نحوه محاسبه مابه التفاوت و اختلاف ناشی از اجرای طرح طبقه بندی مشاغل

طبق مقررات قانون کار برخی کارگاه ها از ابتدا و برخی بعد از مدت زمانی مشمول اجرای طرح طبقه بندی مشاغل می شوند. زمان مقرر برای الزامی شدن اجرای طرح در کارگاه های عادی رسیدن تعداد کارگران به 50 نفر و در شرکت های پیمانکاری و خدماتی از ابتدا بدون توجه به تعداد کارگران است. ممکن است کارفرما در زمان مقرر طرح طبقه بندی مشاغل را اجرا نکرده باشد. در صورتی که پس از اجرای طرح، حقوق و مزایای کارگران تغییر کرده باشد کارفرما باید مابه التفاوت و اختلاف ناشی از اجرای طرح طبقه بندی مشاغل را محاسبه و پرداخت نماید.

اجرای طرح طبقه بندی مشاغل الزاما به مفهوم افزایش حقوق و مزایای کارگران و ایجاد مابه التفاوت و اختلاف نمی شود. اینکه این اختلاف و میزان افزایش چقدر خواهد بود بستگی به طرح کارگاه و حقوق و مزایای قبلی کارگران دارد.

آیا مابه التفاوت و اختلاف ناشی از اجرای طرح طبقه بندی مشاغل قابل پیش بینی است؟

طرح طبقه بندی هر کارگاه منحصر به فرد و مختص همان کارگاه است. طرح طبقه بندی از روی مواردی مانند شرایط کار، بودجه حقوق و دستمزد قبلی و میزان ضریب ریالی دارد. بنابراین میزان افزایش (بهتر است بگوییم تغییر) حقوق و مزایا، گروه های شغلی و عناوین شغلی از قبل قابل پیش بینی نیست. همچنین حتی پس از اجرای طرح نیز بدون دسترسی به طرح همان کارگاه اظهار نظر در این موارد برای کسی مقدور نیست.

کدام کارگاه ها باید طرح طبقه بندی اجرا کنند؟

مستند اینکه چه کارگاه‌هایی ملزم و مشمول اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل هستند ماده 49 قانون کار و دستور العمل شماره 12096/ن مورخ 1374/04/20 وزارت کار  (دانلود از انتهای پست) است که طبق این دستورالعمل کارگاه‌های دارای 50 نفر و بیشتر کارگر مشمول اجرای طرح طبقه بندی مشاغل هستند.

زمان الزامی شدن و محاسبه اختلاف ناش از جرای طرح طبقه بندی مشاغل

نکته و سوال مهم در ارتباط با زمان الزامی شدن و مشمول بودن طرح طبقه بندی مشاغل این است که پس از اجرای طرح طبقه بندی مشاغل کارفرما از چه زمانی باید حقوق و مزایای کارگران را بر اساس طرح طبقه بندی مشاغل پرداخت کند؟ چنانچه تاخیری در اجرای طرح طبقه بندی مشاغل وجود داشته مابه التفاوت و اختلاف ناشی از اجرای طرح طبقه بندی مشاغل و افزایش احتمالی مزد ناشی از اجرای طرح از چه زمانی باید پرداخت شود؟

نحوه و زمان مبدا محاسبه مابه التفاوت و اختلاف ناشی از اجرای طرح با مثال

طبق تبصره 4 دستور العمل مزبور ماخذ محاسبه و پرداخت مابه التفاوت افزایش احتمالی مزد ناشی از اجرای طرح، تاریخ شمول اجرای طرح در کارگاه است. به عنوان مثال ساده فرض کنیم کارگاهی از تاریخ 1398/03/01 تعداد کارگران خود را از 40 نفر به 60 نفر افزایش داده و سه ماه این تعداد ادامه داشته است. کارفرما در 1400/10/01 طرح طبقه بندی مشاغل را در کارگاه به مرحله اجرا در آورده و قراردادها و احکام کارگران را طرح طبقه بندی مشاغل تطبیق داده است.

بنابراین این کارگاه در تاریخ 1398/03/01 مشمول طرح طبقه بندی مشاغل بوده ولی کارفرما طرح طبقه بندی مشاغل را با تاخیر اجرا کرده است. به احتمال زیاد حقوق کارگران پس از اجرای طرح نسبت به قبل از اجرای طرح تغییر خواهد کرد. این تغییر دو حالت می‌تواند داشته باشد. اگر حقوق کارگری پس از اجرای طرح نسبت به قبل از طرح کاهش یابد کارفرما مکلف است با پرداخت تفاوت تطبیق این کاهش را جبران نماید. اگر حقوق کارگر پس از اجرای طرح افزایش یابد کارفرما مکلف به پرداخت حقوق و مزایای تبعی آن با مبلغ جدید خواهد بود.

نحوه محاسبه مزد مبنا و جزئیات تطبیق طبقه بندی مشاغل بحث مفصل و جدایی است که موضوع این قسمت نیست.

در این شرایط قراردادها و احکام کارگزینی کارگران طبق طرح طبقه بندی مشاغل اجرا می‌شود. چون از زمان شمول طرح تا اجرای آن فاصله زمانی وجود دارد کارفرما مکلف به پرداخت مابه التفاوت افزایش احتمالی از زمان شمول تا زمان اجرا خواهد بود.

برای پرداخت و تسویه حساب مابه التفاوت افزایش احتمالی مزد ناشی از اجرای طرح طبقه بندی مشاغل دو راه کار پیش بینی شده است: 1-از طریق صلح و سازش و توافق بین کارفرما و کارگران که می‌توانند با هر مبلغی نسبت به این مابه التفاوت توافق نمایند. 2-در صورت عدم حصول توافق و سازش بین کارگران و کارفرما در خصوص پرداخت مابه التفاوت کارگران باید از طریق سامانه جامع روابط کار طرح شکایت کنند تا مراجع حل اختلاف اداره کار نسبت محاسبه مابه التفاوت و صدور رای اقدام نمایند.

با توجه به اینکه طرح طبقه بندی مشاغل هر شرکت منحصر به فرد و خاص همان شرکت است و طرح حالت ثابتی برای کل کشور ندارد لذا ممکن است طرح طبقه بندی مشاغل دو کارگاه مشابه مجاور هم با هم متفاوت باشد. ممکن است برای شغلی در یک کارگاه گروه 6 تعلق بگیرد ولی در کارگاه بعدی گروه 8 تخصیص یابد. از طرفی ممکن است مزد گروه 6 کارگاه اول از مزد گروه 8 کارگاه دوم بیشتر باشد.

در نتیجه اظهار نظر در خصوص اینکه آیا افزایش حقوق اعلام شده صحیح است یا نه مقدور نسبت مگر اینکه شخص آشنا به این امور به طرح طبقه بندی کارگاه دسترسی داشته باشد. بهترین مرجع برای این مورد امور اداری کارگاه و یا مشاوری است که طرح را در کارگاه اجرا کرده است.

در صفحه مقررات مربوط به طبقه بندی مشاغل تمام مقررات مرتبط قرارداده شده که می‌توانید مطالعه کنید.برای دانلود دستور العمل شماره 12096/ن مورخ 1374/04/20 وزارت کار اینجا کلیک کنید.