مبلغ اضافه کاری سال 1400 کارگران چگونه محاسبه می شود؟

محاسبه اضافه کاری یکی از مهم‌ترین چالش‌های بین کارفرما و کارگران است. اضافه کاری با اینکه مفهوم مشخصی دارد اما معمولا هرکس نسبت به آن دیدگاه متفاوتی دارد. اما آنچه که مهم است همه بدانند تعریف اضافه کار از نگاه قانون، قوانین مربوط به آن و نحوه محاسبه اضافه کاری است. نحوه محاسبه اضافه کاری، فرمول محاسبه، مبلغ اضافه کاری سال 1400 و ساعات کاری و جدول اضافه کاری مصوب وزارت کار از جمله مهم‌ترین ابهامات و دغدغه‌ها برای اضافه کاری است. در این مقاله به صورت کامل و مفصل به آن‌ها می‌پردازیم.

فرمول محاسبه اضافه کاری سال 1400 چیست؟

محاسبه اضافه کار بستگی به نرخ و مزد هر ساعت کار عادی دارد. برای محاسبه اضافه کار ابتدا می بایست نرخ یک ساعت کار عادی کارگر را محاسبه و سپس ۴۰ درصد دستمزد هر ساعت کار را به نرخ  یک ساعت کار اضافه کرد.  
به عبارت دیگر محاسبه نرخ هر ساعت اضافه کار برابر است با دستمزد یک ساعت کار معمولی ضرب در ۱.۴ (یک و چهار دهم)
فرمول محاسبه اضافه کاری سال 1400 به صورت زیر است:
دستمزد یک ساعت اضافه کای 1400 = دستمزد یک ساعت کار عادی 1400 + ۴۰ درصد از دستمزد یک ساعت 
یا به عبارتی دیگر:
مزد یک ساعت اضافه کاری سال 1400 کارگران =۱.۴ × (مزد یک ساعت کار عادی)
قبل از محاسبه اضافه کار باید با مفهوم و شرایط و ضوابط اضافه کاری آشنا شویم:

اضافه کاری چیست؟

مطابق قانون به کاری اضافه کاری گفته می شود که کاری بیشتر از ساعات کاری و موظفی که معادل ۴۴ ساعت در هفته تعیین شده است انجام شود. اضافه کاری دارای مزیت برای کارفرما و کارگر است. کارفرما بهره بیشتری در جهت کارایی کارگاه و جلوگیری از استخدام نیروی جدید برای انجام کار مضاعف را دارد و برای کارگر مزد و مزایای مالی دارد.
نکته ای که در اضافه کاری می بایست به آن توجه کرد این است که اضافه کار قاعده و روال معمول کار در کارگاه نباید باشد. اضافه کاری فقط در شرایط محدود و خاصی انجام می شود.
روال نبودن اضافه کار در قانون کار به صراحت مورد تایید قرار گرفته است چرا که اگر بنا بود اضافه کاری روال عادی کار شود نیازی نبود کار به سقف معینی محدود شود.  
البته در ایران نیز طبق قوانین تامین اجتماعی اضافه کاری مشمول کسر حق بیمه است. چرا که جزو درآمد مشمول کسر بیمه کارگر تلقی می شود. به عبارتی اضافه کاری کارگران قانون کار مشمول کسر بیمه بوده و در محاسبه حق بیمه کارگر تاثیر خواهد داشت. اگر کارگر در سال های پایانی کار خود و نزدیک بازنشستگی باشد، مبلغ اضافه کاری در مستمری بازنشستگی او نیز تاثیر گذار خواهد بود.

اضافه کار در قانون کار چه شرایطی دارد؟

در قانون کار ساعات کاری هر کارگاه می بایست مطابق با ۴۴ ساعت در هفته و نباید از هشت ساعت در طول روز بیشتر باشد. طبق ماده ۵۹ قانون کار در صورت کار بیشتر از ساعت کار موظفی می بایست اضافه کار محسوب شود که دارای شرایط خاصی است. که در ادامه به شرح این شرایط می پردازیم: 
1- با توافق کارگر و کارفرما باشد.
2- هزینه اضافه کار محاسبه و پرداختی بابت این ساعات اضافه کاری می بایست صورت گیرد. 
3- بصورت موقت باشد، بیشتر از ۴ ساعت در روز نباشد مگر در شرایط اضطرار.
4- کارگر شب کار نباشد. 
5- کارگر به کارهای سخت و زیان بار مشغول نباشد. 
6- کارگر نوجوان نباشد. 

طبق تبصره ماده ۵۹ قانون کار:

انجام اضافه کار نباید بیشتر از ۴ ساعت در روز باشد مگر در موارد استثنا در غیر اینصورت کارفرما برای کار بیشتر از ۴ ساعت در روز بطور مداوم می بایست نیروی کار جدید استخدام نماید. در صورت رعایت نکردن شرایط فوق در صورت بروز اتفاق برای کارگر، کارفرما باید پاسخگو باشد و باید خسارت پرداخت کند. 
نکته: اضافه کاری در صورتی محاسبه می شود که ساعات کاری کامل شده باشد. در مورادی که ساعات کار اضافه کار بیشتر از حد معمول ( منظور ساعات کار معمول در سازمان که می بایست انجام شود) میزان ساعات، اضافه کاری محسوب نمی شود. 

هر کارگر باید چند ساعت کار کند؟

طبق ماده ۵۱ قانون کار، ساعت کاری هر کارگر نباید از ۸ ساعت بیشتر در شبانه روز باشد و در هفته نیز نباید بیشتر از ۴۴ ساعت باشد. این ساعات کاری برای مشاغل سخت و زیان آور متفاوت است. در مشاغل سخت و زیان آور ساعات کاری نباید از ۶ ساعت در روز تجاوز کند و در هفته باید حداکثر ۳۶ ساعت کار باشد.
 1- ساعات صرف صبحانه، نهار جز ساعت کار محسوب نمی شود. البته در صورت رویه و عرف بودن ساعات نهار و صبحانه جز موراد عادی ساعات کاری، می بایست این روال ادامه پیدا کند. 
2- میزان ساعات کاری با توجه به ماه ۳۰ روز، ۳۱ روز و ۲۹ روز و تعطیلات رسمی و روزهای جمعه در هر ماه متفاوت است.
ساعات مشخص شده در هفته این امکان را به کارفرما می دهد تا با توافق کارگر ساعات کار در بعضی از روزها بیشتر از روز های دیگر باشد ولی در مجموع ساعات کاری هفته نباید تجاوز کند. ساعات کاری بیشتر از ساعات مشخص شده در قانون کار اضافه کاری محسوب می شود و کارفرما موظف به پرداخت دستمزد آن است. در سال ۱۴۰۰ با توجه به تعطیلات رسمی ساعات کاری بصورت ماهیانه مطابق با جدول ذیل خواهد بود. 

برای محاسبه اضافه کار کارگران قانون کار اطلاع از جدول ساعات کار موظفی کارگران الزامی است.

محاسبه مبلغ اضافه کاری سال 1400

طبق بخشنامه مزد 1400 و حداقل مزد کارگر در سال 1400 هر ساعت اضافه کاری به صورت زیر خواهد بود:

مزد ساعتی 1400 = مزد روزانه 1400 / 7.33

مزد هر ساعت اضافه کار = مزد روزانه 1400 * 1.4

با در نظر گرفتن حداقل مزد روزانه به مبلغ 885165 :

مزد ساعتی = 885165 / 7.33 = 120759

مزد هر ساعت اضافه کار1400 = 120759 * 1.4 = 169062

مثال محاسبه فوق العاده اضافه کاری ماهانه در ۴ مرحله

کارگری به عنوان سرپرست تولید دارای مزد توافقی 1000000 ریال و پایه سنوات روزانه 75000 ریال و فوق العاده سرپرستی ماهانه 3.000.000 ریال است.
اگر این کارگر در ماه تیر ۱۴۰۰ به میزان ۲۵۰ ساعت کارکرد داشته باشد مبلغ اضافه کاری سال 1400 خرداد ماه وی چقدر خواهد شد؟

الف: محاسبه ساعات اضافه کاری
در تیر ۱۴۰۰ ساعات موظفی 191 ساعت است.
ساعات اضافه کار=250-191=59

ب: محاسبه مزد روزانه و ساعتی کارگر

مزد کارگر = مزد روزانه + پایه سنوات + فوق العاده سرپرستی روزانه = 1000000+75000+100000=1175000 ریال
مزد ساعتی = مزد روزانه / ۷.۳۳ = 1175000/۷.۳۳=160300 ریال

ج: محاسبه مزد هر ساعت اضافه کار
مزد هر ساعت اضافه کار = مزد هر ساعت کار عادی * ۱.۴ = 160300*۱.۴=224420ریال

د: محاسبه اضافه کار ماهانه
اضافه کار ماهانه =ساعات اضافه کار ماهانه * مبلغ هر ساعت اضافه کار = 59*224420=13.240.780ریال
پس فوق العاده اضافه کاری ماهانه این کارکر مبلغ 13.240.780 ریال خواهد شد.

سوالات متداول در خصوص اضافه کار