چگونه بفهمیم سختی کار داریم؟

سختی کار اصطلاحی است که در بین اغلب کارگران و کارکنان مطرح می‌شود. منظور از سختی کار چیست و چگونه بفهمیم سختی کار داریم جزو سوالات بسیار رایج و پرتکرار این حوزه است. برای پاسخ به این سوالات باید ابتدا با معنی قانونی سختی کار آشنا شده و سپس به مزایای سختی کار پرداخته و در نهایت با مشاغل سخت و زیان آور آشنا می‌شویم.

مفهوم و معانی سختی کار در قوانین و مقررات

در قانون کار و یا تامین اجتماعی اصلاح با عنوان دقیق سختی کار مطرح نشده است. در این دو قانون از عبارت مشاغل سخت و زیان آور استفاده شده است. سخت و زیان آور در ماده 52 قانون کار مزایایی مانند کاهش ساعات کار و افزایش مدت مرخصی را دارد و در ماده 76 قانون تامین اجتماعی کارگران شاغل در کارهای سخت و زیان آور از بازنشستگی پیش از موعد بهره مند می‌شوند.

تفاوت‌های اساسی بین مزایای تعریف شده برای کارهای سخت و زیان آور در قانون کار و تامین اجتماعی وجود دارد که در مقاله قبلی با عنوان بازنشستگی کارهای سخت و زیان آور و کاهش ساعات کار به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته است.

برخی کارگاه‌ها در حقوق و مزایای ماهانه مبلغی با عناوینی مانند حق سختی کار پرداخت می شود که پرداخت مبالغی با عناوین مختلف شبیه سختی کار دلیلی بر سخت و زیان آور بودن شغل آنان نیست.

معیارهای تشخیص مشاغل سخت و زیان آور

در قانون، کارهای سخت و زیان آور، کارهایی هستند که در آن ها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار، غیر استاندارد بوده و در اثر اشتغال کارگر تنشی به مراتب بالاتر ازظرفیت های طبیعی (جسمی و روانی) در کارگر ایجاد می‌شود.

پس در متن قانون معیارهای تشخیص سخت و زیان آور بودن مشاغل وجود عوامل فیزیکی مانند صدا، گرد و غبار و عوامل شیمیایی مانند بخارات مضر و عوامل بیولوژیکی مانند تماس با انواع باکتری ها و ویروسها تعیین شده است.

در اغلب محیط‌های کار این عوامل وجود دارند و چنانچه شدت و مدت مواجهه با این عوامل بیشتر از حدود مجاز تعیین شده باشد به عنوان سخت و زیان آور شناخته می‌شوند.

آیا لیست مشاغل سختی کار در قانون وجود دارد؟

در قوانین و مقررات مربوطه لیست مشاغل سختی کار در برخی موارد تعیین شده است. لیست مشاغل سختی کار موجود در قوانین بسیار محدود است و علاوه بر آن هزاران شغل در محیط کار واقعی وجود دارد. تکلیف مشاغلی که در لیست نیستند چیست؟ راه برای سایر مشاغل سختی کار بسته نیست بلکه در قانون برای این کار کمیته سخت و زیان آور تعیین شده است تا این مشاغل را بررسی کند.

کارگرانی که شغل آنان در لیست مشاغل سختی کار نیست پس از تکمیل سوابق بیمه مورد نیاز پس از ثبت نام اینترنتی سختی کار (ثبت نام قبلا به صورت فرم دستی بود که اکنون در اغلب استان‌های به صورت اینترنتی است) این درخواست در کمیته سختی کار استانی مطرح و در صورت تایید به تامین اجتماعی ارسال می‌شود.

لیست مشاغل سختی کار را در راهنمای جامع مشاغل سخت و زیان آور مطالعه کنید. پس برای اینکه چگونه بفهمیم سختی کار داریم یا نه ابتدا باید لیست مشاغل را بررسی کرده و در صورت عدم وجود عنوان شغلی ما در این لیست، باید شغل خود را جهت بررسی در کمیته سختی کار استان محل کار خود مطرح کنیم.

لازم به ذکر است حتی با وجود بودن شغل در لیست مشاغل سخت و زیان آور بازهم نیاز است این مشاغل در کمیته سختی کار مطرح و تایید شوند.

در نتیجه این سوال که آیا شغل ما سختی کار دارد یا نه از قبل قابل تشخیص و پیش بینی نیست و باید پس از احراز شرایط سابقه در کمیته مربوطه مطرح و بررسی شود.

چگونه در کمیته سختی کار درخواست ثبت کنیم؟

اولین مرحله برای پاسخ به این سوال که چگونه بفهمیم سختی کار داریم یا نه: جمع بندی و بررسی سوابق بیمه و سن است. ابتدا باید شرایط سنی وسوابقه بیمه خود را برآورد کنیم. برای استخراج سوابق بیمه می توانید به سامانه اینترنتی تامین اجتماعی و یا کارگزاری های تامین اجتماعی مراجعه کنید. سپس سوابقی که احتمال دارد جزو مشاغل سخت و زیان آور باشد را با هم جمع می کنیم. در نهایت دو نوع سابقه احتمال دارد که داشته باشیم. اول سوابق بیمه عادی مانند سربازی، بیمه بیکاری، بیمه اختیاری، بیمه کارهای عادی و نوع دوم سوابق بیمه سختی کار احتمالی.

این دو رقم را جدا جدا نوشته و سپس مدت سوابق بیمه ای که احتمال دارد به عنوان سختی کار تایید شوند را در عدد 1.5 (یک و نیم) ضرب می کنیم. عدد به دست آمده را با مدت سوابق بیمه ای عادی جمع می کنیم. عدد نهایی به دست آمده با به عنوان سابقه بیمه فرض می کنیم.

در نهایت دو عدد خواهیم داشت. 1- سن و 2-سابقه. این دو عدد را با شرایط زیر تطیبق داده و در صورتی که با یکی از حالت‌های زیر مطابقت داشته باشد درخواست سختی کار را در کمیته ثبت می کنیم.

الف) شرایط بازنشستگی برای مردان :

۱- داشتن ۵۰ سال سن و ۳۰ سال سابقه.

۲-داشتن ۶۰ سال سن و ۲۰ سال سابقه.

۳-داشتن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.

ب) شرایط بازنشستگی برای زنان :

۱-داشتن ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه.

۲-داشتن ۵۵ سال سن و ۲۰ سال سابقه.

۳-داشتن ۳۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه بدون شرط سنی.

۴- داشتن۲۰ سال سابقه کار و ۴۲ سال سن، با ۲۰ روز حقوق بازنشسته می شوند.

ثبت نام اینترنتی و پیگیری سختی کار

در حالت عادی ثبت نام سختی کار از طریق ادارات کار و با تکمیل فرم شماره 1 انجام می گرفت. هر متقاضی برای خود فرم شماره 1 را تکمیل و به اداره کار ارائه می کرد و این درخواست در کمیته مطرح و بررسی می شود. پیگیری ثبت نام نیز از طریق مراجعه حضوری انجام می شد.

در حال حاضر دراغلب نقاط کشور ثبت نام اینترنتی سختی کار راه اندازی شده است. فعل حال سایت ثبت نام اینترنتی سختی کار برای هر استان متفاوت است و باید در موقع ثبت نام باید خیلی دقت شود که سختی کار هر استان را در سایت استان مربوطه انجام دهیم.

خیلی از افراد پس از سپری شدن مدت ها متوجه می شوند که در سایت استان دیگری ثبت نام کرده اند و این زمان از دستشان رفته است.

برای اطمینان از آدرس اینترنتی سایت ثبت نام سختی کار هر استان بهتر است به یکی از ادارات کار همان استان مراجعه شود.

پس از ثبت نام اینترنتی سختی کار یک کد رهگیری به متقاضی داده می شود. متقاضی می تواند بعدا از طریق این کد رهگیری پیگیری ثبت نام سختی کار خود را انجام دهد.

پس از صدور رای کمیته اگر سختی کار تایید نشود کارگر می تواند اعتراض به سختی کار را از طریق همان سایت اینترنتی و یا فرم شماره 4 به صورت دستی ثبت کند. فرم شماره 4 سختی کار بستگی به هر استان یا به صورت اینترنتی ثبت می شود و یا فرم دستی تکمیل و کمیته تجدید نظر استانی ارائه می شود. نظر قطعی کمیته بدوی و یا تجدید نظر سختی کار پاسخ قطعی به این سوال است که بفهمیم سختی کار داریم یا نه؟