قانون تامین اجتماعی - بلاگ کارتابان

فهرست مطالب

متن قانون تامین اجتماعی

فصل اول – تعاریف ـ كلیات

ماده 1 (اصلاحی 28-04-1358)ـ به منظور اجراء و تعمیم و گسترش انواع بیمه های اجتماعی و استقرار نظام هم آهنگ و متناسب با برنامه های تأمین اجتماعی، همچنین تمركز وجوه و درآمدهای موضوع قانون تأمین اجتماعی و سرمایه گذاری و بهره برداری از محل و جوه و ذخائر، سازمان مستقلی بنام «سازمان تأمین اجتماعی» و ابسته بوزارت بهداری و بهزیستی كه در این قانون «سازمان» نامیده میشود، تشكیل میگردد.

سازمان دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و اداری است و امور آن منحصراً طبق اساسنامه ای كه بتصویب هیئت وزیران میرسد، اداره خواهد شد.

تبصره 1 (الحاقی 28-04-1358)ـ صندوق تأمین اجتماعی موضوع ماده 10 قانون تشكیل وزارت بهداری و بهزیستی، مصوب تیرماه 1355 در سازمان ادغام و كلیه و ظایف و دارائی و مطالبات و دیون و تعهدات صندو ق مذكور، به سازمان منتقل میشود.

تبصره 2 (الحاقی 28-04-1358)ـ كلیه و احدهای اجرائی تأمین اجتماعی سازمانهای منطقه ای بهداری و بهزیستی استانها، موضوع ماده 6 قانون تشكیل وزارت بهداری و بهزیستی مصوب تیرماه 1355، از سازمانهای مذكور منتزع و با كلیه وظایف و دارائی و مطالبات و دیون و تعهدات به «سازمان» منتقل میشود.

تبصره 3 (الحاقی 28-04-1358)ـ كلیه كاركنان سازمان تأمین اجتماعی سابق كه در اجرای ماده 6 قانون تشكیل و زارت بهداری و بهزیستی به سازمانهای منطقه ای بهداری و بهزیستی استانها منتقل شده اند و همچنین كارمندانیكه توسط سازمانهای مذكور بمنظور انجام و ظایف مربوط به تأمین اجتماعی در نواحی بهداری و بهزیستی طبق آئیننامه استخدامی بیمه های اجتماعی استخدام شده و عملا در كار تأمین اجتماعی اشتغال دارند و كلیه حقوق و مزایای خود را از محل اعتبارات پرسنلی و اداری تأمین اجتماعی دریافت میدارند به سازمان منتقل میشوند.

‌ماده 2- تعاریف:

1ـ بیمه شده شخصی است كه رأساً مشمول مقررات تأمین اجتماعی بوده و با پرداخت مبالغی بعنوان حق بیمه حق استفاده از مزایای مقرر در ‌این قانون را دارد.

2ـ خانواده بیمه شده شخص یا اشخاصی هستند كه به تبع بیمه شده از مزایای موضوع این قانون استفاده میكنند.

3ـ كارگاه محلی است كه بیمه شده بدستور كارفرما یا نماینده او در آنجا كار میكند.

4ـ كارفرما شخص حقیقی یا حقوقی است كه بیمه شده بدستور یا بحساب او كار میكند. كلیه كسانیكه بعنوان مدیر یا مسئول عهده ‌دار اداره‌ كارگاه‌ هستند نماینده كارفرما محسوب میشوند و كارفرما مسئول انجام كلیه تعهداتی است كه نمایندگان مزبور در قبال بیمه شده بعهده میگیرند.

5ـ مزد یا حقوق یا كارمزد در این قانون شامل هر گونه وجوه و مزایای نقدی یا غیرنقدی مستمر است كه در مقابل كار به بیمه شده داده میشود.

6ـ حق بیمه عبارت از وجوهی است كه بحكم این قانون و برای استفاده از مزایای موضوع آن بسازمان پرداخت میگردد.

7ـ بیماری، وضع غیرعادی جسمی‌ یا روحی است كه انجام خدمات درمانی را ایجاب میكند یا موجب عدم توانائی موقت اشتغال بكار میشود‌ یا اینكه موجب هر دو در آن واحد میگردد.

8ـ حادثه از لحاظ این قانون اتفاقی پیش ‌بینی نشده كه تحت تأثیر عامل یا عوامل خارجی در اثر عمل یا اتفاق ناگهانی رخ میدهد و موجب‌ صدماتی بر جسم یا روان بیمه شده میگردد.

9ـ غرامت دستمزد بوجوهی اطلاق میشود كه در ایام بارداری بیماری و عدم توانائی موقت، اشتغال بكار و عدم دریافت مزد یا حقوق بحكم ‌این قانون بجای مزد یا حقوق به بیمه شده پرداخت میشود.

10ـ وسائل كمكی پزشكی (‌پروتزواتز) وسائلی هستند كه بمنظور اعاده سلامت یا برای جبران نقص جسمانی یا تقویت یكی از حواس بكار ‌میروند.

11ـ كمك ازدواج مبلغی است كه طبق شرایط خاصی برای جبران هزینه‌ های ناشی از ازدواج به بیمه شده پرداخت میگردد.

12ـ كمك عائله ‌مندی مبلغی است كه طبق شرایط خاص در مقابل عائله ‌مندی توسط كارفرما به بیمه شده پرداخت میشود.

13ـ از كار افتادگی كلی عبارتست از كاهش قدرت كار بیمه ‌شده بنحوی كه نتواند با اشتغال بكار سابق یا كار دیگری بیش از یك سوم از درآمد ‌قبلی خود را بدست آورد.

14ـ از كار افتادگی جزئی عبارتست از كاهش قدرت كار بیمه شده بنحوی كه با اشتغال بكار سابق یا كار دیگر فقط قسمتی از درآمد خود را بدست آورد.

15ـ بازنشستگی عبارتست از عدم اشتغال بیمه شده بكار بسبب رسیدن بسن بازنشستگی مقرر در این قانون.

16ـ مستمری عبارت از وجهی است كه طبق شرایط مقرر در این قانون بمنظور جبران قطع تمام یا قسمتی از درآمد به بیمه شده و در صورت‌ فوت او برای تأمین معیشت بازماندگان وی به آنان پرداخت میشود.

17ـ غرامت مقطوع نقص عضو مبلغی است كه بطور یكجا برای جبران نقص عضو یا جبران تقلیل درآمد بیمه شده به شخص او داده میشود.

18ـ كمك كفن و دفن مبلغ مقطوعی است كه بمنظور تأمین هزینه‌ های مربوط به كفن و دفن بیمه شده در مواردی كه خانواده او این امر را بعهده میگیرند پرداخت میگردد.

ماده 3ـ تأمین اجتماعی موضوع این قانون شامل موارد زیر میباشد:

‌الف – حوادث و بیماریها.

ب – بارداری.

ج – غرامت دستمزد.

د ـ از كار افتادگی.

هـ- بازنشستگی.

‌و – مرگ.

تبصره1 (اصلاحی 08-08-1379)- مشمولین این قانون از كمكهای ازدواج و عائله‌ مندی طبق مقررات مربوط برخوردار خواهند شد.

تبصره 2 (الحاقی 08-08-1379)- ملاك تشخیص سن برای برخورداری از مزایای قانون تأمین اجتماعی ، شناسنامه‌ای است كه در بدو بیمه شدن به سازمان تأمین اجتماعی ‌ارائه شده یا می‌شود و هرگونه تغییراتی كه پس از آن در شناسنامه به عمل آید برای سازمان یاد شده معتبر نخواهد بود. ‌افراد تحت تكفل بیمه شده نیز مشمول این حكم خواهند بود.

‌ماده 4- مشمولین این قانون عبارتند از:

الف ـ افرادی كه بهر عنوان در مقابل دریافت مزد حقوق كار میكنند.

ب (منسوخه 30-06-1365)- صاحبان حرف و مشاغل آزاد.

ج ـ دریافت‌ كنندگان مستمریهای بازنشستگی، از كار افتادگی و فوت.

تبصره 1ـ مستخدمین وزارتخانه ‌ها و مؤسسات و شركتهای دولتی و مستخدمین مؤسسات وابسته بدولت كه طبق قوانین مربوط بنحوی از‌انحاء از موارد مذكور در ماده سه این قانون بهره‌ مند میباشند و در سایر مواردی كه قوانین خاص برای آنها وجود ندارد طبق آئین‌ نامه ‌ای كه به پیشنهاد ‌وزارت رفاه اجتماعی و تأیید سازمان امور اداری و استخدامی ‌كشور بتصویب هیئت وزیران خواهد رسید تابع مقررات این قانون خواهند بود.

تبصره 2ـ مشمولین قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی و افزارمندان مشمول قانون تعاون و بیمه بازنشستگی افزارمندان ارتش از شمول ‌این قانون خارج بوده و تابع قانون و مقررات خاص خود خواهند بود.

‌تبصره 3(منسوخه 30-06-1365)- تعیین میزان حق بیمه كه با توجه به ماده 28 این قانون باید توسط افراد صنفی و سایر صاحبان حرف و مشاغل آزاد پرداخت شود طبق‌آیین‌نامه‌ای خواهد بود كه به پیشنهاد وزارت رفاه اجتماعی به تصویب كمیسیونهای رفاه اجتماعی و امور اقتصادی و دارایی مجلسین می‌رسد.

‌تبصره 4ـ مشمولین قانون حمایت كارمندان در برابر اثرات ناشی از پیری و از كار افتادگی و فوت كماكان تابع مقررات قانون مذكور خواهند بود ‌مؤسسات مشمول قانون مذكور مكلفند با اعلام سازمان تأمین خدمات درمانی حق بیمه درمانی سهم خود و بیمه شده را كسر و توسط صندوق حمایت‌ مربوط بسازمان نامبرده بپردازند. میزان حق بیمه درمانی موضوع این ماده تابع ضوابط و مقررات بیمه خدمات درمانی موضوع قانون تأمین خدمات‌ درمانی مستخدمین دولت است و نحوه وصول آن عیناً بترتیبی است كه در قانون حمایت كارمندان در برابر اثرات ناشی از پیری و از كار افتادگی و ‌فوت پیش ‌بینی شده است.

تبصره 5(اصلاحی 08-04-1390)- در مواردی كه كارفرمایان موضوع بند (4) ماده (2) قانون تأمین اجتماعی مصوب 3 -4 -1354 اشخاص حقیقی باشند و همچنین مدیران اشخاص حقوقی غیردولتی می توانند با پرداخت حق بیمه سهم بیمه شده و كارفرما به ترتیب مقرر در ماده (28) قانون مذكور و اصلاحات بعدی آن از تاریخ اشتغال به كار در كارگاه در زمره مشمولین قانون مذكور قرار گیرند.

آئین نامه اجرائی این تبصره شامل نحوه احتساب سوابق خدمت و پرداخت حق بیمه های معوقه بنا به پیشنهاد وزارت تعـاون، كار و رفاه اجتماعی به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

ماده 5 (اصلاحی 27-06-1358)- بیمه اتباع بیگانه كه طبق قوانین و مقررات مربوط در ایران بكار اشتغال دارند تابع مقررات این قانون خواهد بود مگر در موارد زیر:

الف ـ در صورتیكه بین دول متبوع آنان و دولت جمهوری اسلامی ایران موافقتنامه های دو جانبه یا چند جانبه تأمین اجتماعی منعقد شده باشد كه در اینصورت طبق موافقتنامه عمل خواهد شد.

ب ـ هرگاه تبعه بیگانه طبق گواهی مقامات صالح دولت متبوع خود در مدت اشتغال در ایران در كشور خود یا در كشور دیگر در موارد پیش بینی شده در ماده 3 این قانون كلا یا بعضاً بیمه شده باشند كه در اینصورت در همان موارد از شمول مقررات این قانون معاف میباشند.

تبصره (الحاقی 04-11-1378)- حوادث ناشی از كار اتباع كشورهای ملحق شده به مقاوله نامه شماره (9) سازمان بین‌المللی كار از شمول بند (ب) مستثنی می‌باشد و نرخ و‌مأخذ حق بیمه طبق آیین نامه‌ای خواهد بود كه توسط سازمان تأمین اجتماعی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

ماده 6ـ اجرای هر یك از موارد مندرج در ماده سه این قانون درباره روستائیان و افراد خانواده آنها بتدریج در مناطق مختلف مملكت و به تناسب‌ توسعه امكانات و مقدورات سازمان به پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب شورایعالی سازمان با توجه بماده 117 این قانون خواهد بود.

ماده 7ـ افراد شاغل در فعالیتهائی كه تا تاریخ تصویب این قانون مشمول بیمه‌ های اجتماعی نشده‌اند بترتیب زیر به پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب ‌وزیر رفاه اجتماعی مشمول مقررات این قانون قرار خواهند گرفت.

الف ـ موارد مذكور در بندهای (ج ـ د ـ هـ ـ و) ماده 3 این قانون بتدریج و با توجه بامكانات سازمان اجراء خواهد شد، و در اینصورت میزان‌ حق بیمه با توجه به ماده 28 این قانون تا خاتمه سال 1354، 19 ٪ حقوق یا مزد و از اول سال 1355 معادل 21 ٪ حقوق یا مزد خواهد بود كه در سال1354 كارفرما 13 ٪ و بیمه شده 4 ٪ و دولت 2 ٪ و از سال 1355 كارفرما14 ٪ و بیمه شده 5 ٪ و دولت 2 ٪ میپردازند.

ب ـ موارد مذكور در بندهای ‌الف و ب ماده 3 این قانون بتدریج و در صورتی اجراء خواهد شد كه سازمان وسایل و امكانات درمانی لازم را برای‌ بیمه ‌شدگان فراهم نموده باشد. الزام كارفرمایان یا افرادیكه بموجب این ماده مشمول مقررات این قانون میشوند بتأدیه حق بیمه از تاریخی است كه بیمه آنها از طریق انتشار آگهی ‌در روزنامه و یا كتباً اعلام میشود.

ماده 8ـ بیمه افراد و شاغلین فعالیتهائی كه تا تاریخ تصویب این قانون بنحوی از انحاء مشمول مقررات قانون بیمه‌ های اجتماعی یا قانون بیمه‌ های‌ اجتماعی روستائیان قرار گرفته اند با توجه به مقررات این قانون ادامه خواهد یافت.

تبصره ـ شرایط مربوط به ادامه تمام و یا قسمتی از بیمه‌ های مقرر در این قانون برای كسانیكه بشغلی غیر از علل مندرج در این قانون از ردیف‌ بیمه ‌شدگان خارج شوند بموجب آئین ‌نامه مربوط تعیین خواهد گردید و بهرحال پرداخت كلیه حق بیمه در این قبیل موارد به عهده بیمه شده خواهد‌ بود.

ماده 9ـ انجام تعهدات ناشی از موارد مذكور در بندهای (‌الف و ب) ماده سه این قانون بعهده سازمان تأمین خدمات درمانی میباشد.

ماده 10ـ از تاریخ اجرای این قانون سازمان بیمه ‌های اجتماعی و سازمان بیمه ‌های اجتماعی روستائیان در سازمان تأمین اجتماعی ادغام میشوند و‌ كلیه وظایف و تعهدات و دیون و مطالبات و بودجه و دارائی و كاركنان آنها با حفظ حقوق و سوابق و مزایای استخدامی ‌خود كه تا تاریخ تصویب و ‌اجرای آئین ‌نامه موضوع ماده 13 این قانون معتبر خواهد بود بسازمان منتقل میگردند.

ماده 11ـ تأسیسات و تجهیزات درمان سازمان بیمه‌ های اجتماعی كه از محل ذخایر سازمان مذكور تأمین شده است با حفظ مالكیت در اختیار‌سازمان تأمین خدمات درمانی قرار میگیرد.

‌تبصره – كاركنان واحدهای درمانی مذكور در این ماده با حفظ حقوق و سوابق و مزایای استخدامی خود به سازمان تأمین خدمات درمانی منتقل‌خواهند شد.

فصل دوم – اركان و تشكیلات

ماده 12ـ سازمان كه زیر نظر وزیر رفاه اجتماعی اداره میشود دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و اداری میباشد و امور مالی آن منحصراً ‌طبق مقررات این قانون اداره خواهد شد.

ماده 13(اصلاحی 08-04-1390)ـ آئین ‌نامه ‌های مالی و معاملاتی سازمان كه وسیله وزارتخانه‌ های تعـاون، كار و رفاه اجتماعی و امور اقتصادی و دارائی تهیه میشود و آئیننامه‌ های استخدامی ‌كه به تأیید سازمان امور اداری و استخدامی ‌كشور میرسد پس از تأیید هیئت وزیران بتصویب كمیسیون های مربوط مجلسین خواهد رسید.‌ وزارت تعـاون، كار و رفاه اجتماعی مكلف است ظرف یكسال از تاریخ تصویب این قانون آئین نامه‌ های مذكور را تهیه و تقدیم مجلسین نماید و تا تصویب مجلسین ‌آئین ‌نامه‌ های فعلی قابل اجرا است. ‌امور مالی و اداری و استخدامی‌ سازمان تأمین خدمات درمانی تابع آئین ‌نامه‌ های مالی و اداری و استخدامی ‌فعلی سازمان خواهد بود و تا تصویب ‌آئین‌ نامه استخدامی ‌سازمان كاركنان تأمین خدمات درمانی تابع آئین ‌نامه استخدامی ‌فعلی سازمان بیمه‌ های اجتماعی خواهند بود.

ماده 14ـ سازمان برای انجام وظایف خود دارای تشكیلات مركزی و شعب و نمایندگیهائی خواهد بود.

ماده 15ـ اركان سازمان عبارتند از:

شورایعالی.

هیئت مدیره.

حسابرس (‌بازرس).

ماده 16(منسوخه 24-10-1399)ـ اعضاء شورایعالی عبارتند از:

وزیر رفاه اجتماعی كه ریاست شورایعالی را بعهده خواهد داشت

وزیر امور اقتصادی و دارائی یا معاون او.

وزیر بهداری یا معاون او.

وزیر تعاون و امور روستاها یا معاون او.

وزیر كار و امور اجتماعی یا معاون او.

وزیر مشاور و رئیس سازمان برنامه و بودجه یا معاون او.

رئیس كل بانك مركزی یا معاون او.

رئیس كل بیمه مركزی یا معاون او.

دبیر كل سازمان امور اداری و استخدامی‌ كشور یا معاون او.

مدیرعامل جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران یا قائم ‌مقام او.

مدیرعامل سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی یا قائم‌ مقام او.

دو نفر نماینده كارفرمایان بمعرفی اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران.

دو نفر نماینده اصناف بمعرفی هیئت عالی نظارت بر اتاقهای اصناف كشور.

سه نفر نماینده كارگران بیمه شده بمعرفی سازمانهای كارگری و دو نفر از سایر گروهها بانتخاب وزیر رفاه اجتماعی.

ماده 17ـ نمایندگان كارفرمایان، اصناف و بیمه‌ شدگان برای مدت سه سال بعضویت شورایعالی انتخاب میشوند، تغییر آنها در مدت عضویت ‌شورایعالی سازمان و تجدید انتخاب آنها بلامانع است.

ماده 18ـ آئین‌ نامه داخلی شورایعالی سازمان پس از تصویب شورا بموقع اجرا گذارده خواهد شد.

ماده 19ـ وظایف و اختیارات شورایعالی سازمان بشرح زیر است:

الف ـ تصویب آئین ‌نامه ‌های اجرائی كه طبق این قانون بآن محول شده است.

ب – اتخاذ تصمیم درباره خط مشی و سیاست كلی تأمین اجتماعی به پیشنهاد هیأت مدیره.

ج ـ رسیدگی ببودجه و گزارش مالی و ترازنامه سازمان و تصویب آن.

دـ تعیین حقوق و مزایای اعضاء هیئت مدیره پس از تأیید شورای حقوق و دستمزد و تعیین حق‌ الزحمه حسابرس (‌بازرس) و تعیین حق حضور ‌اعضای انتخابی شورایعالی.

هـ ـ تصویب خرید یا فروش اموال غیرمنقول.

و ـ اتخاذ تصمیم در مورد بخشیدن بدهی كارفرمایانی كه بدهی آنها از بیست هزار رال كمتر بوده و به تشخیص هیئت مدیره قادر بپرداخت آن‌ نمی‌ باشند. ‌كارفرمایانی كه بعللی قادر بپرداخت حق بیمه معوقه نباشند و یا پرداخت بدهی بطور یكجا خارج از حدود قدرت مالی كارفرما و موجب تعطیل و‌ یا وقفه كار كارگاه باشد شورایعالی میتواند به پیشنهاد هیئت مدیره كارفرما را از پرداخت تمام یا قسمتی از خسارات مقرر در این قانون معاف دارد ‌همچنین ترتیبی برای تقسیط بدهی با رعایت مهلت كافی بدهد.

ز ـ اتخاذ تصمیم در سایر مواردیكه رئیس شورای عالی طرح آنها را در شورایعالی لازم تشخیص دهد.

تبصره 1ـ وظایف و اختیارات شورایعالی تأمین اجتماعی موضوع ماده 3 قانون حمایت كارمندان در برابر اثرات ناشی از پیری و از كار افتادگی و ‌فوت عیناً بشورایعالی تأمین اجتماعی موضوع این قانون محول و شورای مذكور منحل میشود.

تبصره 2ـ هرگاه‌ هر یك از اعضاء شورایعالی استعفا یا فوت كند یا بیش از 3 جلسه متوالی بدون عذر موجه غیبت نماید جانشین او برای بقیه‌ مدت مقرر بنحو مذكور فوق انتخاب خواهد شد. تشخیص عذر موجه با رئیس شورایعالی است.

ماده 20(اصلاحی 08-04-1390)ـ هیئت مدیره مركب از پنج نفر عضو بشرح زیر میباشد.

معاون تأمین اجتماعی وزارت تعـاون، كار و رفاه اجتماعی كه رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل سازمان است.

دو نفر عضو هیئت مدیره به پیشنهاد وزیر رفاه اجتماعی و تصویب هیئت ‌وزیران.

یكنفر نماینده كارگران و یكنفر نماینده كارفرمایان به پیشنهاد وزیر تعـاون، كار و رفاه اجتماعی و تصویب هیئت وزیران.

تبصره ـ مدت عضویت اعضاء هیئت مدیره سه سال میباشد و تجدید انتخاب آنها بلامانع است و در صورتیكه تغییر آنها قبل از انقضاء موعد ‌مقرر لازم شناخته شود و نیز در صورت فوت یا استعفاء هر یك از آنها شخص دیگری بترتیب مذكور برای بقیه مدت انتخاب خواهد شد. اعضاء هیئت ‌مدیره پس از اتمام مدت مأموریت خود تا تعیین هیئت مدیره جدید كماكان بكار خود ادامه خواهند داد.

ماده 21ـ وظایف و اختیارات هیئت مدیره بشرح زیر است:

1ـ پیشنهاد سیاست كلی و خط مشی و برنامه‌ های اجرائی تأمین اجتماعی بشورایعالی.

2ـ تصویب دستورالعملهای اداری و داخلی سازمان به پیشنهاد رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل در حدود مقررات مربوط.

3ـ تأیید آئین‌ نامه‌ های اجرائی این قانون برای پیشنهاد آن بمراجع ذیصلاحیت.

4ـ تصویب برنامه و بودجه و گزارش مالی و ترازنامه سازمان جهت طرح در شورایعالی.

5ـ تصویب تشكیلات سازمان در حدود بودجه مصوب شورایعالی.

6ـ تصویب كلیه معاملاتیكه مبلغ آن بیش از 5 میلیون ریال باشد.

ماده 22ـ تصمیمات هیئت مدیره با اكثریت آراء معتبر خواهد بود.

ماده 23ـ حسابرس (‌بازرس) برای هر سال مالی به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارائی و تصویب شورایعالی انتخاب میشود حسابرس (‌بازرس) حق ندارد در امور سازمان مداخله كند ولی میتواند نظرات خود را برئیس هیئت مدیره و مدیرعامل سازمان اطلاع دهد. انتخاب مجدد ‌حسابرس (‌بازرس) بلامانع است.

ماده 24 ـ وظایف و اختیارات حسابرس (‌بازرس) همانست كه در قانون تجارت برای بازرس شركت تعیین گردیده است و حسابرس (‌بازرس) ‌میتواند با اطلاع رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل بدفاتر سازمان رسیدگی و هر گونه توضیح و اطلاع را كه بمنظور انجام وظیفه لازم بداند اخذ كند.

ماده 25ـ ترازنامه سالانه و گزارش مالی و صورت دارائی و بدهی سازمان باید حداقل سی روز قبل از طرح در شورایعالی بحسابرس (‌بازرس)‌ داده شود و پس از رسیدگی با گزارش حسابرس (‌بازرس) بشورایعالی تقدیم گردد. حسابرس (‌بازرس) مكلف است نسخه ‌ای از گزارش خود را ده ‌روز قبل از تشكیل شورایعالی به‌ هیئت مدیره تسلیم كند.

ماده 26ـ وظایف و اختیارات رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل بشرح زیر است:

1ـ اجرای برنامه‌ ها و مصوبات شورایعالی هیئت مدیره.

2ـ تهیه و تنظیم بودجه و برنامه و گزارش مالی و ترازنامه و پیشنهاد آن به‌هیئت مدیره و تقدیم بودجه حداكثر سه ماه قبل از اتمام سال بشورایعالی.

3- پیشنهاد تشكیلات سازمان با رعایت برنامه و بودجه مصوب به هیأت مدیره.

4- تصویب و انجام معاملات تا پنج میلیون ریال.

‌ماده 27ـ رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل كه مسئول اداره امور سازمان و مأمور اجرای این قانون و مصوبات شورایعالی و هیئت مدیره میباشد بر ‌كلیه تشكیلات سازمان ریاست داشته و برای اداره امور سازمان در حدود این قانون و آئین ‌نامه‌ های آن دارای اختیارات كامل میباشد رئیس هیئت مدیره ‌و مدیرعامل در مقابل اشخاص حقیقی یا حقوقی و كلیه مراجع قانونی نماینده سازمان بوده و میتواند این حق را شخصاً یا بوسیله وكلا و نمایندگی ‌كه تعیین میكند اعمال نماید.

‌تبصره ـ رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل میتواند قسمتی از اختیارات و وظایف خود را بهر یك از اعضاء هیئت مدیره یا هر یك از كاركنان ‌سازمان به مسئولیت خود تفویض نماید.‌ در صورتیكه رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل بعللی از قبیل بیماری یا مرخصی و مسافرت برای مدتی نتواند وظایف خود را انجام دهد یكنفر از‌اعضا هیئت مدیره به پیشنهاد رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل و تصویب وزیر رفاه اجتماعی كلیه وظایف او را عهده ‌دار خواهد بود. در اینصورت یكنفر از كاركنان سازمان به انتخاب وزیر رفاه اجتماعی در غیاب رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل با حق رأی در جلسات هیئت مدیره شركت خواهد كرد.

فصل سوم ـ منابع درآمد ـ مأخذ احتساب حق بیمه و نحوه وصول آن

ماده 28ـ منابع درآمد سازمان بشرح زیر میباشد:

1ـ حق بیمه از اول مهرماه تا پایان سال 1354 بمیزان بیست و هشت درصد مزد یا حقوق است كه‌ هفت درصد آن بعهده بیمه شده و هجده‌ درصد بعهده كارفرما و سه درصد بوسیله دولت تأمین خواهد شد.

2- درآمد حاصل از وجوه و ذخایر و اموال سازمان.

3ـ وجوه حاصل از خسارات و جریمه‌ های نقدی مقرر در این قانون.

4- كمكها و هدایا.

تبصره 1ـ از اول سال 1355 حق بیمه سهم كارفرما بیست درصد مزد یا حقوق بیمه شده خواهد بود و با احتساب سهم بیمه شده و كمك دولت كل حق ‌بیمه به سی درصد مزد یا حقوق افزایش مییابد.

تبصره 2ـ دولت مكلف است حق بیمه سهم خود را بطور یكجا در بودجه سالانه كل كشور منظور و بسازمان پرداخت كند.

تبصره 3ـ سازمان باید حداقل هر سه سال یكبار امور مالی خود را با اصول محاسبات احتمالی تطبیق و مراتب را به شورایعالی گزارش دهد.

ماده 29ـ نه درصد از مأخذ محاسبه حق بیمه مذكور در ماده 28 این قانون حسب مورد برای تأمین هزینه‌ های ناشی از موارد مذكور در بندهای‌ الف و ب‌ ماده 3 این قانون تخصیص می‌ یابد و بقیه بسایر تعهدات اختصاص خواهد یافت.

تبصره ـ غرامت دستمزد ایام بیماری بیمه‌ شدگان كه از طرف كارفرما پرداخت نمیشود بعهده سازمان میباشد.

ماده 30ـ كارفرمایان موظفند از كلیه وجوه و مزایای مذكور در بند 5 ماده 2 این قانون حق بیمه مقرر را كسر و باضافه سهم خود بسازمان پرداخت ‌نمایند.

تبصره ـ ارزش مزایای غیرنقدی مستمر مانند مواد غذائی ـ پوشاك ـ و نظایر آنها طبق آئین نامه ای كه به پیشنهاد هیئت مدیره بتصویب شورایعالی خواهد رسید بطور مقطوع تعیین و حق بیمه از آن دریافت میگردد.

ماده 31ـ در مورد بیمه ‌شدگانی كه تمام یا قسمتی از مزد و درآمد آنها بوسیله مشتریان یا مراجعین تأمین میشود درآمد تقریبی هر طبقه یا حرفه ‌مقطوعاً به پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب شورایعالی تعیین و مأخذ دریافت حق بیمه قرار خواهد گرفت.

ماده 32ـ در مورد بیمه ‌شدگانی كه كارمزد دریافت میدارند حق بیمه بمأخذ كل درآمد ماهانه آنها احتساب و دریافت میگردد این حق بیمه در هیچ‌ مورد نباید از حق بیمه‌ ای كه بحداقل مزد كارگر عادی تعلق میگیرد كمتر باشد.

ماده 33 ـ حق بیمه كارآموزان باید به نسبت مزد یا حقوق آنها پرداخت شود و در هر حال میزان حق بیمه در این مورد نباید از میزانی كه بحداقل‌ مزد یا حقوق تعلق میگیرد كمتر باشد. در صورتی كه مزد یا حقوق كارآموز كمتر از حداقل دستمزد باشد پرداخت مابه ‌التفاوت حق بیمه سهم كارآموز بعهده كارفرما خواهد بود.

ماده 34ـ در صورتیكه بیمه شده برای دو یا چند كارفرما كار كند هر یك از كارفرمایان مكلفند به نسبت مزد یا حقوقی كه می‌ پردازند حق بیمه سهم ‌بیمه شده را از مزد یا حقوق او كسر و به انضمام سهم خود بسازمان پرداخت نمایند.

ماده 35ـ سازمان میتواند در موارد لزوم با تصویب شورایعالی سازمان مزد یا حقوق بیمه‌ شدگان بعضی از فعالیت ها را طبقه ‌بندی نماید و حق بیمه ‌را بمأخذ درآمد مقطوع وصول و كمكهای نقدی را بر همان اساس محاسبه و پرداخت نماید.

ماده 36ـ كارفرما مسئول پرداخت حق بیمه سهم خود و بیمه شده بسازمان میباشد و مكلف است در موقع پرداخت مزد یا حقوق و مزایا سهم‌ بیمه شده را كسر نموده و سهم خود را بر آن افزوده بسازمان تأدیه نماید. ‌در صورتیكه كارفرما از كسر حق بیمه سهم بیمه شده خودداری كند شخصاً مسئول پرداخت آن خواهد بود تأخیر كارفرما در پرداخت حق بیمه یا عدم ‌پرداخت آن رافع مسئولیت و تعهدات سازمان در مقابل بیمه شده نخواهد بود.

تبصره ـ بیمه‌ شدگانی كه تمام یا قسمتی از درآمد آنها بترتیب مذكور در ماده 31 این قانون تأمین میشود مكلفند حق بیمه سهم خود را برای ‌پرداخت بسازمان بكارفرما تأدیه نمایند ولی در هر حال كارفرما مسئول پرداخت حق بیمه خواهد بود.

‌ماده 37ـ هنگام نقل و انتقال عین یا منافع مؤسسات و كارگاههای مشمول این قانون اعم از اینكه انتقال به صورت قطعی ـ شرطی ـ رهنی ـ صلح‌ حقوق یا اجاره باشد و اعم از اینكه انتقال بطور رسمی‌ یا غیررسمی‌ انجام بگیرد انتقال گیرنده مكلف است گواهی سازمان را مبنی بر نداشتن بدهی ‌معوق بابت حق بیمه و متفرعات آن از انتقال ‌دهنده مطالبه نماید دفاتر اسناد رسمی ‌مكلفند در موقع تنظیم سند از سازمان راجع ببدهی واگذاركننده ‌استعلام نمایند در صورتی كه سازمان ظرف 15 روز از تاریخ ورود برگ استعلام بدفتر سازمان پاسخی بدفترخانه ندهد دفترخانه معامله را بدون‌ مفاصا حساب ثبت خواهد كرد. در صورتیكه بنا باعلام سازمان واگذاركننده بدهی داشته باشد میتواند با پرداخت بدهی معامله را انجام دهد بدون‌ اینكه پرداخت بدهی حق واگذاركننده را نسبت به اعتراض به تشخیص سازمان و رسیدگی بمیزان حق بیمه ساقط كند. ‌در صورت انجام معامله بدون ارائه گواهی مذكور انتقال‌ دهنده و انتقال ‌گیرنده برای پرداخت مطالبات سازمان دارای مسئولیت تضامنی خواهند بود.‌ وزارتخانه ‌ها و مؤسسات و شركتهای دولتی همچنین شهرداریها و اتاقهای اصناف و سایر مراجع ذیربط مكلفند در موقع تقاضای تجدید پروانه كسب یا‌ هر نوع فعالیت دیگر مفاصاحساب پرداخت حق بیمه را از متقاضی مطالبه نمایند. در هر حال تجدید پروانه كسب موكول به ارائه مفاصاحساب پرداخت‌ حق بیمه میباشد.

تبصره ـ سازمان مكلف است حداكثر پس از یكماه از تاریخ ثبت تقاضا مفاصاحساب صادر و به تقاضاكننده تسلیم نماید.

‌ماده 38ـ در مواردیكه انجام كار بطور مقاطعه باشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار میشود كارفرما باید در قراردادی كه منعقد میكند مقاطعه كار ‌را متعهد نماید كه كاركنان خود همچنین كاركنان مقاطعه‌ كاران فرعی را نزد سازمان بیمه نماید و كل حق بیمه را بترتیب مقرر در ماده 28 این قانون‌ بپردازد.‌ پرداخت پنج درصد بهای كل كار مقاطعه ‌كار از طرف كارفرما موكول بارائه مفاصاحساب از طرف سازمان خواهد بود. ‌در مورد مقاطعه ‌كارانی كه صورت مزد و حق بیمه كاركنان خود را در موعد مقرر بسازمان تسلیم و پرداخت میكنند معادل حق بیمه پرداختی بنا بدرخواست سازمان از مبلغ مذكور آزاد خواهد شد.‌هرگاه كارفرما آخرین قسط مقاطعه ‌كار را بدون مطالبه مفاصاحساب سازمان بپردازد مسئول پرداخت حق بیمه مقرر و خسارات مربوط خواهد بود و حق ‌دارد وجوهی را كه از این بابت بسازمان پرداخته است از مقاطعه ‌كار مطالبه و وصول نماید. كلیه وزارتخانه‌ ها و مؤسسات و شركتهای دولتی ـ‌ همچنین شهرداریها و اتاق اصناف و مؤسسات غیردولتی و مؤسسات خیریه و عام‌المنفعه مشمول مقررات این ماده میباشند.

تبصره 1(الحاقی 26-02-1372)- كلیه كارفرمایان موضوع این ماده و ماده 29 قانون بیمه‌های اجتماعی سابق مكلفند، مطالبات سازمان تأمین اجتماعی از مقاطعه ‌كاران و‌مهندسین مشاوری كه حداقل یكسال از تاریخ خاتمه، تعلیق و یا فسخ قرارداد آنان گذشته و در این فاصله جهت پرداخت حق بیمه كاركنان شاغل در‌اجرای قرارداد و ارائه مفاصا حساب سازمان تأمین اجتماعی مراجعه ننموده‌اند را ضمن اعلام فهرست مشخصات مقاطعه‌ كاران و مهندسین مشاور از‌محل پنج درصد كل كار و آخرین قسط نگهداری شده به این سازمان پرداخت نمایند.

‌میزان حق بیمه پس از قطعی شدن طبق قانون و بر اساس آراء هیأت تجدید نظر موضوع ماده 44 قانون تأمین اجتماعی و ابلاغ مجدد به پیمانكار جهت‌پرداخت بدهی حق بیمه ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ توسط سازمان تأمین اجتماعی اعلام خواهد شد.

‌نحوه اجرای تبصره به موجب آیین ‌نامه‌ای خواهد بود كه توسط سازمان تأمین اجتماعی تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.

تبصره2(الحاقی 01-02-1394)- مبنای مطالبه حق بیمه در مورد پیمان‌هایی كه دارای كارگاههای صنعتی و خدمات تولیدی یا فنی مهندسی ثابت می‌باشند و موضوع اجرای پیمان توسط افراد شاغل در همان كارگاه انجام می‌شود، بر اساس فهرست ارسالی و بازرسی كارگاه است و از اعمال ضریب حق بیمه جهت قرارداد پیمان معاف می‌باشند و سازمان تأمین اجتماعی باید مفاصاحساب این‌گونه قراردادهای پیمان را صادر كند.

‌ماده 39ـ كارفرما مكلف است حق بیمه مربوط بهرماه را حداكثر تا آخرین روز ماه بعد بسازمان بپردازد. همچنین صورت مزد یا حقوق ‌بیمه‌ شدگان را به ترتیبی كه در آئین‌ نامه طرز تنظیم و ارسال صورت مزد كه بتصویب شورایعالی سازمان خواهد رسید بسازمان تسلیم نماید. سازمان ‌حداكثر ظرف ششماه از تاریخ دریافت صورت مزد اسناد و مدارك كارفرما را مورد رسیدگی قرار داده و در صورت مشاهده نقص یا اختلاف یا مغایرت ‌بشرح ماده 100 این قانون اقدام و مابه‌ التفاوت را وصول می نماید هرگاه كارفرما از ارائه اسناد و مدارك امتناع كند سازمان مابه ‌التفاوت حق بیمه را رأساً ‌تعیین و مطالبه و وصول خواهد كرد.

‌ماده 40ـ در صورتیكه كارفرما از ارسال صورت مزد مذكور در ماده 39 این قانون خودداری كند سازمان میتواند حق بیمه را رأساً تعیین و از‌ كارفرما مطالبه و وصول نماید.

ماده 41ـ در مواردیكه نوع كار ایجاب كند سازمان می ‌تواند پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب شورایعالی سازمان نسبت مزد را به كل كار انجام یافته ‌تعیین و حق بیمه متعلق را بهمان نسبت مطالبه و وصول نماید.

‌ماده 42ـ در صورتیكه كارفرما بمیزان حق بیمه و خسارات تأخیر تعیین شده از طرف سازمان معترض باشد میتواند ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ‌ اعتراض خود را كتباً بسازمان تسلیم نماید. سازمان مكلف است اعتراض كارفرما را حداكثر تا یكماه پس از دریافت آن در هیئت بدوی تشخیص‌ مطالبات مطرح نماید.‌ در صورت عدم اعتراض كارفرما ظرف مدت مقرر تشخیص سازمان قطعی و میزان حق بیمه و خسارات تعیین شده طبق ماده 50 این قانون وصول‌ خواهد شد.

ماده 43 (اصلاحی 08-04-1390)- هیأتهای بدوی تشخیص مطالبات سازمان از افراد زیر تشكیل می‌ گردند:

1- نماینده وزارت تعـاون، كار و رفاه اجتماعی كه ریاست هیأت را به عهده خواهد داشت.

2- یك نفر به عنوان نماینده كارفرما به انتخاب اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در مورد بازرگانان و صاحبان صنایع یا یك نفر نماینده صنف‌ مربوط به معرفی اتاق اصناف در مورد افراد صنفی و صاحبان حرف و مشاغل آزاد.

3- یك نفر به انتخاب شورای عالی تأمین اجتماعی.

4ـ نماینده كارگران در مورد كارگران مشمول قانون تأمین اجتماعی بانتخاب وزیر تعـاون، كار و رفاه اجتماعی.‌آراء هیئتهای بدوی در صورتیكه مبلغ مورد مطالبه سازمان اعم از اصل حق بیمه و خسارات دویست هزار ریال یا كمتر باشد و یا اینكه در موعد مقرر‌ مورد اعتراض واقع نشود قطعی و لازم‌الاجرا خواهد بود. در صورتیكه مبلغ مورد مطالبه بیش از یك میلیون و پانصد هزار (1500000) ‌ریال باشد كارفرما و سازمان ظرف 20‌روز از تاریخ ابلاغ واقعی یا قانونی رأی هیئت بدوی حق تقاضای تجدید نظر خواهند داشت.

‌ماده 44(اصلاحی 27-07-1376)- هیأتهای تجدید نظر تشخیص مطالبات درمراكز استانها با شركت افراد زیر تشكیل می‌شود:

1ـ نماینده وزارت رفاه اجتماعی كه ریاست هیئت را بعهده خواهد داشت.

2ـ یكنفر از قضات دادگستری بانتخاب وزارت دادگستری.

3ـ یكنفر بانتخاب شورایعالی تأمین اجتماعی.

4ـ نماینده سازمان بانتخاب رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل سازمان.

5ـ یكنفر بعنوان نمایند كارفرما بانتخاب اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در مورد بازرگانان و صاحبان صنایع یا یكنفر نماینده اتاق ‌اصناف در مورد افراد صنفی و صاحبان حرف و مشاغل آزاد. ‌آراء هیئت تجدیدنظر قطعی و لازم‌الاجراء است.

‌تبصره ـ هیئت های بدوی و تجدیدنظر تاریخ رسیدگی را بكارفرما ابلاغ خواهند كرد و حضور كارفرما برای ادای توضیحات بلامانع است.

‌ماده 45 ـ نحوه تسلیم اعتراض و درخواست تجدیدنظر و تشكیل جلسات هیئتها و ترتیب رسیدگی و صدور رأی و ابلاغ بموجب آئیننامه ای خواهد بود كه به پیشنهاد هیئت مدیره سازمان به تصویب شورایعالی سازمان خواهد رسید.

‌ماده 46ـ سازمان میتواند به درخواست كارفرما بدهی او را حداكثر تا سی و شش قسط ماهانه تقسیط نماید و در این صورت كارفرما باید معادل ‌دوازده درصد در سال نسبت بمانده بدهی خود بهره به سازمان بپردازد.‌ در صورتی كه كارفرما هر یك از اقساط مقرر را در رأس موعد پرداخت نكند بقیه اقساط تبدیل بحال شده و طبق ماده 50 این قانون وصول خواهد شد.

‌تبصره ـ در مواردی كه بعلت بحران مالی كه موجب وقفه كار كارگاه باشد پرداخت حق بیمه در موعد مقرر مقدور نگردد كارفرما میتواند در موعد ‌تعیین شده در این ماده تخفیف در میزان خسارت و جریمه دیركرد را تقاضا نماید. در اینصورت هیئتهای بدوی و تجدیدنظر تشخیص مطالبات به ‌تقاضای كارفرما رسیدگی و رأی مقتضی صادر خواهند نمود. ‌میزان خسارت و جریمه دیركرد در هر حال نباید از 12 درصد مبلغ حق بیمه عقب افتاده برای هر سال كمتر باشد.

‌ماده 47ـ كارفرمایان مكلفند صورت مزد و حقوق و مزایای بیمه‌ شدگان همچنین دفاتر و مدارك لازم را در موقع مراجعه به بازرس به سازمان در‌اختیار او بگذارند. بازرسان سازمان میتوانند از تمام یا قسمتی از دفاتر و مدارك مذكور رونوشت یا عكس تهیه و برای كسب اطلاعات لازم به‌ هر یك از رؤسا و كارمندان ‌و كارگران كارگاه و مراجع ذیربط مراجعه نمایند. ‌بازرسان سازمان حق دارند كارگاههای مشمول قانون را مورد بازرسی قرار دهند و دارای همان اختیارات و مسئولیتهای مذكور در مواد 52 و 53 قانون كار‌خواهند بود. نتیجه بازرسی حداكثر ظرف یكماه از طرف سازمان بكارفرما اعلام خواهد شد.

ماده 48ـ از تاریخی كه سازمان با توجه بماده 7 این قانون گروه جدیدی را مشمول بیمه اعلام نماید ملزم بانجام تعهدات قانونی طبق مقررات ‌نسبت به بیمه ‌شدگان خواهد بود و كارفرمایان موظفند حق بیمه را از همان تاریخی كه گروه مزبور مشمول بیمه اعلام شده است به سازمان بپردازند.

‌تبصره ـ در صورت عدم ارسال مزد در موعد مقرر از طرف كارفرما سازمان میتواند مزد یا حقوق بیمه ‌شدگان را بر اساس مأخذی كه طبق ماده 40‌ این قانون مبنای تعیین حق بیمه قرار گرفته است احتساب و مأخذ پرداخت مزایای نقدی قرار دهد. در مواردی كه تعیین مزد یا حقوق بیمه شده بطریق ‌مذكور میسر نباشد سازمان میتواند مزایای نقدی را بمأخذ حداقل مزد یا حقوق بطور علی‌الحساب پرداخت نماید.

ماده 49 ـ مطالبات سازمان ناشی از اجرای قانون در عداد مطالبات ممتاز میباشد.

‌ماده 50ـ مطالبات سازمان بابت حق بیمه و خسارات تأخیر و جریمه ‌های نقدی كه ناشی از اجرای این قانون یا قوانین سابق بیمه‌ های اجتماعی و ‌قانون بیمه ‌های اجتماعی روستائیان باشد، همچنین هزینه‌ های انجام شده طبق مواد 65 و 89 و خسارات مذكور در مواد 99 و 100 این قانون در حكم‌ مطالبات مستند باسناد لازم‌ الاجرا بوده و طبق مقررات مربوط باجرای مفاد اسناد رسمی‌ بوسیله مأمورین اجرای سازمان قابل وصول میباشد. ‌آئیننامه اجرائی این ماده حداكثر ظرف ششماه از تاریخ تصویب این قانون از طرف سازمان تهیه و پس از تصویب وزارت رفاه اجتماعی و وزارت‌ دادگستری بموقع اجراء گذارده خواهد شد. تا تصویب آئیننامه مزبور مقررات این ماده توسط مأمورین اجرای احكام محاكم دادگستری بر اساس ‌آئیننامه ماده 35 قانون بیمه ‌های اجتماعی اجراء خواهد شد.

‌فصل چهارم مقررات مالی

ماده 51ـ هیئت مدیره مكلف است تا اول دی ماه‌ هر سال بودجه كل سازمان را برای سال بعد تنظیم و به شورای عالی سازمان پیشنهاد نماید.‌ شورایعالی سازمان مكلف است حداكثر تا پانزدهم اسفند ماه بودجه سال بعد را تصویب و به‌ هیئت مدیره ابلاغ نماید.

تبصره ـ سهم سازمان تأمین خدمات درمانی از بابت هزینه‌ های ناشی از بندهای الف و ب ماده 3 این قانون به ترتیب مقرر در ماده 29 باید در ‌بودجه سازمان مشخص گردد.

ماده 52ـ مانده درآمد پس از وضع مخارج و كلیه درآمدهای حاصل از خسارات و زیان دیركرد و بهره سپرده‌ ها و سود اوراق بهادار و سود ‌سرمایه‌ گذاریها و درآمد حاصل از فروش یا واگذاری و یا بهره‌ برداری از اموال سازمان كلا به حساب ذخائر منظور خواهد شد.

تبصره 1ـ شورایعالی سازمان هر سال به پیشنهاد هیئت مدیره از محل ذخائر مبلغی جهت خرید اموال غیرمنقول و ایجاد ساختمانها یا تأسیسات ‌و تجهیزات جدید كه اعتبار آن در بودجه سازمان تأمین نشده باشد تخصیص خواهد داد.

‌تبصره 2- ایجاد تأسیسات درمانی به پیشنهاد سازمان تأمین خدمات درمانی و تأیید هیأت مدیره سازمان و تصویب شورای عالی از محل ذخائر‌صورت خواهد گرفت و با حفظ مالكیت سازمان در اختیار سازمان تأمین خدمات درمانی گذارده خواهد شد.

‌ماده 53ـ ذخائر سازمان نزد بانك رفاه كارگران متمركز خواهد شد بانك مذكور ذخائر مزبور را تحت نظر هیئتی با تصویب شورایعالی سازمان بكار خواهد انداخت.

فصل پنجم – حوادث و بیماریها و بارداری

‌ماده 54ـ بیمه ‌شدگان و افراد خانواده آنها از زمانی كه مشمول مقررات این قانون قرار میگیرند در صورت مصدوم شدن بر اثر حوادث یا ابتلاء به ‌بیماری میتوانند از خدمات پزشكی استفاده نمایند. خدمات پزشكی كه به عهده سازمان تأمین خدمات درمانی است شامل كلیه اقدامات درمانی‌ سرپائی ـ بیمارستانی ـ تحویل داروهای لازم و انجام آزمایشات تشخیص طبی میباشد.

ماده 55ـ خدمات درمانی موضوع این قانون بدو صورت انجام میگیرد:

الف: اولویت درمان به روش درمان مستقیم داده شود. ب ـ استفاده از روش درمان غیر مستقیم با اختیار و تشخیص وزارت بهداری و بهزیستی بموجب آئیننامه ای خواهد بود كه وزارت بهداری و بهزیستی ظرف مدت 15 روز پس از تصویب این ماده واحده تهیه و بمرحله اجرا در خواهد آمد.

تبصره ـ ضوابط استفاده از روش های فوق طبق آئیننامه ای كه ظرف ششماه از تاریخ تصویب این قانون تهیه و به تصویب شورای فنی سازمان ‌تأمین خدمات درمانی خواهد رسید تعیین میگردد.

ماده 56ـ بمنظور توان‌ بخشی ترمیم و تجدید فعالیت بیمه‌ شدگان آسیب ‌دیده كه قدرت كار اولیه خود را از دست داده‌ اند سازمان تأمین خدمات ‌درمانی برای اشتغال آنها به كارهای مناسب دیگر طبق آئیننامه هائی كه از طرف شورای فنی سازمان مذكور پیشنهاد و بتصویب شورای عالی سازمان ‌خواهد رسید از طریق مؤسسات حرفه‌ ای معلولین اقدام خواهد نمود.

ماده 57ـ در صورتی كه معالجه بیمار مستلزم انتقال او از روستا یا از شهرستان به شهرستان دیگر باشد ترتیب نقل و انتقال طبق ضوابطی خواهد بود ‌كه از طرف سازمان تأمین خدمات درمانی پیشنهاد و به تصویب شورای فنی سازمان مذكور میرسد.

ماده 58ـ افراد خانواده بیمه شده كه از كمكهای مقرر در ماده 54 این قانون استفاده میكنند عبارتند از:

1- همسر بیمه شده.

2ـ شوهر بیمه شده در صورتی كه معاش او توسط بیمه شده زن تأمین میشود و سن او از شصت سال متجاوز باشد یا طبق نظر كمیسیون پزشكی ‌موضوع ماده 91 این قانون از كار افتاده شناخته شود.

3- فرزندان بیمه شده كه دارای یكی از شرایط زیر باشند:

الف ـ كمتر از هجده سال تمام داشته باشند و در مورد فرزندان اناث به شرط نداشتن شوهر تا بیست سالگی و یا منحصراً طبق گواهی یكی از‌مؤسسات رسمی ‌آموزشی به تحصیل اشتغال داشته باشند.

ب ـ در اثر بیماری یا نقص عضو طبق گواهی سازمان تأمین خدمات درمانی قادر بكار نباشند.

4ـ پدر و مادر تحت تكفل بیمه شده مشروط بر اینكه سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال متجاوز باشد و یا اینكه به تشخیص‌ كمیسیونهای پزشكی موضوع ماده 91 از كار افتاده باشند و در هر حال از سازمان مستمری دریافت ننمایند.

ماده 59 ـ بیمه ‌شدگانی كه تحت معالجه و یا درمانهای توان‌ بخشی قرار میگیرند و بنا به تشخیص سازمان تأمین خدمات درمانی موقتاً قادر بكار‌ نیستند به شرط عدم اشتغال بكار و عدم دریافت مزد یا حقوق استحقاق دریافت غرامت دستمزد را با رعایت شرایط زیر خواهند داشت:

الف ـ بیمه شده بر اثر حوادث ناشی از كار و غیر ناشی از كار یا بیماریهای حرفه‌ ای تحت درمان قرار گرفته باشد.

ب ـ در صورتی كه بیمه شده به سبب بیماری و طبق گواهی پزشك احتیاج به استراحت مطلق یا بستری شدن داشته باشد و در تاریخ اعلام ‌بیماری مشغول بكار بوده و یا در مرخصی استحقاقی باشد.

‌ماده 60ـ حوادث ناشی از كار حوادثی است كه در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق میافتد.‌ مقصود از حین انجام وظیفه تمام اوقاتی است كه بیمه شده در كارگاه یا مؤسسات وابسته یا ساختمانها و محوطه آن مشغول كار باشد و یا بدستور‌كارفرما در خارج از محوطه كارگاه عهده ‌دار انجام مأموریتی باشد.‌ اوقات مراجعه به درمانگاه و یا بیمارستان و یا برای معالجات درمانی و توان ‌بخشی و اوقات رفت و برگشت بیمه شده از منزل به كارگاه جزء اوقات انجام ‌وظیفه محسوب میگردد مشروط بر اینكه حادثه در زمان عادی رفت و برگشت به كارگاه اتفاق افتاده باشد.‌ حوادثی كه برای بیمه شده حین اقدام برای نجات سایر بیمه ‌شدگان و مساعدت به آنان اتفاق میافتد حادثه ناشی از كار محسوب میشود.

ماده 61ـ بیماریهای حرفه ‌ای بموجب جدولی كه به پیشنهاد هیئت مدیره به تصویب شورایعالی سازمان خواهد رسید تعیین میگردد مدت‌ مسئولیت سازمان تأمین خدمات درمانی نسبت به درمان هر یك از بیماریهای حرفه‌ ای پس از تغییر كار بیمه شده به شرحی است كه در جدول مزبور قید ‌میشود.

ماده 62ـ مدت پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری و میزان آن بشرح زیر میباشد:

1ـ غرامت دستمزد از اولین روزی كه بیمه شده بر اثر حادثه یا بیماری حرفه ‌ای و بموجب تشخیص سازمان تامین خدمات درمانی قادر بكار ‌نباشد پرداخت خواهد شد.‌ در مواردی كه عدم اشتغال بكار و معالجه بسبب بیماری باشد در صورتی كه بیمار در بیمارستان بستری نشود غرامت دستمزد از روز چهارم پرداخت‌ خواهد شد.

2ـ پرداخت غرامت دستمزد تا زمانی كه بیمه شده به تشخیص سازمان تأمین خدمات درمانی قادر بكار نبوده و بموجب مقررات این قانون از كار ‌افتاده شناخته نشده باشد ادامه خواهد یافت.

3ـ غرامت دستمزد بیمه شده ‌ای كه دارای همسر یا فرزند یا پدر و یا مادر تحت تكفل باشد به میزان سه چهارم آخرین مزد یا حقوق روزانه او پرداخت‌ میگردد.

4ـ غرامت دستمزد بیمه شده ‌ای كه‌ همسر یا فرزند یا پدر و مادر تحت تكفل نداشته باشد معادل دو سوم آخرین مزد یا حقوق روزانه او میباشد ‌مگر اینكه بیمه شده به ‌هزینه سازمان تأمین خدمات درمانی بستری شود كه در این صورت غرامت دستمزد معادل یك دوم آخرین مزد یا حقوق روزانه ‌وی خواهد بود.

5ـ هرگاه سازمان تأمین خدمات درمانی بیمه شده ‌ای را برای معالجه به شهرستان دیگری اعزام دارد و درمان او را بطور سرپائی انجام دهد علاوه‌ بر غرامت دستمزد متعلق معادل صد درصد غرامت دستمزد روزانه ‌هم بابت هزینه‌ هر روز اقامت او پرداخت خواهد شد. ‌در صورتی كه به تشخیص پزشك معالج مادام كه بیمار احتیاج به‌ همراه داشته باشد علاوه بر مخارج مسافرت معادل پنجاه درصد حقوق یا دستمزد ‌بیمه شده نیز بهمراه بیمار از طرف سازمان پرداخت خواهد شد.

ماده 64ـ در مواردی كه كارفرمایان طبق قوانین و مقررات دیگری مكلف باشند حقوق یا مزد بیمه‌ شدگان بیمار خود را پرداخت نمایند سازمان تأمین‌ خدمات درمانی فقط عهده ‌دار معالجه آنها طبق مقررات این قانون خواهد بود.

تبصره ـ در مواردی كه كارفرمایان طبق قوانین دیگری مكلف باشند حقوق كارگران مسلول خود را پرداخت نمایند سازمان فقط عهده‌ دار معالجه آنها ‌طبق مقررات این قانون خواهد بود.

‌ماده 65ـ در صورت وقوع حادثه ناشی از كار كارفرما مكلف است اقدامات لازم اولیه را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه دیده بعمل آورده و مراتب را ظرف سه روز اداری كتباً باطلاع سازمان برساند. در صورتی كه كارفرما بابت اقدامات اولیه مذكور متحمل هزینه ‌های شده باشد سازمان تأمین ‌خدمات درمانی هزینه ‌ای مربوط را خواهد پرداخت.

‌ماده 66ـ در صورتی كه ثابت شود وقوع حادثه مستقیماً ناشی از عدم رعایت مقررات حفاظت فنی و بروز بیماری ناشی از عدم رعایت مقررات ‌بهداشتی و احتیاط لازم از طرف كارفرما یا نمایندگان او بوده سازمان تأمین خدمات درمانی و سازمان هزینه‌های مربوط به معالجه و غرامات و مستمری ها‌ و غیره را پرداخته و طبق ماده 50 این قانون از كارفرما مطالبه و وصول خواهد نمود.

تبصره 1ـ مقصر میتواند با پرداخت معادل ده سال مستمری موضوع این ماده به سازمان از این بابت بری الذمه شود.

‌تبصره 2ـ هر گاه بیمه شده مشمول مقررات مربوط به بیمه شخص ثالث باشد در صورت وقوع حادثه سازمان و سازمان تأمین خدمات درمانی و یا ‌شخصاً كمكهای مقرر در این قانون را نسبت به بیمه شده انجام خواهند داد و شركتهای بیمه موظفند خسارات وارده به سازمانها را در حدود تعهدات ‌خود نسبت به شخص ثالث بپردازند.

‌ماده 67ـ بیمه شده زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتیكه ظرف یكسال قبل از زایمان سابقه پرداخت حق بیمه شصت روز را داشته باشد ‌میتواند بشرط عدم اشتغال بكار از كمك بارداری استفاده نماید. كمك بارداری دوسوم آخرین مزد یا حقوق بیمه شده طبق ماده 63 میباشد كه‌ حداكثر برای مدت دوازده ‌هفته جمعاً قبل و بعد از زایمان بدون كسر سه روز اول پرداخت خواهد شد.

‌ماده 68ـ بیمه شده زن یا همسر بیمه شده مرد در صورتیكه در طول مدت یكسال قبل از وضع حمل حق بیمه شصت روز را پرداخته باشد از ‌كمك ها و معاینه‌ های طبی و معالجات قبل از زایمان و حین زایمان و بعد از وضع حمل استفاده خواهد كرد.‌ سازمان تأمین خدمات درمانی بنا بدرخواست بیمه شده میتواند بجای كمكهای مذكور مبلغی وجه نقد به بیمه شده پرداخت نماید، مبلغ مزبور در ‌آئین نامه ای كه از طرف هیئت مدیره تأمین خدمات درمانی تهیه و بتصویب شورایعالی سازمان میرسد تعیین خواهد شد.

ماده 69ـ در صورتیكه بیمه شده زن و یا همسر بیمه شده مرد به بیماریهائی مبتلا شود كه شیردادن برای طفل او زیان ‌آور باشد یا پس از زایمان فوت ‌شود شیر مورد نیاز تا 18‌ماهگی تحویل خواهد شد.

فصل ششم – از كار افتادگی

‌ماده 70ـ بیمه ‌شدگانی كه طبق نظر پزشك معالج غیرقابل علاج تشخیص داده میشوند پس از انجام خدمات توان‌ بخشی و اعلام نتیجه توان ‌بخشی ‌یا اشتغال چنانچه طبق نظر كمیسیونهای پزشكی مذكور در ماده 91 این قانون توانائی خود را كلا یا بعضاً از دست داده باشند بترتیب زیر با آنها رفتار‌خواهد شد:

الف ـ هرگاه درجه كاهش قدرت كار بیمه شده شصت و شش درصد و بیشتر باشد از كار افتاده كلی شناخته میشود.

ب ـ چنانچه میزان كاهش قدرت كار بیمه شده بین سی و سه تا شصت و شش درصد و بعلت حادثه ناشی از كار باشد از كار افتاده جزئی شناخته‌ میشود.

ج ـ اگر درجه كاهش قدرت كار بیمه شده بین ده تا سی و سه درصد بوده و موجب آن حادثه ناشی از كار باشد استحقاق دریافت غرامت نقص ‌مقطوع را خواهد داشت.

ماده 71ـ بیمه شده‌ای كه در اثر حادثه ناشی از كار یا بیماری حرفه‌ای از كار افتاده كلی شناخته شود بدون در نظر گرفتن مدت پرداخت حق بیمه ‌استحقاق دریافت مستمری از كار افتادگی ناشی از كار را خواهد داشت.

ماده 72(اصلاحی 16-12-1371)- میزان مستمری ماهانه ازكارافتادگی كلی ناشی از كار عبارت است از یك سیم مزد یا حقوق متوسط بیمه شده ضرب در سنوات‌ پرداخت حق بیمه مشروط بر اینكه این مبلغ از پنجاه درصد مزد یا حقوق متوسط ماهانه او كمتر و از صد درصد آن بیشتر نباشد.‌در مورد بیمه‌شدگانی كه دارای همسر بوده یا فرزند یا پدر و مادر تحت تكفل داشته باشند و مستمری استحقاقی آنها از شصت درصد مزد یا حقوق‌متوسط آنها كمتر باشد علاوه بر آن معادل ده درصد مستمری استحقاقی به عنوان كمك مشروط بر آن كه جمع مستمری و كمك از 60% تجاوز نكند‌پرداخت خواهد شد.

تبصره 1ـ شوهر یا فرزند یا پدر یا مادر با شرایط زیر تحت تكفل بیمه شده محسوب میشوند:

1ـ سن شوهر از شصت سال متجاوز باشد و یا به تشخیص كمیسیونهای پزشكی موضوع ماده 91 این قانون از كار افتاده كلی بوده و در هر دو حالت ‌بحكم این قانون مستمری دریافت ننماید و معاش او توسط زن تأمین شود.

2- فرزندان بیمه شده كه حائز شرایط مذكور در بند 3 ماده 58 این قانون باشند.

3ـ سن پدر از شصت و سن مادر از پنجاه و پنجسال بیشتر بوده یا اینكه به تشخیص كمیسیونهای پزشكی موضوع ماده 91 این قانون از كار افتاده‌ باشند و معاش آنها توسط بیمه شده تأمین و در هر حال بموجب این قانون مستمری دریافت ندارند.

‌تبصره 2ـ مزد یا حقوق متوسط ماهانه بیمه شده موضوع این ماده عبارت است از جمع كل مزد یا حقوق او كه بمأخذ آن حق بیمه دریافت گردیده‌ ظرف هفتصد و بیست روز قبل از وقوع حادثه ناشی از كار یا شروع بیماری حرفه ‌ای كه منجر به از كار افتادگی شده است تقسیم بروزهای كار ضرب‌ درسی.

‌ماده 73ـ به بیمه شده‌ ای كه در اثر حادثه ناشی از كار بین سی و سه تا شصت و شش درصد توانائی كار خود را از دست داده باشد مستمری ‌از كار افتادگی جزئی ناشی از كار پرداخت خواهد شد. ‌میزان مستمری عبارت است از حاصل ضرب درصد از كار افتادگی در مبلغ مستمری از كار افتادگی كلی استحقاقی كه طبق ماده 70 این قانون تعیین ‌میگردد.

‌ماده 74ـ بیمه شده‌ ای كه در اثر حادثه ناشی از كار بین ده تا سی و سه درصد توانائی كار خود را از دست داده باشد استحقاق دریافت غرامت نقص ‌عضو را خواهد داشت میزان این غرامت عبارت است از سی و شش برابر مستمری استحقاقی مقرر در ماده 72 این قانون ضرب در، درصد از كار افتادگی.

‌ماده 75ـ بیمه شده‌ ای كه ظرف ده سال قبل از وقوع حادثه غیر ناشی از كار یا ابتلاء به بیماری حداقل حق بیمه یكسال كار را كه متضمن حق بیمه ‌نود روز كار ظرف یكسال قبل از وقوع حادثه یا بیماری منجر به از كار افتادگی باشد پرداخت نموده باشد در صورت از كار افتادگی كلی حق استفاده از‌مستمری از كار افتادگی كلی غیر ناشی از كار ماهانه را خواهد داشت.

تبصره ـ محاسبه متوسط دستمزد و مستمری از كار افتادگی موضوع ماده فوق بترتیب مقرر در ماده 70 این قانون و تبصره 2 آن صورت خواهد‌ گرفت.

فصل هفتم – بازنشستگی

ماده 76ـ مشمولین این قانون در صورت حائز بودن شرایط زیر حق استفاده از مستمری بازنشستگی را خواهند داشت.

1- حداقل ده سال حق بیمه مقرر را قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی پرداخته باشند.

2- سن مرد به شصت سال تمام و سن زن به پنجاه و پنج سال تمام رسیده باشد.

‌تبصره 1 (اصلاحی 16-12-1371)- كسانی كه 30 سال تمام كاركرده و در هر مورد حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند در صورتی كه سن مردان 50 سال و سن زنان45 سال تمام باشد می‌توانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند.

تبصره 2(اصلاحی 14-07-1380)-

‌الف- كارهای سخت و زیان ‌آور كارهایی است كه در آنها عوامل فیزیكی، شیمیایی، مكانیكی و بیولوژیكی محیط كار، غیر استاندارد بوده و در اثر ‌اشتغال كارگر تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیتهای طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد گردد كه نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن بوده و ‌بتوان با بكارگیری تمهیدات فنی، مهندسی، بهداشتی و ایمنی و غیره صفت سخت و زیان ‌آور بودن را از آن مشاغل كاهش یا حذف نمود.

1- كارفرمایان كلیه كارگاههای مشمول قانون تأمین اجتماعی كه تمام یا برخی از مشاغل آنها حسب تشخیص مراجع ذی‌ ربط سخت و زیان ‌آور اعلام‌ گردیده یا خواهند گردید، مكلفند ظرف دو سال از تاریخ تصویب این قانون نسبت به ایمن ‌سازی عوامل شرایط محیط كار مطابق حد مجاز و ‌استاندارد های مشخص شده در قانون كار و آیین‌ نامه ‌های مربوطه و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام نمایند.

2- كارفرمایان كارگاههای مشمول قانون تأمین اجتماعی مكلفند قبل از ارجاع كارهای سخت و زیان ‌آور به بیمه شدگان، ضمن انجام معاینات پزشكی ‌آنان از لحاظ قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با نوع كارهای رجوع داده شده (موضوع ماده 90 قانون تأمین اجتماعی)، نسبت به انجام معاینات ‌ دوره ‌ای آنان كه حداقل در هر سال نباید كمتر از یك بار باشد، نیز به منظور آگاهی از روند سلامتی و تشخیص به هنگام بیماری و پیشگیری از فرسایش ‌جسمی و روحی اقدام نمایند، وزارتخانه ‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و كار و امور اجتماعی مكلفند تمهیدات لازم را در انجام این بند توسط ‌كارفرمایان اعمال نمایند.

ب – حمایتها

1- افرادی كه حداقل بیست سال متوالی و بیست و پنج سال متناوب در كارهای سخت و زیان‌آور (مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و در هر مورد ‌حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند می ‌توانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند. هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در كارهای سخت و ‌زیان ‌آور یك و نیم سال محاسبه خواهد شد.

2- در صورتی كه بیمه شدگان موضوع این تبصره قبل از رسیدن به سابقه مقرر در این قانون دچار فرسایش جسمی و روحی ناشی از اشتغال در كارهای ‌سخت و زیان ‌آور گردند با تأیید كمیسیونهای پزشكی (موضوع ماده 91 قانون تأمین اجتماعی) با هر میزان سابقه خدمت از مزایای مندرج در این تبصره ‌برخوردار خواهند شد.

3- در مورد سایر بیمه شدگان حداقل سابقه پرداخت حق بیمه برای استفاده از مستمری بازنشستگی از تاریخ تصویب این قانون هر سال یك سال‌ افزایش خواهد یافت تا آنكه این حداقل به بیست سال تمام برسد.

4- از تاریخ تصویب این قانون جهت مشمولان این تبصره، چهار درصد (4%) به نرخ حق بیمه مقرر در قانون تأمین اجتماعی افزوده خواهد شد كه آن هم ‌در صورت تقاضای مشمولان قانون، به طور یكجا یا به طور اقساطی توسط كارفرمایان پرداخت خواهد شد.

5- تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور و نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال، نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در این ‌تبصره به موجب آیین‌ نامه ای خواهد بود كه حداكثر ظرف چهار ماه توسط سازمان تأمین اجتماعی و وزارتخانه‌های كار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشكی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

6- بیمه شدگانی كه دارای سابقه پرداخت حق بیمه در كارهای سخت و زیان ‌آور به تاریخ قبل از تاریخ تصویب این قانون باشند می ‌توانند با استفاده از‌ مزایای این قانون درخواست بازنشستگی نمایند در این صورت با احراز شرایط توسط بیمه شده، كارفرمایان مربوطه مكلفند حق بیمه مربوطه و میزان ‌مستمری برقراری را تا احراز شرایط مندرج در تبصره (2) همچنین چهار درصد (4%) میزان مستمری برقراری نسبت به سنوات قبل از تصویب این قانون ‌را یكجا به سازمان 1- كارفرمایان كلیه كارگاههای مشمول قانون تأمین اجتماعی كه تمام یا برخی از مشاغل آنها حسب تشخیص مراجع ذی‌ ربط سخت و زیان‌آور اعلام‌گردیده یا خواهند گردید، مكلفند ظرف دو سال از تاریخ تصویب این قانون نسبت به ایمن‌ سازی عوامل شرایط محیط كار مطابق حد مجاز و‌ استانداردهای مشخص شده در قانون كار و آیین‌ نامه‌های مربوطه و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام نمایند.

2- كارفرمایان كارگاههای مشمول قانون تأمین اجتماعی مكلفند قبل از ارجاع كارهای سخت و زیان‌آور به بیمه شدگان، ضمن انجام معاینات پزشكی‌آنان از لحاظ قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با نوع كارهای رجوع داده شده(‌موضوع ماده 90 قانون تأمین اجتماعی)، نسبت به انجام معاینات‌ دوره‌ای آنان كه حداقل در هر سال نباید كمتر از یكبار باشد، نیز به منظور آگاهی از روند سلامتی و تشخیص بهنگام بیماری و پیشگیری از فرسایش‌ جسمی و روحی اقدام نمایند، وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و كار و امور اجتماعی مكلفند تمهیدات لازم را در انجام این بند توسط‌ كارفرمایان اعمال نمایند.

ب – حمایتها

1 – افرادی كه حداقل بیست سال متوالی و بیست و پنج سال متناوب در كارهای سخت و زیان‌آور (‌مخل سلامت)اشتغال داشته باشند و در هر مورد‌ حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند می‌توانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند.هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در كارهای سخت و‌ زیان‌آور یك و نیم سال محاسبه خواهد شد.

2 – در صورتی كه بیمه شدگان موضوع این تبصره قبل از رسیدن به سابقه مقرر در این قانون دچار فرسایش جسمی و روحی ناشی از اشتغال در كارهای‌ سخت و زیان‌ آور گردند با تأیید كمیسیونهای پزشكی (‌موضوع ماده 91 قانون تأمین اجتماعی) با هر میزان سابقه خدمت از مزایای مندرج در این تبصره‌ برخوردار خواهند شد.

3 – در مورد سایر بیمه شدگان حداقل سابقه پرداخت حق بیمه برای استفاده از مستمری بازنشستگی از تاریخ تصویب این قانون هر سال یك سال‌افزایش خواهد یافت تا آنكه این حداقل به بیست سال تمام برسد.

4 – از تاریخ تصویب این قانون جهت مشمولان این تبصره، چهار درصد (4%) به نرخ حق بیمه مقرر در قانون تأمین اجتماعی افزوده خواهد شد كه آنهم‌ در صورت تقاضای مشمولان قانون، بطور یكجا یا به طور اقساطی توسط كارفرمایان پرداخت خواهد شد.

5 – تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور و نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال، نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در این‌ تبصره به موجب آیین‌ نامه‌ای خواهد بود كه حداكثر ظرف چهار ماه توسط سازمان تأمین اجتماعی و وزارتخانه‌های كار و امور اجتماعی و بهداشت،‌ درمان وآموزش پزشكی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

6 – بیمه شدگانی كه دارای سابقه پرداخت حق بیمه در كارهای سخت و زیان‌آور به تاریخ قبل از تاریخ تصویب این قانون باشند می‌ توانند با استفاده از‌ مزایای این قانون درخواست بازنشستگی نمایند در این صورت بااحراز شرایط توسط بیمه شده، كارفرمایان مربوطه مكلفند حق بیمه مربوطه و میزان‌ مستمری برقراری را تا احراز شرایط مندرج در تبصره(2) همچنین چهار درصد (4%) میزان مستمری برقراری نسبت به سنوات قبل از تصویب این قانون‌ را یكجا به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت نمایند.

تبصره 3 (الحاقی 16-12-1371)- بیمه‌شدگانی دارای 35 سال تمام سابقه پرداخت حق بیمه باشند می‌توانند بدون در نظر گرفتن شرط سنی مقرر در قانون تقاضای بازنشستگی‌ نمایند.

تبصره4 (الحاقی 01-07-1376)- زنان كارگر با داشتن (20) سال سابقه كار و (42) سال سن به شرط پرداخت حق بیمه با (20) روز حقوق می‌توانند بازنشسته شوند.

ماده 77 (اصلاحی 16-12-1371)- میزان مستمری بازنشستگی عبارتست از یك سی‌ام متوسط مزد یا حقوق بیمه شده ضربدر سنوات پرداخت حق بیمه مشروط بر آنكه از(30 -35) سی و پنجم، سی‌ام متوسط مزد یا حقوق تجاوز ننماید.

‌تبصره(اصلاحی 16-12-1371)- متوسط مزد یا حقوق برای محاسبه مستمری بازنشستگی عبارتست از مجموع مزد یا حقوق بیمه شده كه بر اساس آن حق بیمه پرداخت ‌گردیده ظرف آخرین دو سال پرداخت حق بیمه تقسیم بر بیست و چهار.

ماده 78ـ كارفرما میتواند بازنشستگی بیمه ‌شدگانی را كه حداقل پنجسال پس از رسیدن بسن بازنشستگی مقرر در این قانون بكار خود ادامه ‌داده ‌اند از سازمان تقاضا نماید.

تبصره (الحاقی 26-05-1382)- سازمان تأمین اجتماعی موظف است با درخواست كارفرمایان واحدهای صنعتی دارای پروانه بهره برداری، بیمه شدگانی را كه حایز شرایط مقرر در ماده (76) قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354-4-3 باشند بازنشسته نماید.

چگونگی تأمین منابع مربوط به هزینه های احتمالی ناشی از اجرای این تبصره به تصویب دولت خواهد رسید.

ماده 79ـ در مورد مستخدمین شركتهای دولتی كه بموجب قانون اكثریت سهام آنها متعلق به بخش خصوصی شده یا بشود بترتیب زیر رفتار ‌خواهد شد:

1ـ مستخدمین مشمول ماده 33 مقررات استخدامی‌ شركتهای دولتی و مستخدمین شركتهای دولتی كه مشمول مقررات بازنشستگی و وظیفه ‌خاص بوده ‌اند تابع مقررات بازنشستگی و وظیفه مورد عمل خود خواهند بود.

2ـ مستخدمین شركتهای دولتی كه مشمول قانون بیمه‌ های اجتماعی هستند مشمول مقررات این قانون خواهند شد.

3ـ سایر مستخدمین تابع مقررات قانون حمایت كارمندان در برابر اثرات ناشی از پیری و از كار افتادگی و فوت خواهند شد.

4(اصلاحی 08-04-1390)ـ نحوه احتساب سوابق خدمت دولتی مستخدمین مذكور در بندهای 1 و3 و میزان پرداخت كسور بازنشستگی توسط مستخدم و كارفرما و‌همچنین ترتیب تعیین حقوق بازنشستگی و وظیفه مستخدمین آنان بموجب آئین نامه ای خواهد بود كه توسط وزارت تعـاون، كار و رفاه اجتماعی با همكاری‌ سازمان امور اداری و استخدامی‌ كشور بتصویب شورایعالی تأمین اجتماعی میرسد.

فصل هشتم – مرگ

‌ماده 80- بازماندگان واجد شرایط بیمه شده متوفی در یكی از حالات زیر مستمری بازماندگان دریافت خواهند داشت:

1- در صورت فوت بیمه شده بازنشسته.

2ـ در صورت فوت بیمه شده از كار افتاده كلی مستمری ‌بگیر.

3 (اصلاحی 27-07-1376)- درصورت فوت بیمه شده‌ای كه در ده سال آخر حیات خود، حداقل حق بیمه یك سال كار، مشروط براینكه ظرف آخرین سال حیات حق بیمه 90‌روز كار را پرداخت كرده باشد.

تبصره 1 (الحاقی 27-07-1376)- بیمه شدگان مشمول قانون تأمین اجتماعی كه قبل از تصویب این ماده واحده فوت شده و به هر علت در مورد آنان مستمری برقرار نشده‌است، حسب مورد مشمول شرایط مقرر در این بند یا تبصره (2) هستند.

‌تبصره 2 (الحاقی 27-07-1376)- چنانچه بیمه شده فاقد شرایط مقرر در این بند باشد ولی حداقل (20) سال حق بیمه مقرر را قبل از فوت پرداخت كرده باشد، بازماندگان وی‌از مستمری برخوردار خواهند شد. در تعیین متوسط مزد یا حقوق ماهانه مشمولان این تبصره برای محاسبه میزان مستمری، تبصره ماده (77) قانون‌تامین اجتماعی ملاك عمل قرار می‌گیرد.

تبصره 3 (اصلاحی 22-03-1386)-

1 – در صورت فوت بیمه شده ای كه بین ده تا بیست سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد به بازماندگان وی به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه بدون الزام به رعایت ماده (111) قانون تأمین اجتماعی و به نسبت سهام مقرر در ماده (83) همان قانون مستمری پرداخت می گردد.

2- بیمه شده ای كه از تاریخ تصویب این قانون به بعد فوت می شود چنانچه سابقه پرداخت حق بیمه او از یك سال تا ده سال باشد به بازماندگان وی در ازاء هر سال سابقه پرداخت حق بیمه غرامت مقطوعی معادل یك ماه حداقل دستمزد كارگر عادی در زمان فوت به طور یكجا و به نسبت سهام مقرر در ماده (83) قانون تأمین اجتماعی پرداخت می شود.

4ـ در مواردی كه بیمه شده بر اثر حادثه ناشی از كار یا بیماریهای حرفه‌ ای فوت نماید.

تبصره (الحاقی 18-02-1387)- هرگاه مستمری‌بگیر بازنشسته یا از كار افتاده به مدت شش‌ ماه مستمری بازنشستگی یا ازكارافتادگی كلی خود را مطالبه ننماید، بازماندگان واجد شرایط وی حق دارند موقتاً مستمری و یا حقوق وظیفه قانونی خود را تقاضا و دریافت كنند. در صورتی كه معلوم شود شخص مذكور در حال حیات است وضع مستمری او به حالت اول اعاده می گردد. بازنشستگان كلیه صندوقهای بازنشستگی كشور نیز مشمول این تبصره خواهند بود.

‌ماده 81- بازماندگان واجد شرایطی متوفی كه استحقاق دریافت مستمری را خواهند داشت عبارتند از:

1- عیال دائم بیمه شده متوفی مادام كه شوهر اختیار نكرده است.

تبصره 1 (الحاقی 21-06-1374)- همسران بیمه شدگان متوفی كه شوهر اختیار نموده‌اند (‌عقد دائم) در صورت فوت شوهر دوم، توسط تأمین اجتماعی مجدداً به آنها ‌مستمری پرداخت خواهد شد. بار مالی ناشی از این تبصره از محل سه درصد (3%) كمك دولت به بیمه‌شدگان تأمین خواهد شد.

‌آیین‌نامه اجرائی این قانون ظرف مدت دو ماه توسط سازمان تأمین اجتماعی پیشنهاد و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

2ـ فرزندان متوفی در صورتیكه سن آنان كمتر از هیجده سال تمام باشد و یا منحصرأ به تحصیل اشتغال داشته باشند یا بعلت بیماری یا نقص‌ عضو طبق گواهی كمیسیون پزشكی موضوع ماده 91 این قانون قادر بكار نباشند.

3ـ پدر و مادر متوفی در صورتیكه اولاً تحت تكفل او بوده ثانیاً سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنجسال تجاوز كرده باشد و یا آنكه به تشخیص كمیسیون پزشكی موضوع ماده 91 این قانون از كار افتاده باشند و در هر حال مستمری از سازمان دریافت ندارند.

‌ماده 82- بازماندگان بیمه شده زن با شرایط زیر از مستمری استفاده خواهند كرد.

1ـ شوهر مشروط بر اینكه اولاً تحت تكفل زن بوده ثانیاً سن او از شصت سال متجاوز باشد یا طبق نظر كمیسیون پزشكی موضوع ماده 91 این ‌قانون از كار افتاده بوده و در هر حال مستمری از سازمان دریافت نكند.

2ـ فرزندان در صورت حائز بودن شرایط زیر:

‌الف – پدر آنها در قید حیات نبوده یا واجد شرایط مذكور در بند اول این ماده باشد و از مستمری دیگری استفاده نكند.

ب ـ سن آنها كمتر از هجده سال تمام باشد و یا منحصراً بتحصیل اشتغال داشته باشند تا پایان تحصیل و یا بعلت بیماری یا نقص عضو طبق‌ گواهی كمیسیون پزشكی موضوع ماده 91 این قانون قادر بكار نباشند.

3ـ پدر و مادر در صورتیكه اولا تحت تكفل او بوده ثانیاً سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال تجاوز كرده باشد و یا آنكه به‌ تشخیص كمیسیون پزشكی موضوع ماده 91 این قانون از كار افتاده باشند و در هر حال مستمری از سازمان دریافت ندارند.

ماده 83ـ سهم مستمری هر یك از بازماندگان بیمه شده متوفی بشرح زیر میباشد:

1ـ میزان مستمری همسر بیمه شده متوفی معادل پنجاه درصد مستمری استحقاقی بیمه شده است و در صورتیكه بیمه شده مرد دارای چند‌ همسر دائم باشد مستمری به تساوی بین آنان تقسیم خواهد شد.

2ـ میزان مستمری هر فرزند بیمه شده متوفی معادل بیست و پنج درصد مستمری استحقاقی بیمه شده میباشد و در صورتیكه پدر و مادر را از‌دست داده باشد مستمری او دو برابر میزان مذكور خواهد بود.

3ـ میزان مستمری هر یك از پدر و مادر بیمه شده متوفی معادل بیست درصد مستمری استحقاقی بیمه شده میباشد.‌ مجموع مستمری بازماندگان بیمه شده متوفی نباید از میزان مستمری استحقاقی متوفی تجاوز نماید هر گاه مجموع مستمری از این میزان تجاوز كند ‌سهم هر یك از مستمری ‌بگیران به نسبت تقلیل داده میشود و در اینصورت اگر یكی از مستمری ‌بگیران فوت شود یا فاقد شرایط استحقاقی دریافت ‌مستمری گردد سهم بقیه آنان با توجه به تقسیم‌ بندی مذكور در این ماده افزایش خواهد یافت و در هر حال بازماندگان بیمه شده از صد درصد مستمری ‌بازماندگان متوفی استفاده خواهند كرد.

تبصره- منظور از مستمری استحقاقی بیمه شده متوفی مستمری حین فوت او میباشد. در مورد بیمه‌ شدگانی كه در اثر هر نوع حادثه یا بیماری ‌فوت شوند مستمری استحقاقی عبارت است از مستمری كه برای بیمه شده از كار افتاده كلی حسب مورد برقرار میشود.

ماده 84ـ هر گاه بیمه شده فوت كند هزینه كفن و دفن او از طرف سازمان تأمین خدمات درمانی پرداخت خواهد شد.

فصل نهم ـ ازدواج و عائله‌ مندی

ماده 85ـ به بیمه شده زن یا مرد كه برای اولین بار ازدواج میكند مبلغی معادل یكماه متوسط مزد یا حقوق با رعایت شرایط زیر بعنوان كمك ‌ازدواج پرداخت میشود.

1- در تاریخ ازدواج رابطه استخدامی او با كارفرما قطع نشده باشد.

2ـ ظرف پنجسال قبل از تاریخ ازدواج حداقل حق بیمه ‌هفتصد و بیست روز كار را بسازمان پرداخته باشد.

3- عقد ازدواج دائم بوده و در دفتر رسمی ازدواج به ثبت رسیده باشد.

تبصره 1ـ مزد یا حقوق متوسط موضوع این ماده عبارت است از جمع دریافتی بیمه شده ظرف دو سال قبل از ازدواج كه بمأخذ آن حق بیمه ‌پرداخت شده است تقسیم بر 24.

تبصره 2ـ در صورتیكه طرفین عقد ازدواج واجد شرایط مذكور در این ماده باشند كمك ازدواج به‌ هر دو نفر داده خواهد شد.

ماده 86ـ كمك عائله‌ مندی منحصراً تا دو فرزند بیمه شده پرداخت میشود مشروط بر آنكه:

1- بیمه شده حداقل سابقه پرداخت حق بیمه هفت صد و بیست روز كار را داشته باشد.

2ـ سن فرزندان او از هجده سال كمتر باشد و یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته باشند تا پایان تحصیل یا در اثر بیماری یا نقص عضو طبق‌ گواهی كمیسیونهای پزشكی موضوع ماده 91 این قانون قادر بكار نباشند. ‌میزان كمك عائله‌ مندی معادل سه برابر حداقل مزد روزانه كارگر ساده در مناطق مختلف برای هر فرزند در هر ماه میباشد.

ماده87ـ پرداخت كمك عائله ‌مندی بعهده كارفرما می ‌باشد و باید در موقع پرداخت مزد یا حقوق به بیمه شده پرداخت شود.

تبصره ـ هر گاه در مورد پرداخت كمك عائله‌ مندی اختلافی بین بیمه شده و كارفرما حاصل شود بطریق مذكور در فصل حل اختلاف قانون كار‌ عمل خواهد شد.

فصل دهم ـ مقررات كلی راجع به كمك ها

‌ماده 88ـ انجام خدمات بهداشتی مربوط به محیط كار بعهده كارفرمایان است. بیمه‌ شدگانی كه در محیط كار با مواد زیان‌ آور از قبیل گازهای سمی،‌ اشعه و غیره تماس داشته باشند باید حداقل هر سال یكبار از طرف سازمان تأمین خدمات درمانی معاینه پزشكی شوند.

‌ماده 89ـ افرادیكه بموجب قوانین سابق بیمه‌ های اجتماعی یا بموجب این قانون بازنشسته و یا از كار افتاده شده یا میشوند و افراد بلافصل ‌خانواده آنها همچنین افرادیكه مستمری بازماندگان دریافت میدارند با پرداخت دو درصد از مستمری دریافتی از خدمات درمانی مذكور در بندهای‌ الف و ب ماده 3 این قانون توسط سازمان تأمین خدمات درمانی برخوردار خواهند شد. مابه‌التفاوت وجوه پرداختی توسط بیمه ‌شدگان موضوع این ماده ‌تا مبالغی كه طبق ضوابط قانون تأمین درمان مستخدمین دولت باید پرداخت شود از طرف سازمان تأمین خواهد شد.

‌ماده 90ـ افراد شاغل در كارگاهها باید قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با كارهای مرجوع داشته باشند بدین منظور كارفرمایان مكلفند قبل از بكار گماردن آنها ترتیب معاینه پزشكی آنها را بدهند.

‌در صورتیكه پس از استخدام مشمولین قانون معلوم شود كه نامبردگان در حین استخدام قابلیت و استعداد كار مرجوع را نداشته و كارفرما در معاینه‌ پزشكی آنها تعلل كرده است و بالنتیجه بیمه شده دچار حادثه شده و یا بیماریش شدت یابد سازمان تأمین خدمات درمانی و این سازمان مقررات این ‌قانون را درباره بیمه شده اجرا و هزینه‌ های مربوط را از كارفرما طبق ماده 50 این قانون مطالبه و وصول خواهند نمود.

‌ماده 91ـ برای تعیین میزان از كار افتادگی جسمی ‌و روحی بیمه ‌شدگان و افراد خانواده آنها كمیسیونهای بدوی و تجدیدنظر پزشكی تشكیل خواهد‌ شد. ترتیب تشكیل و تعیین اعضا و ترتیب رسیدگی و صدور رأی بر اساس جدول میزان از كار افتادگی طبق آئین نامه ای خواهد بود كه به پیشنهاد این‌ سازمان و سازمان تأمین خدمات درمانی بتصویب شورایعالی میرسد.

ماده 92(اصلاحی 08-04-1390)ـ بمنظور نظارت بر حسن اجرای وظائف درمانی ناشی از اجرای این قانون سه نفر از كارشناسان بیمه درمانی بانتخاب وزیر تعـاون، كار و رفاه اجتماعی ‌در شورای فنی سازمان تأمین خدمات درمانی موضوع ماده 4 قانون تأمین خدمات درمانی مستخدمین دولت عضویت خواهند یافت.

‌ماده 93ـ تغییر میزان از كار افتادگی در موارد زیر مستلزم تجدیدنظر در مبلغ مستمری میباشد:

1ـ مستمری از كار افتادگی كلی در صورت از بین رفتن شرایط از كار افتادگی كلی بمحض اشتغال مجدد مستمری ‌بگیر قطع میشود. در صورتیكه‌ تقلیل میزان از كار افتادگی ناشی از كار بمیزان مندرج در مواد 73 و 74 این قانون باشد حسب مورد مستمری از كار افتادگی جزئی ناشی از كار یا غرامت‌ نقص عضو پرداخت خواهد شد.

2ـ مستمری از كار افتادگی جزئی ناشی از كار موضوع ماده 73 این قانون ظرف پنجسال از تاریخ برقراری قابل تجدیدنظر میباشد. ‌در صورتیكه در نتیجه تجدیدنظر معلوم گردد كه بیمه شده فاقد یكی از شرایط مقرر میباشد مستمری او قطع خواهد شد و در صورتیكه مشمول ماده 74 این قانون شناخته شود غرامت مذكور در آن ماده را دریافت خواهد نمود.

3ـ هرگاه میزان از كار افتادگی جزئی ناشی از كار افزایش یابد و این تغییر نتیجه حادثه منجر به از كار افتادگی باشد مستمری از كار افتادگی جزئی‌ حسب مورد به مستمری كلی ناشی از كار تبدیل و یا میزان مستمری از كار افتادگی جزئی افزایش خواهد یافت.

‌ماده 94ـ هرگاه برای یك مدت دو یا چند كمك نقدی موضوع این قانون به بیمه شده تعلق گیرد فقط كمك نقدی كه میزان آن بیشتر است پرداخت ‌خواهد شد باستثنای كمك ازدواج و عائله‌ مندی و نوزاد كه دریافت آنها مانع استفاده از سایر كمكهای مقرر نخواهد بود.‌ افراد تحت تكفل بیمه ‌شدگان در ایام خدمت سربازی بیمه شده از مزایای قانونی بیمه‌ های اجتماعی برخوردار خواهند بود. سازمان موظف است حق ‌بیمه این افراد را طبق نرخ سازمان تأمین خدمات درمانی بسازمان مزبور پرداخت نماید.

‌ماده 95 ـ مدت خدمت وظیفه مشمولین این قانون پس از پایان خدمت و اشتغال مجدد در مؤسسات مشمول این قانون جزو سابقه پرداخت حق ‌بیمه آنها منظور خواهد شد.

ماده 96ـ سازمان مكلف است میزان كلیه مستمریهای بازنشستگی، از كارافتادگی كلی و مجموع مستمری بازماندگان را در فواصل زمانی كه حداكثر‌ از سالی یكبار كمتر نباشد با توجه به افزایش هزینه زندگی با تصویب هیئت وزیران بهمان نسبت افزایش دهد.

فصل یازدهم – تخلفات – مقررات كیفری

‌ماده 97ـ هر كس باستناد اسناد و گواهی های خلاف واقع یا با توسل بعناوین و وسائل تقلبی از مزایای مقرر در این قانون بنفع خود استفاده‌ نماید یا موجبات استفاده افراد خانواده خود یا اشخاص ثالث را از مزایای مذكور فراهم سازد به پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر خسارات وارده بسازمان تأمین خدمات درمانی یا این سازمان و در صورت تكرار بحبس جنحه‌ ای از 61 روز تا شش ماه محكوم خواهد شد.

‌ماده 98ـ كارفرمایانی كه در موعد مقرر در این قانون حق بیمه موضوع قانون را پرداخت ننمایند علاوه بر تأدیه حق بیمه بپرداخت مبلغی معادل ‌نیم در هزار مبلغ عقب افتاده برای هر روز تأخیر بابت خسارت تأخیر ملزم خواهند بود این خسارت نیز بترتیب مقرر در ماده 50 این قانون وصول ‌خواهد شد.

‌ماده 99ـ كارفرمایانی كه ظرف یكسال از تاریخ تصویب این قانون در مورد ترتیب پرداخت بدهی معوقه متعلق بقبل از فروردین 1354 خود با‌ سازمان توافق نمایند از تأدیه خسارت تأخیر و جرائم معاف خواهند بود. همچنین ظرف مدت یكسال فوق كارفرمایانی كه به تشخیص سازمان بپرداخت بدهی های سابق خود معترض میباشند و یا آنكه كارگران آنان عملا امكان استفاده از قسمتی از كمكهای قانونی مقرر نداشته ‌اند میتوانند به ‌هیئتهای تشخیص مطالبات مقرر در مواد 43 و 44 مراجعه نمایند. ‌هیئتهای مذكور بدلائل و مداركی كه از طرف كارفرما ابراز میشود رسیدگی نموده و تصمیم مقتضی اتخاذ خواهند كرد. ‌در مورد بدهیهای زائد بر دویست هزار ریال بتقاضای كارفرما و یا سازمان موضوع قابل رسیدگی مجدد در هیئت تجدیدنظر بوده و تصمیم متخذه ‌قطعی و لازم ‌الاجراء است هیئتهای فوق ‌الذكر میتوانند بدرخواست كارفرما ترتیب پرداخت بدهی او را حداكثر در 36 قسط ماهانه بدهند و در این مدت‌ كارفرما باید بمیزان 12 درصد نسبت بمانده بدهی خود بهره بسازمان بپردازد. ‌در مورد دیون قطعی اعم از اینكه قطعیت آن ناشی از انقضای مهلت اعتراض مقرر در قانون و یا صدور آراء هیئتهای موضوع مواد 43 و 44 این قانون ‌بوده و مربوط به قبل از فروردین 1354 باشد، در صورتیكه كارفرمای مربوط تا تاریخ تصویب این قانون ترتیب پرداخت اصل بدهی خود را داده باشد ‌از تأدیه خسارت تأخیر كه پرداخت ننموده معاف خواهد بود.‌در مورد دیون مربوط بقبل از فروردین 1354 در صورتیكه كارفرما از انجام تعهدات و اجرای ترتیب پرداخت بدهی خود كه مورد موافقت سازمان‌ قرار گرفته تخلف نماید كلیه جرائم و خسارات بخشوده شده قابل وصول خواهد بود.

‌ماده 100ـ كارفرمایانیكه از تنظیم صورت مزد یا حقوق بترتیب مذكور در قانون و آئین‌ نامه مربوط خودداری كنند و كارفرمایانیكه در موعد مقرر ‌در ماده 39 صورت مزد بیمه ‌شدگان را بسازمان ارسال ندارند یا بترتیبی كه با موافقت قبلی سازمان معین میشود در مورد ارسال صورت مزد عمل ‌نكنند بپرداخت خسارتی معادل یك دوازدهم حق بیمه آن ماهی كه صورت مزد نداده ‌اند ملزم خواهند بود، این خسارت طبق ماده 50 این قانون از‌طریق اجرائیه وصول خواهد شد.

‌ماده 101ـ سازمان مكلف است بصورت مزد ارسالی از طرف كارفرما ظرف ششماه از تاریخ وصول رسیدگی كند و در صورتیكه از لحاظ تعداد ‌بیمه‌ شدگان یا میزان مزد یا حقوق یا مدت كار اختلافی مشاهده نماید مراتب را بكارفرما ابلاغ كند در صورتیكه كارفرما تسلیم نظر سازمان نباشد ‌میتواند از هیئتهای تشخیص موضوع مواد 43 و 44 این قانون تقاضای رسیدگی كند هرگاه رأی هیئت مبنی بر تأیید نظر سازمان باشد كارفرما علاوه بر ‌پرداخت حق بیمه بتأدیه خسارتی معادل یك دوازدهم مابه‌التفاوت ملزم خواهد بود كه طبق ماده 50 این قانون از طریق صدور اجرائیه وصول خواهد ‌شد.

ماده 102ـ در صورتیكه كارفرما یا نماینده او از اقدامات بازرس سازمان جلوگیری نموده یا از ارائه دفاتر و مدارك مربوط و تسلیم رونوشت یا‌ عكس آنها ببازرس خودداری كند بجزای نقدی از 000 -000 -1 تا 000 -000 -20 ریال محكوم خواهد شد گزارش بازرسان سازمان در این خصوص در حكم‌ گزارش ضابطین دادگستری است.

‌ماده 103ـ كارفرمایانیكه عمداً وجوهی زائد بر میزان مقرر در این قانون بعنوان حق بیمه از مزد یا حقوق و مزایای بیمه ‌شدگان برداشت نمایند‌ علاوه بر ‌الزام به استرداد وجوه مذكور بحبس جنحه‌ای از 61 روز تا ششماه محكوم خواهند شد.

‌ماده 104ـ وجوه و اموال سازمان در حكم وجوه و اموال عمومی‌ میباشد و هرگونه برداشت غیرقانونی از وجوه مذكور و تصرف غیرمجاز در‌اموال آن اختلاس یا تصرف غیرقانونی است و مرتكب طبق قوانین كیفری تعقیب خواهد شد.

‌ماده 105ـ كلیه كسانیكه گواهی آنان مجوز استفاده از مزایای مقرر در این قانون میباشد در صورت صدور گواهی خلاف واقع علاوه بر جبران‌ خسارت وارده بحبس جنحه‌ ای از 61 روز تا 6 ماه محكوم خواهند شد.

‌ماده 106 ـ كلیه خسارات و وجوه حاصل از جرائم نقدی مقرر در این قانون بحساب سازمان واریز و جزء درآمدهای آن منظور خواهد شد.

ماده 107ـ بشكایات و دعاوی سازمان در مراجع قضائی خارج از نوبت رسیدگی خواهد شد.

‌ماده 108ـ كارفرمایانی كه حق بیمه قطعی شده بیمه ‌شدگان را ظرف یكماه پس از ابلاغ آن از طرف سازمان نپردازند یا ترتیبی برای پرداخت آن با‌ موافقت سازمان ندهند بدوبرابر خسارت مذكور در ماده 97 این قانون خواهند شد.

‌ماده 109ـ در صورتیكه كارفرما شخص حقوقی باشد، مسئولیت های جزائی مقرر در این قانون متوجه مدیرعامل شركت یا هر شخص دیگری‌ خواهد بود كه در اثر فعل یا ترك فعل او موجبات ضرر و زیان سازمان یا بیمه ‌شدگان فراهم شده است.

‌فصل دوازدهم – مقررات مختلف

‌ماده 110ـ سازمان از پرداخت هرگونه مالیات و عوارض اعم از نوسازی و غیره و پرداخت هزینه تمبر دعاوی معاف است، همچنین سازمان و ‌سازمان تأمین خدمات درمانی از پرداخت حقوق و عوارض گمركی آن قسمت از داروها و تجهیزات و لوازم بیمارستانها و درمانگاهها كه معافیت آنها‌ قبلا مورد تأیید وزارت امور اقتصادی و دارائی قرار گرفته است معاف خواهد بود.

ماده 111ـ مستمری از كار افتادگی كلی و مستمری بازنشستگی و مجموع مستمری بازماندگان در هر حال نباید از حداقل مزد كارگر عادی كمتر باشد.

ماده 112ـ بیمه ‌شدگانی كه بموجب این قانون مستمری یا كمك نقدی دیگری از سازمان دریافت میكنند نسبت بوجوه دریافتی از پرداخت هر‌ گونه مالیات معاف میباشند.

‌ماده 113- كلیه كاركنان سازمان از لحاظ پرداخت مالیات و عوارض بر حقوق و مزایا مانند مستخدمین رسمی دولت خواهند بود.

ماده 114ـ ضوابط سنی و مدت خدمت برای احتساب مستمری بازنشستگی كاركنان سازمان قبل از موعد مقرر تابع ضوابط و مقررات قانون‌ استخدام كشوری و تغییرات و اصلاحات بعدی آن خواهد بود. حقوق بازنشستگی این افراد برابر با متوسط حقوق و مزایای دریافتی دو سال آخر ‌خدمت كه مأخذ پرداخت حق بیمه بوده است میباشد.

ماده 115ـ افرادی كه تا تاریخ تصویب این قانون طبق قوانین سابق بیمه‌ های اجتماعی مستمری در حق آنان برقرار شده است مستمری خود را از‌ سازمان دریافت خواهند داشت. مفاد ماده 96 در مورد مشمولین این ماده نیز رعایت خواهد شد.

‌ماده 116ـ سوابق پرداخت حق بیمه افراد بیمه شده از نظر تعهدات مذكور در ماده یك این قانون نزد شركت سهامی ‌بیمه ایران بنگاه رفاه اجتماعی‌ صندوق تعاون و بیمه كارگران و سازمان بیمه‌ های اجتماعی كارگران و سازمان بیمه‌ های اجتماعی و همچنین افرادی كه بیمه اختیاری بوده‌ اند برای ‌استفاده از مزایای مذكور در این قانون جزء سابقه آنان محسوب خواهد شد مشروط بر اینكه:

1ـ كارگاه یا مؤسسه ‌ای كه بیمه شده در آن بكار اشتغال داشته است كارگران و كارمندان خود را نزد یكی از مؤسسات مذكور بیمه نموده باشد و ‌اشتغال بیمه شده نیز در آن كارگاه یا مؤسسه مسلم باشد.

2ـ كمك مورد تقاضا در قانونی كه حق بیمه بموجب آن پرداخت گردیده پیش ‌بینی شده باشد.

ماده 117(اصلاحی 08-04-1390)ـ میزان حق بیمه روستائیان مشمول قانون بیمه ‌های اجتماعی روستائیان و ترتیب وصول آن و انواع كمكهای قانونی و منابع مالی تأمین‌ هزینه ‌های مربوط به بیمه‌ شدگان روستائی بموجب آئین نامه ای خواهد بود كه به پیشنهاد وزارت تعـاون، كار و رفاه اجتماعی بتصویب كمیسیونهای مربوط ‌مجلسین میرسد. ‌تا زمان تصویب آئین‌ نامه مذكور مقررات و آئین نامه های موجود قانون بیمه‌ های اجتماعی روستائیان بقوت خود باقی است.

‌ماده 118ـ از تاریخ اجرای این قانون ـ قانون بیمه ‌های اجتماعی مصوب سال 1339 و اصلاحیه‌ های آن و قانون افزایش مستمریهای بعضی از‌ مستمری ‌بگیران مشمول قانون بیمه ‌های اجتماعی قانون تأمین آموزش فرزندان كارگر و سایر قوانینی كه با این قانون مغایرت دارد ملغی است.

تبصره 1ـ كلیه تعهدات مالی و اموال و دارائی صندوق تأمین آموزش فرزندان كارگر بسازمان منتقل میشود.

‌تبصره 2- كاركنان صندوق تأمین آموزش فرزندان كارگر به سازمان منتقل و تابع مقررات و نظامات استخدامی سازمان خواهند بود.

تبصره 3ـ آئین نامه های اجرائی قانون سابق بیمه ‌های اجتماعی كه با این قانون مغایرت نداشته باشد تا زمان تنظیم و تصویب آئین نامه های اجرائی ‌این قانون قابل اجراء است.

قانون فوق مشتمل بر یكصد و هیجده ماده و چهل تبصره پس از تصویب مجلس سنا در جلسه روز دوشنبه 19 -3 -1354، در جلسه روز سه‌ شنبه سوم‌ تیرماه یكهزار و سیصد و پنجاه و چهار شمسی بتصویب مجلس شورای ملی رسید.

‌رئیس مجلس شورایملی ـ عبدالله ریاضی

اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست وزیر است.

وزیر مشاور و معاون اجرائی نخست وزیر – هادی هدایتی