قانون کار شیفت ۱۲-۲۴ چه شرایط و محدودیت هایی دارد؟

آیا قانون کار شیفت ۱۲-۲۴ (12 ساعت کار و 24 ساعت استراحت) را مجاز دانسته است؟ و کارفرما می تواند کارگران خود را به صورت شیفت 12 24 به کار گیرد یا خیر؟

اگر کارفرمایی در نظر داشته باشد کارگران خود را در شیفت های ۱۲-۲۴ ساعت به کار بگیرد و برخی از کارگران با این شرایط کار مخالفت کنند از لحاظ قانونی چه شرایطی وجود دارد.

در این پست به بررسی اینکه آیا ۱۲ ساعت کار و ۲۴ ساعت استراحت طبق قانون کار مجاز بوده و کارفرما مجاز به انجام این کاراست یا خیر می‌پردازیم.

ساعت کار 12-24 در قانون کار

ساعت کار در قانون کار به صورت کلی مشخص شده است و این که ساعت انجام کار در کارگاه به چه صورت باشد و اینکه ساعت شروع کار کی باشد و ساعت اتمام کار کی باشد و مواردی مانند آن به صورت جزئی در قانون کار مشخص نشده است. در متن قانون کار شیفت های ۱۲-۲۴ به صورت واضح تجویز و یا ممنوع نشده است.

در ماده ۵۱ قانون کار چنین تعیین شده است که ساعت کار در شبانه روز نباید از ۸ ساعت بیشتر باشد و در تبصره ۱ ماده ۵۱ قانون کار ساعت کار کارگران به صورت هفتگی ۴۴ ساعت تعیین شده است.

تبصره ۲ همان ماده در کارهایی مانند کارهای کشاورزی تنظیم ساعت کار در شبانه روز با توافق کارگر و کارفرما را پیش بینی کرده است.

در مواد ۵۵ و ۵۶ کار نوبتی که گردش در نوبت های صبح، عصر و شب انجام می شود را پیش بینی کرده است که به نوعی تایید این موضوع است که انجام کار در هر ساعت از شبانه روز با رعایت مقررات قانون کار مجاز است.

محدودیت ها برای ساعات کار در قانون کار

در برخی موارد محدودیت برای ساعت کار در قانون کار وجود دارد که ممکن است کار 12-24 را تحت تاثیر قرار دهد.

۱- در ماده ۵۹ قانون کار حداکثر ساعت اضافه کاری در هر روز حداکثر ۴ ساعت و در شرایط اضطراری و استثنایی ۸ ساعت تعیین شده است.

۲- درکارهای سخت و زیان آور ساعت کار هفتگی ۳۶ ساعت است و اضافه کاری در این مشاغل مجاز نیست.

ماهیت کار و مشاغل نیز در این موضوع اهمیت زیادی دارد. برخی مشاغل حساس بوده و خستگی کارگر ممکن است باعث حوادث و یا خسارات شود و یا مشاغلی که کار فیزیکی تمام وقت را می طلبد استفاده از ساعات کار طولانی مانند ۲۴ ساعت کار در هر نوبت کاری صحیح نیست. در عمل انسان قادر به حفظ هوشیاری و نخوابیدن ۲۴ ساعته نیست لذا در عمل حتی اگر کارگر موافق باشد و محدودیت قانونی هم وجود نداشته باشد بعضی از شیفت های کاری در عمل کاربردی نخواهد داشت.

ولی در مشاغلی مانند نگهبانی جمعی، یا داروخانه های شبانه روزی و مواردی که در طول ۲۴ ساعت زمان های برای استراحت و خواب کارگر از جانب کارفرما مجاز دانسته می شود شیفت های بلند مدت منع قانونی ندارد.

شیفت‌های ۱۲-۲۴ با توجه به مقررات قانون کار هیچ منع و محدودیتی ندارد و کارفرما با توافق کارگر می تواند چنین نوبت های کاری را در برنامه کاری قرار دهد.

در مشاغل سخت و زیان آوری که طبق قانون کار حداکثر ساعت کار هفتگی نباید از 36 ساعت تجاوز کند، در صورتی که کار به صورت شیفت ۱۲-۲۴ باعث کارکرد بیش از ساعت کار ذکر شده شود ممنوع خواهد بود.

سوالی که ممکن است پیش آید این است که اگر روال و ساعت کار قبلی مثلا روز کار بوده آیا کارفرما می تواند ساعت کاری را به ۱۲-۲۴ تغییر دهد یا نه؟

شرایط تغییر ساعت کار 12-24 توسط کارفرما

قانون کار شیفت 12 24 در خصوص تغییر ساعات کار بستگی به توافق کارفرما و کارگر دارد. اگر در قرارداد کار ساعات کار ذکر شده باشد کارفرما نمی تواند یکجانبه نسبت به تغییر ساعات کار اقدام کند مگر با توافق کارگر. در صورتی که در قرارداد کار و یا توافقات بعدی به تبعیت ساعت کار کارگر از برنامه کاری ارائه شده از جانب کارفرما توافق شده باشد تغییر ساعت کار کارگران بلامانع است. نکته مهم این است که کارفرما در صورتی می تواند شرایط و ساعات کار کارگر را به طور کلی تغییر دهد که کارگر با آن موافقت کرده باشد. تغییرات جزئی در ساعات کار برای کارفرما مجاز است.