پرداخت هزینه معاینات بدو استخدام و طب کار با کیست؟
معاینات و آزمایش های بدو استخدام از لحاظ مقررات قانون کار و تامین اجتماعی و یا مقررات داخلی شرکت انجام می‌شود. آزمایش‌های پزشکی مربوط به قانون کار و تامین اجتماعی، الزامی بوده ولی در صورتی که شرکت برای مقاصد داخلی نیز به این امر بپردازد، الزام قانونی ندارد. از لحاظ مقررات داخلی، آزمایش های بدو استخدام برای سنجش توانمندی جسمانی، روانی و اجتماعی کارگران، صورت گرفته و شغل و اشتغال فرد در کار براساس این توانمندی‌ها تعیین می شود. در این مقاله، به بررسی مسئولیت‌ها و وظایف کارفرما در تأمین و پرداخت هزینه طب کار، می‌پردازیم.
فهرست مطالب
چرا آزمایش بدو استخدام کارگران انجام می‌شود؟
اصلی ترین اهداف انجام آزمایش بدو استخدام عبارتند از:
– تعیین کردن وضعیت سلامت عمومی فرد
– به کار گرفتن نیروی انسانی در کار متناسب با توامندی جسمی، روحی و روانی وی
-مهیا کردن و حفاظت از کلیه اطلاعات پزشکی شاغل به دلیل ارائه به مراجع قانونی در صورت احتیاج
– تهیه و تنظیم اطلاعات پایه در زمینه سلامتی شاغل جهت بررسی‌های مقایسه‌ای بعدی در معاینات ادواری
در کل باید بین شغل مورد نظر با شرایط متقاضی اشتغال از نظر وضعیت جسمی و روحی، تناسب وجود داشته باشد. در صورتی که این تناسب وجود نداشته باشد؛ کارگر ممکن است به بیماریهای شغلی ناشی از محیط کار مبتلا و دچار شود و یا امکان دارد در محیط کار، دچار حادثه ناشی از کار شود. براساس ماده 90 قانون تامین اجتماعی، از مهم ترین وظایف کارفرمایان قبل از به کارگیری فرد، انجام معاینات طب کار و آزمایش های بدو استخدام است.
معاینات و آزمایش های طب کار شامل چه مواردی می‌شود؟
معاینه پزشکی: معاینه اولیه پزشکی توسط متخصص طب کار و یا پزشک عمومی، انجام شده و معلومات اولیه در پرونده فرد، ثبت می‌گردد.
شنوایی سنجی (ادیومتری): ادیومتری یا شنوایی سنجی برای تعیین و بررسی میزان شنوایی افراد صورت می‌گیرد.
تست تنفسی (اسپیرومتری): اسپیرومتری برای بررسی عملکرد ریه، مهم ترین، آسان ترین، در دسترس ترین و کم هزینه ترین آزمون است. در این تست، حجم هوای جابه جا شده بین ریه و محیط بیرون، اندازه گیری می‌شود و این تست برای تشخیص بیماریهای ریوی، بسیار کمک کننده است.
بینایی سنجی (اپتومتری): چشم به عنوان یکی از اصلی ترین ابزارهای ارتباطی فرد با محیط اطراف، نقش بسیار مهمی در درک و کارایی و حفظ ایمنی افراد در محیط های شغلی ایفا می‌کند و یکی از ضروری ترین معاینات است.
نوار قلب: به نمودار ثبت شده، تغییرات پتانسیل الکتریکی ناشی از تحریک عضله قلب گفته می‌شود. اطلاعاتی که بر روی الکتروکاردیوگرام ضبط می‌شود؛ نشان دهنده امواج الکتریکی محرک قلب است. این امواج، نمایشگر مراحل تحریک های قلبی است. در مراکز طب کار و در معاینات بدو استخدام، معمولا برای افراد بالای 35 سال انجام می‌شود.
آزمایشات خون و ادرار
تست روانشناسی و تست شخصیت
کارشناسی پرونده توسط کارشناس بهداشت حرفه ای
پرداخت هزینه های پزشکی آزمایش بدو استخدام برعهده کیست؟
بعضی مواقع تصور این است که پرداخت هزینه های پزشکی ابتدای استخدام، برعهده خود کارگر است؛ به این دلیل که در قانون ذکر شده است که باید این معاینات قبل از استخدام صورت گیرد و همچنین قانون در مورد تقبل هزینه توسط کارفرما، صراحت کامل را ندارد. به این لحاظ، بعضی اوقات تصور می‌شود که هزینه معاینات بدو استخدام، باید توسط خود کارگر پرداخت شود.
این تصور به 4 دلیل اشتباه است:
1- در قسمت اول ماده 90 قانون تامین اجتماعی، چنین عنوان شده است که افراد شاغل در کارگاه‌ها، باید قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با کارهای مرجوع را داشته باشند. بدین منظور، کارفرمایان مکلفند قبل از به کار گماردن آن‌ها، ترتیب معاینه پزشکی آن‌ها را بدهند.
از قسمت اول این ماده، چنین برداشت می‌شود که کارگر، ابتدا باید در کارگاه استخدام شود و بعد از پشت سر گذاشتن معاینات پزشکی، به کار گمارده شود.
2- از قسمت دوم ماده 90 نیز چنین نتیجه گیری می‌شود که کارفرما قبل از به کار گماردن کارگر، ترتیب معاینات پزشکی را بدهد؛ یعنی ترتیب دادن معاینات پزشکی، تکلیفی است که برعهده کارفرما است و قانون این تکلیف را صراحتا برعهده کارفرما گذاشته است.
3- در قسمت سوم ماده 90 قانون تامین اجتماعی در مورد آزمایش های بدو استخدام، چنین گفته شده است: در صورتی که پس از استخدام مشمولین قانون، معلوم شود که نامبردگان در حین استخدام، قابلیت و استعداد کار مرجوع را نداشته و کارفرما در معاینه پزشکی آن‌ها تعلل کرده است و در نتیجه بیمه شده دچار حادثه شده و یا بیماری‌اش شدت یابد؛ سازمان تامین خدمات درمانی و سازمان مقررات، این قانون را درباره بیمه شده اجرا و هزینه‌های مربوطه را از کارفرما طبق ماده 50 این قانون، مطالبه و وصول خواهند نمود.
4- نکته چهارم، ماده 92 قانون کار است که کارفرما باید برای تمام افراد شاغل در کارگاه، پرونده پزشکی تشکیل دهد. این ماده قانونی، تشکیل پرونده پزشکی را بر عهده کارفرما گذاشته است و قاعدتا تا وقتی که تشکیل پرونده پزشکی برعهده کارفرما است، به تبع هزینه آن نیز برعهده کارفرما است. در هر 4 برداشت بالا که در مورد هزینه آزمایش های پزشکی بدو استخدام عنوان شد، تکلیف انجام معاینات، برعهده کارفرما است و هر 4 بند از مصادیق و قوائد عامره قانون هستند. به عنوان مثال در قسمت اول ماده 90 قانون تامین اجتماعی، چنین عنوان شده است که کارگر، باید قابلیت انجام کار محوله را داشته باشد. این لفظ، نشان دهنده عامره بودن بند قانونی است و یک الزام غیرقابل استنکاف برای کارفرما تعیین کرده است. نکته آخر این است که وقتی شخصی به عنوان کارگر کارگاه می‌بیند که همکاران وی به عنوان مثال 10 یا 15 سال زودتر از کار افتاده شده و سلامتی خود را به دلیل کار و وظایف شغلی که برعهده داشتند در معرض خطر قرار داده‌اند و این موضوع برای کارفرما و یا مدیر اهمیتی ندارد، کارگر تمایل و انگیزه به کار را از دست داده و هر چند در ظاهر سرکار حاضر شود ولی میل باطنی وی راضی به انجام چنین کاری نیست و بهره وری حداکثری نخواهد داشت.
معاینه پزشکی: معاینه اولیه پزشکی توسط متخصص طب کار و یا پزشک عمومی انجام شده و معلومات اولیه در پرونده فرد، ثبت می‌گردد.
شنوایی سنجی (ادیومتری): ادیومتری یا شنوایی سنجی برای تعیین و بررسی میزان شنوایی افراد صورت می‌گیرد.
تست تنفسی (اسپیرومتری): اسپیرومتری برای بررسی عملکرد ریه، مهم ترین، آسان ترین، در دسترس ترین و کم‌هزینه ترین آزمون است. در این تست، حجم هوای جابه جا شده بین ریه و محیط بیرون، اندازه گیری می‌شود و این تست برای تشخیص بیماریهای ریوی، بسیار کمک کننده است.
بینایی سنجی (اپتومتری): چشم، به عنوان یکی از اصلی ترین ابزارهای ارتباطی فرد با محیط اطراف، نقش بسیار مهمی در درک و کارایی و حفظ ایمنی افراد در محیط های شغلی ایفا می‌کند و یکی از ضروری ترین معاینات است.
نوار قلب: به نمودار ثبت شده، تغییرات پتانسیل الکتریکی ناشی از تحریک عضله قلب گفته می‌شود. اطلاعاتی که بر روی الکتروکاردیوگرام ضبط می‌شود؛ نشان دهنده امواج الکتریکی محرک قلب است. این امواج، نمایشگر مراحل تحریک های قلبی است. در مراکز طب کار و در معاینات بدو استخدام، معمولا برای افراد بالای 35 سال انجام می‌شود.
آزمایش های خون و ادرار
تست روانشناسی و تست شخصیت
کارشناسی پرونده توسط کارشناس بهداشت حرفه ای
پرداخت هزینه آزمایش طب کار برعهده کیست؟
بعضی مواقع، تصور این است که پرداخت هزینه های پزشکی ابتدای استخدام، برعهده خود کارگر است؛ به دلیل اینکه در قانون ذکر شده است که باید این معاینات، قبل از استخدام صورت گیرد و همچنین قانون در مورد تقبل هزینه توسط کارفرما، صراحت کامل را ندارد. به این لحاظ بعضی اوقات تصور می‌شود که هزینه معاینات بدو استخدام و هزینه طب کار، باید توسط خود کارگر پرداخت شود. مواردی از این قبیل، باعث می‌شود در پاسخ به این سوال که “هزینه طب کار با کیست؟ و از لحاظ قانونی، هزینه طب کار بر عهده چه کسی است؟” اختلاف نظر به وجود آید. در ادامه به این سوال با استناد به مواد قانونی، پاسخ داده شده است.
هزینه طب کار به 4 دلیل بر عهده کارگر نیست.
کارفرما به دلیل اینکه قصد به کارگیری نیرو را دارد، باید تمامی هزینه های مربوط به طب کار را پرداخت کند. پرداخت هزینه آزمایش های مربوط به طب کار، بر عهده کارفرما است که در ادامه، این موضوع از دیدگاه قوانین و مقررات بررسی شده است. در صورتی که کارفرما از انجام آزمایش های مربوطه خودداری کند، قابل پیگرد قانونی خواهد بود.
1- در قسمت اول ماده 90 قانون تامین اجتماعی، چنین عنوان شده است که افراد شاغل در کارگاه‌ها، باید قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با کارهای مرجوع را داشته باشند. بدین منظور کارفرمایان مکلفند قبل از به کار گماردن آن‌ها، ترتیب معاینه پزشکی آن‌ها را بدهند.
از قسمت اول این ماده چنین برداشت می‌شود که کارگر، ابتدا باید در کارگاه استخدام شود و بعد از پشت سر گذاشتن معاینات پزشکی، به کار گمارده شود.
2- از قسمت دوم ماده 90 نیز چنین نتیجه گیری می‌شود که کارفرما قبل از بکار گماردن کارگر، ترتیب معاینات پزشکی را بدهد؛ یعنی ترتیب دادن معاینات پزشکی، تکلیفی است که برعهده کارفرما است و قانون این تکلیف را صراحتا برعهده کارفرما گذاشته است. بنابراین هزینه‌های مربوط به معاینات طب کار به طور کامل باید توسط کارفرما پرداخته شود.
3- در قسمت سوم ماده 90 قانون تامین اجتماعی در مورد آزمایش بدو استخدام، چنین گفته شده است که در صورتی که پس از استخدام مشمولین قانون، معلوم شود که نامبردگان در حین استخدام، قابلیت و استعداد کار مرجوع را نداشته و کارفرما در معاینه پزشکی آن‌ها تعلل کرده است و در نتیجه بیمه شده دچار حادثه شده و یا بیماری‌اش شدت یابد سازمان تامین خدمات درمانی و این سازمان مقررات این قانون را درباره بیمه شده اجرا و هزینه‌های مربوط را از کارفرما طبق ماده 50 این قانون، مطالبه و وصول خواهند نمود.
در این ماده، مسئولیت سنگینی بر عهده کارفرما قرار داده شده و کارفرما برای رعایت این ماده و پیشگیری از عواقب عدم انجام آزمایش‌ها و معاینات بدو استخدام، متحمل هزینه طب کار می‌شود.
4- نکته چهارم، ماده 92 قانون کار است که کارفرما باید برای تمام افراد شاغل در کارگاه پرونده پزشکی تشکیل دهد. این ماده قانونی، تشکیل پرونده پزشکی را بر عهده کارفرما گذاشته است و قاعدتا وقتی که تشکیل پرونده پزشکی برعهده کارفرما است، به تبع هزینه آن نیز برعهده کارفرما است. در هر 4 برداشت بالا که در مورد هزینه آزمایش های پزشکی بدو استخدام عنوان شد، تکلیف انجام معاینات، برعهده کارفرما است و هر چهار بند از مصادیق و قوائد عامره قانون هستند. به عنوان مثال در قسمت اول ماده 90 قانون تامین اجتماعی، چنین عنوان شده است که کارگر باید قابلیت انجام کار محوله را داشته باشد. این لفظ، نشان دهنده عامره بودن بند قانونی است و یک الزام غیرقابل استنکاف برای کارفرما تعیین کرده است. نکته آخر این است که وقتی شخصی به عنوان کارگر کارگاه می‌بیند که همکاران وی به عنوان مثال 10 یا 15 سال زودتر از کارافتاده شده و سلامتی خود را به دلیل کار و وظایف شغلی که برعهده داشتند در معرض خطر قرار داده‌اند و این موضوع برای کارفرما و یا مدیر اهمیتی ندارد، کارگر تمایل و انگیزه به کار را از دست داده و هر چند در ظاهر سرکار حاضر شود ولی میل باطنی وی راضی به انجام چنین کاری نیست و بهره وری حداکثری نخواهد داشت.
نحوه دریافت هزینه طب کار با بیمه تکمیلی
بیمه تکمیل درمان یکی از بیمه‌های حمایتی است که اختیاری بوده و هر فرد خود باید تحت پوشش بیمه تکمیلی قرار گیرد. از طرفی، افراد باید به صورت جمعی با یکی از شرکت‌های بیمه گذار، قرارداد بیمه تکمیلی منعقد کنند. در پست بیمه تکمیلی کارگران در مورد جزئیات و اینکه هزینه بیمه تکمیلی بر عهده کیست به طور کامل توضیح داده شده است.
در اینجا به نحوه دریافت هزینه طب کار با بیمه تکمیلی، اینکه آیا این امکان وجود دارد، بحث می‌شود. هزینه طب کار در دو مقطع زمانی مطرح می‌شود: 1- در بدو استخدام و 2- در طول مدت اشتغال.
موضوع مهم این است که آیا کارگر، تحت پوشش بیمه تکمیلی است یا نه؟ کارگران شاغل در همان کارگاه، ممکن است از طریق کارگاه، تحت پوشش باشند ولی کسی که هنوز در مرحله بدو استخدام است، امکان قرار گرفتن تحت پوشش بیمه تکمیلی کارگاه را ندارد.
در بدو استخدام که کارگر هنوز در کارگاه شاغل نیست، نمی‌تواند تحت پوشش بیمه تکمیلی باشد و هزینه طب کار را دریافت کند؛ مگر اینکه از جای دیگری تحت پوشش باشد. برای هزینه‌های پزشکی و آزمایش‌های طبی در طول مدت اشتغال، اگر کارگران کارگاه ها دارای بیمه تکمیلی باشند و هزینه‌های طب کار و آزمایش‌های پزشکی در قرارداد بیمه تکمیلی باشد، کارگران می‌توانند این هزینه‌ها را از بیمه تکمیلی دریافت کنند.
پرداخت کلیه هزینه‌های بیمه تکمیلی، برعهده کارگر است. در حالتی که بیمه تکمیلی برای دریافت هزینه‌های معاینات و آزمایش‌های بدو استخدام و یا طول مدت اشتغال بحث می‌شود با توجه به توضیحات قسمت قبلی، این سوال مطرح می‌شود که در این حالت، هزینه‌های طب کار و آزمایش‌های کار، بر عهده کارگر، قرار می‌گیرد؟
هر چند از لحاظ قانونی پرداخت هزینه طب کار با کارفرما است؛ ولی اگر مدارک و هزینه‌های مربوطه در قالب هزینه‌های درمانی شخصی به بیمه تکمیلی ارائه شود، کارگر می‌تواند هزینه های پزشکی مربوط به طب کار و آزمایش های کاری را از بیمه تکمیلی، دریافت کند.
