برای بررسی اینکه آیا عیدی و پاداش کارگران بدون قرارداد کار کتبی تعلق می گیرد یا نه شرایط کار کارگری را به صورت زیر در نظر می گیریم:
کارگری در یک کارگاه با حقوق توافقی ماهانه 6 میلیون تومان بدون قرارداد کار کتبی مشغول به کار است. تا شهریور به صورت دو شیفت شب و روز کار می‌کند و از ابتدای مهر تا اول آخر به صورت یک شیفت شب نگهبانی کار می‌دهد. پس از تبدیل شیفت‌های کاری به یک شیفت حقوق ماهانه 3.5 میلیون تومان (سه و نیم میلیون تومان) پرداخت شد. اکنون از کار اخراج شده و بر سر حقوق و مزایا با کارفرما اختلاف دارد.
ادعای کارفرما این است که مبلغ حقوق توافقی ماهانه 6 میلیون تومان شامل همه چیز بوده و عیدی و پاداش و سنوات نیز داخل حقوق ماهانه پرداخت شده است.
آیا عیدی و پاداش و سنوات به کارگر بدون قرارداد کار تعلق می‌گیرد؟ اگر از کارفرما برای پرداخت حقوق و مزایای معوق مانند نوبت کاری و شب کاری و عیدی و پاداش و سنوات شکایت کند نتیجه چه خواهد بود؟
آیا عیدی و پاداش به کارگران بدون قرارداد کار کتبی تعلق می‌گیرد؟
هر دو نوع قرارداد کار اعم از شفاهی و کتبی در ماده 7 قانون کار به رسمیت شناخته شده‌اند. نوع قرارداد کار شفاهی و یا کتبی هیچ تغییری در شمول مقررات قانون کار ندارد و کارگران با هر دو نوع قرارداد کار مستحق دریافت عیدی و پاداش هستند.
چنانچه کارفرما مدعی باشد که مبلغ پرداختی ماهانه به کارگر شامل عیدی و پاداش و سایر مزایا است باید اسناد آن را ارائه نماید.
اسناد مورد قبول اداره کار در خصوص وجود مبلغ عیدی و پاداش در بطن حقوق پرداختی به کارگران شامل قرارداد کار کتبی و فیش حقوق است.
در صورتی که کارفرما قادر به اثبات پرداخت عیدی و پاداش و سنوات در بطن و داخل حقوق ماهانه پرداختی نباشد اداره کار کل مبلغ پرداختی ماهانه به کارگر را به عنوان حقوق در نظر گرفته و کارفرما را مکلف به پرداخت سایر مزایا مانند عیدی و پاداش و سنوات می‌کند.
نکته قابل توجه این است که در عرف برخی مشاغل سایر مزایا داخل مزد پرداختی قرارداد دارد و اداره کار در تشخیص این موضوع صالح به اظهار نظر است. پرداخت مزایا در بطن مزد در کارهایی مانند نانوایی‌ها در اغلب مناطق و کارگران روزمزد ساختمانی رواج دارد.
عیدی و پاداش کارگران بدون قرارداد کار و با قرارداد کار شفاهی برای هر سال کار معادل دو ماه آخرین حقوق و یا به ازای هر ماه کار معادل 5 روز آخرین مزد کارگر است.
سنوات کارگران بدون قرارداد کار و با قرارداد کار شفاهی نیز برای هر سال کار معادل یک ماه آخرین حقوق و یا به ازای هر ماه کار معادل 2.5 روز آخرین مزد است.
شکایت کارگران بدون قرارداد کار برای مطالبه عیدی و پاداش و سنوات و نوبت کاری و شب کاری در اداره کار قابل انجام است. نتیجه گرفتن از این شکایت به این بستگی دارد که کارگر بتواند اشتغال خود و مدت و ساعات کار خود را اثبات نماید و کارفرما اسناد پرداخت حقوق و مزایا طبق قانون کار را نداشته باشد.