نامه به وزیر اقتصاد نوشته، این نامه برای آقای مخبر هم فرستاده شده و از طریق منابع انسانی معاون رئیس جمهور، برای چند وزیر و مدیر دولتی ارسال شده تا ظرف دو هفته نظر بدهند، بدون اینکه کار از مجرای قانونی یعنی شورایعالی حفاظت فنی حضور عبور کند.
سهرابی (عضو اسبق شورایعالی حفاظت فنی) اضافه می‌کند: اساسی‌ترین ایراد کار، نادیده گرفته شدن سه‌جانبه گرایی‌ست، اتاق بازرگانی اصلاً حق مداخله در این مسائل کارگری را ندارد. به چه دلیل باید فعالان بازرگانی برای کارگران تعیین تکلیف کنند؛ اما گذشته از این ایراد ماهوی، پیش نویس تهیه شده، ایرادات ساختاری بسیار دارد؛ هم‌اکنون هیات‌های بدوی و تجدیدنظر بررسی مشاغل سخت و زیان‌آور در ادارات کار قرار دارد اما این آیین‌نامه، هیات‌ها را به سازمان تامین اجتماعی منتقل کرده؛ تامین اجتماعی در موضوع سخت و زیان‌آور، ذینفع است و معمولاً تصمیمات کمیسیون‌های اداره کار را نمی‌پذیرد؛ حالا مرجع تصمیم‌گیر را خودِ تامین اجتماعی قرار داده‌اند که کاملاً به ضرر کارگران است.
موضوع بعدی، قرار گرفتن نماینده تامین اجتماعی در گروه بازرسی کارگاهی‌ست که تا قبل از این سابقه نداشته است؛ حالا در پیش‌نویس جدید، نماینده تامین اجتماعی در گروه بازرسی آمده و در نتیجه این سازمان که باید وظیفه پرداخت بار مالی بازنشستگی پیش از موعد کارگران مشاغل سخت را برعهده بگیرد، خود عامل بازرسی میدانی‌ست که طبق گفته سهرابی، بازهم برای کارگران دردسرساز است.
او اضافه می‌کند: در آیین‌نامه فعلی، تعداد اعضای هیات بررسی پنج نفر است که یک نفر از این افراد نماینده سازمان تامین اجتماعی است ولی در این اصلاحیه، تعداد نمایندگان تامین اجتماعی به دو نفر افزایش یافته است؛ اینجا بازهم سهم سازمانِ مجری و ذینفع زیاد شده است. چنین حالتی در شیوه‌های رسیدگی در ایران معمول نبوده است که یکی از طرفین ماجرا – که اینجا سازمان تامین اجتماعی است – در تعیین تکلیف ماجرا و تصمیم‌گیری برای آن، تاثیرگذار و دخیل باشد. یک‌سال و نیم است که اتاق بازرگانی خیز برداشته تا حقوق کارگران مشاغل سخت را با مقررات‌زدایی از میان بردارد، حالا گویا تا رسیدن به هدف یک قدم بیشتر نمانده است…
کارگران حق ورود به اتاق‌های دربسته را ندارند
سوال اصلی اینجا است که چرا سرنوشت هزاران کارگر به دست اتاق بازرگانی افتاده است؟ خروجی این اتاق، به نام اصلاحیه آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور، حتی یک امضای کارگری زیر برگه خود ندارد و جالب اینجاست که هیچ یک از مدیران و وزرای دریافت کننده نامه به این آیین‌نامه ضد کارگری ایراد ماهوی نگرفته‌اند و نپرسیده‌‌اند که چرا کارگران هیچ رد پا و نقشی در این اصلاحیه ندارند؛ سهرابی کل مراحل کار را «آمرانه» و «غیردموکراتیک» توصیف و تاسف را در یک جمله خلاصه می‌کند: «فقط در رسانه‌ها از افزایش کمّیِ تشکلهای کارگری و تشکل‌سازیِ مدام می‌گویند اما این پروپاگاندا است، در عمل، کارگران به اتاق‌های دربسته راه ندارند؛ مشارکت‌شان صفر مطلق است…»
مطالب زیر در مورد سخت و زیان‌آور را حتما بخوانید
چگونه خیلی راحت ریز حقوق و مزایای 1402 خود یا کارکنان خود را دقیق محاسبه کنید؟
برای دریافت آنلاین و فوری فیش حقوقی 1402 قانون کار پایه سنوات تجمیعی، مزد شغل، حق مسکن، بن کارگری، حق اولاد، اضافه کاری، شب کاری، نوبت کاری، جمع کاری، ماموریت، حق بیمه، مالیات حقوق... طبق آخرین مقررات و همه در یک برگه PDF قابل چاپ به شکل فیش حقوقی (رایگان و حرفه‌ای)
