جلسه هفتم: آموزش محاسبه فوق العاده نوبت کاری

آموزش محاسبه فوق العاده نوبت کاری مستلزم این است که در ابتدا بتوانیم تشخیص دهیم که آیا کار نوبت کاری محسوب می شود یا خیر؟ پس از اینکه مطمئن شدیم که کار نوبت کاری است در مرحله بعد باید تشخیص دهیم نوع نوبت کاری از چه نوع است؟ پس از تعیین نوع نوبت کاری در مرحله آخر درصد فوق العاده نوبت کاری مشخص می شود.

در این قسمت از دوره آموزشی علاوه بر آموزش کامل موارد فوق مثالی از نحوه ی محاسبه فوق العاده نوبت کاری حل می شود.

قانون فوق العاده نوبت کاری

در ماده 55 قانون کار:
به کارهایی که در طول ماه گردش دارند، به طوری که نوبت های آنها در صبح، عصر یا شب واقع می شود، کار نوبتی اطلاق می شود.

در ماده 56 قانون کار:
انواع نوبت کاری و درصد فوق العاده هر کدام مشخص شده و در دستورالعمل شماره 22 روابط کار نیز جزئیات نوبت کاری تشریح شده است.

در ماده 56 قانون کار 4 نوع نوبت کاری تعریف شده است که عباتند از:

انواع نوبت های کاری طبق قانون کار

یکی از سوالات مهم در نوبت کاری این است که چه ساعاتی از شبانه روز صبح و چه ساعاتی عصر و چه ساعاتی شب هستند؟
در ماده 53 قانون کار:
-از 22 شب تا 6 صبح شب کار
-از 14 تا 22 شب عصر کار
-از 6 صبح تا 14 صبح کار

مراحل محاسبه فوق العاده نوبت کاری

– تشخیص نوع نوبت کار
– تعیین درصد نوبت کاری
– محاسبه فوق العاده نوبت کاری

مهم ترین و سخت ترین کار در محاسبه فوقا العاده نوبت کاری تشخیص نوع نوبت کاری است. بر اساس مواد 55 و 56 قانون کار نوبت کاری باید دارای شرایط زیر باشد:
– ساعات شروع و اتمام کار متفاوت در طول ماه داشته باشد.
-تنوع ساعات ورود و خروج داشته باشد.
-دارای گردش نوبت کاری در طول یک ماه باشد.

مثال های تشخیص نوع نوبت کاری

مثال 1 : کارگری از 7 صبح تا صبح روز بعد سرکار است و 48 ساعت استراحت دارد. چون ساعات ورود و خروج این کارگر دارای تنوع نیست و ثابت است نوبت کاری محسوب نمی شود.

مثال 2: کارگری به صورت 12 ساعت کار و 24 ساعت استراحت کار می کند. یک هفته از ساعت 7 صبح تا 7 عصر و یک هفته از 7 عصر تا 7 صبح کار می کند. چون این کارگر دارای ساعات ورود و خروج متنوع است نوبت کاری محسوب می شود.

مثال 3: کارگری یک ماه از ساعت 7 صبح لغایت 19 سر کار است و یک ماه از ساعت 19 تا 7 صبح روز بعد. ورود و خروج این کارگر مانند مثال قبل است پس شرط اول نوبت کاری برقرار است ولی گردش در یک ماه اتفاق نمی افتد پس شرط شرط دوم وجود ندارد. بنابراین نوبت کاری نیست.

مثال هایی برای انواع نوبت کاری:

صبح و عصر	صبح و عصر و شب
1 هفته صبح 1 هفته عصر 10 روز صبح 10 روز عصر 1 هفته صبح و 5 روز عصر	1 هفته صبح، 1 هفته عصر و 1 هفته شب 10 روز صبح، 10 روز عصر و 10 روز شب 6 روز صبح، 12 روز عصر و 12 روز شب
صبح و شب	عصر و شب
1 هفته صبح 1 هفته شب 10 روز صبح 10 روز شب 1 هفته صبح و 5 روز شب	1 هفته عصر 1 هفته شب 10 روز عصر 10 روز شب 1 هفته عصر و 5 روز شب

در عمل خیلی به ندرت پیش می آید که ساعات کار دقیقا با ساعات نوبت کاری پایه منطبق باشد. کارگاه ها ملزم نیستند ساعات ورود و خروج خود را با ساعات نوبت کار پایه تنظیم کنند. بنابراین باید بتوانیم ساعات ونوبت های کاری واقعی را با نوبت های کاری پایه تطبیق دهیم و از روی آن فوق العاده نوبت کاری را محاسبه کنیم.

ساعات کار و نوبت های کاری واقعی را با نوبت های کاری پایه تطبیق می دهیم و می بینیم نوبت کاری غالب کدام است؟ هرکدام که ساعات کاری بیشتری داشته باشد نوبت کاری غالب است. ممکن است نوبت های کاری به طوری باشند که مثلا 4 ساعت در شب و 4 ساعت در صبح باشد. در این حالات هرکدام از نوبت کاری ها که مزایای بیشتری برای کارگر داشته باشد، آن نوبتِ کاری غالب خواهد بود. پس در این مثال نوبت کاری غالب شب کاری خواهد بود چون درصد مزایای آن بیشتر است.

برای روشن شدن مساله به مثال های زیر توجه نمایید:

نوبت کاری انتخابی	نوبت کاری تلاقی	ساعات کار
صبح(غالب)	شب/صبح	4 تا 12
شب (مزایای بالا)	شب/صبح	2 تا 10
شب (غالب)	عصر/شب	20 تا 5
عصر(غالب)	صبح/عصر	12 تا 19
شب (مزایای بالا)	عصر/شب	18 تا 2
صبح – شب	صبح/عصر/شب	7 تا 19 – 19 تا7

مثال های محاسبه مبلغ نوبت کاری

مثال 1 : محاسبه فوق العاده نوبت کاری کارگری که در مهر ماه 1400 با شرایط زیر کار می کند:
مزد ثابت روزانه 885165 ریال
ساعات کار : 10 روز از 7 لغایت 16
  10 روز از 16 تا 24
  5 روز از 24 لغایت 7
  5 روز استراحت

الف : تشخیص نوع و درصد نوبت کاری
از روی ساعات ورود و خروج می بینیم که دارای گردش و تنوع است و گردش در طول ماه رخ می دهد، پس نوبت کاری است.
حال باید بدانیم این نوع از کار در کدام یک از ساعات های نوبت کاری قرار دارد. چون نوبت کاری صبح و عصر و شب وجود دارد پس نوبت کاری صبحف عصر و شب است که فوق العاده آن 15 درصد است.
نکته: در حالاتی که تنوع نوبت کاری 3 یا 4 نوع است و نوبت کاری صبح و شب و عصر وجود دارد دیگر سراغ بررسی حالت های صبح و شب و صبح و عصر نمی رویم چون در آنها حداکثر 2 تنوع وجود دارد.

ب : محاسبه فوق العاده نوبت کاری
پس از مشخص شدن درصد فوق العاده نوبت کاری مبلغ آن را محاسبه می کنیم:
حقوق ماهانه = 30 × مزد ثابت
26.554.950 = 30 × 885165
فوق العاده نوبت کاری ماهانه = درصد فوق العاده × حقوق ماهانه
3.983.242 = 0.15 × 26.554.950
پس فوق العاده نوبت کاری این کارگر 3.983.242 خواهد بود.

نکته:
همانطور که در آموزش محاسبه نوبت کاری توضیح داده شد فوق العاده نوبت کاری به صورت آیتم مستقل محاسبه می شود و تداخل و ارتباطی با سایر فوق العاده ها ماندد جمعه کاری و اضافه کاری و … ندارد. فوق العاده نوبت کاری به صورت ماهانه حساب می شود، نه روزانه. در برخی موارد مشاهده می کنیم که به تعدا روزهای که رد نوبت شب واقع شده فقط درصد نوبت کاری پرداخت می شود که این کار اشتباه است.

تنوع در نوبت های کاری بسیار زاید است ولی با اصولی که به آنها اشاره کردیم می توانید به راحتی فوق العاده نوبت کاری را محاسبه نمایید.