آن چیزی که به عنوان بخشنامه تعطیلی به صورت محاوره ای رایج است بخشنامه نبوده بلکه مصوبه هیئت وزیران است که برای راحتی کاربران در استفاده از واژه بخشنامه تعطیلی شرکت های خصوصی، از این عنوان در پاسخ استفاده شده است.
اینکه بخشنامه برای تعطیلی شامل شرکت های خصوصی هم می شود یا خیر و یا بهتر بگوییم شامل چه کسانی می شود نیاز به تفکیک و توضیح دارد که در ادامه ارائه شده است.
نکته مهم در خصوص بخشنامه تعطیلی: تعطیلات رسمی کشور از پیش در تقویم رسمی مشخص شده و در ابتدای سال به تصویب می‌رسند. با این حال در برخی موارد به دلایلی مانند شرایط نامساعد جوی، بیماری های مسری مانند کرونا، کمبود انرژی یا موارد مشابه، هیئت دولت می‌تواند بنا بر شرایط، تعطیلی عمومی یا مشروط اعلام کند. پس شمول بخشنامه ها یا مصوبات دولتی برای تعطیلات مطلق نیستند. برای تشخیص شمول بخشنامه تعطیلی ابتدا باید متن مصوبه مورد توجه قرار گیرد.
در متن مصوبات تعطیلی حوزه و دامنه شمول آن مشخص می شود که شامل چه منطقه جغرافیایی و چه گروه از کارکنان دولت و بخش خصوصی می شود. به عنوان مثال ممکن است به دلیل آلودگی هوا خود شهر تهران در بخش دولتی و خصوصی برای روز خاصی از هفته تعطیل شود. مثال دیگر بخشنامه تعطیلی دوران همه گیری کرونا بود که کل کشور به غیر دستگاه های خدمت رسان و بهداشتی درمانی و مراکز امنیتی تعطیل شدند.
آنچه بیشتر در خصوص تعطیلی شرکت های خصوصی مطرح است مربوط به تعطیلی پنج شنبه ها مربوط به ایام تابستان و ادامه آن در اغلب استان های کشور ادارات دولتی است.
قسمتی از مصوبه هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰۱/۱۲/۲۴ در خصوص تعطیلی به صورت زیر است:
۴ (اصلاحی تصویب‌نامه شماره ۴۲۳۰۴/ت۶۱۲۲۸هـ مورخ ۱۱/۳/۱۴۰۲)– به منظور مدیریت بهینه مصرف انرژی، ساعات آغاز به کار تمامی دستگاههای اجرایی (موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری) و بانک‌ها، شهرداری‌ها و سایر نهادهای عمومی از بیستم اردیبهشت ماه تا پانزدهم شهریور ماه هر سال، از ساعت ۶:۰۰ است. تمامی دستگاههای اجرایی مکلفند از یک ساعت قبل از خاتمه کار و در مناطق گرمسیری همزمان با خاتمه کار، دستگاههای سرمایشی را خاموش نمایند. تمامی دستگاههای اجرایی موظفند در مدت زمان اجرای این بند در خصوص دورکاری تمامی کارمندانی که انجام وظایف و مأموریتهای آنان از طریق دورکاری امکان پذیر است بر اساس مفاد آیین نامه دورکاری کار در خانه موضوع تصمیم نامه شماره ۴۴۷۲۶/۷۶۴۸۱ مورخ ۱۳۸۹/۴/۷، اقدام نمایند. (اصلاحی ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴)
(تبصره الحاقی در ۱۷ اردیبشهت ۱۴۰۴) تبصره – دستگاههای اجرایی مکلفند در مدت زمان اجرای این بند با یک ساعت شناوری ساعت آغاز به کار مشمولان تبصره بند (۱) با رعایت ترتیبات آن ،تبصره موافقت نمایند.
۵- تعداد روزهای کاری و ساعات پایان کار ادارات و مشاغل مختلف با رعایت قوانین و مقررات مربوط، تعیین می‌شود.
۶- در مواردی که مطابق این تصویب‌نامه ساعات آغاز به کار ادارات شناور است، لازم است رؤسای ادارات ستادی و استانی به گونه‌ای برنامه‌ریزی و نظارت کنند که ساعات کار شناور، هیچ خدشه‌ای در نحوه پاسخگویی و ارائه خدمات ایجاد ننماید.
1- دامنه شمول بخشنامه تعطیلی ادارات و شرکت ها
در بندی از بخشنامه تعطیلی بالا، به صراحت گفته شده است که «تمامی دستگاههای اجرایی (موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری) و بانک‌ها، شهرداری‌ها و سایر نهادهای عمومی» بنابراین این مصوبه شامل حال تعطیلی شرکت های خصوصی نمی شود. حتی در دستگاه های دولتی و اجرایی تعطیلی به صورت صریح قید نشده بلکه تاکید بر آن است که کارکنان دستگاه های مشمول این مصوبه، در صورت امکان کسر کارکرد در این موارد از طریق دورکاری جبران شود. پس این مصوبه حتی در دستگاه های مشمول نیز منجر به کاهش ساعات کار نمی شود.
2- شمول بخشنامه تعطیلی شرکت های خصوصی
با توجه به توضیحات قسمت قبل، این مصوبه و سایر مصوبات مرتبط و بعدی آن شامل حال شرکت های خصوصی و کارگران شاغل در کارگاه های غیر دولتی نمی شود.
3- نحوه شمول بخشنامه تعطیلی در دستگاه های مشمول نسبت به کارگران قانون کار آن دستگاه
نظر به اینکه در متن مصوبه خود دستگاه اجرایی و کارگاه به صورت مطلق مد نظر قرار گرفته و تفکیکی بین کارکنان مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری و مشمول قانون کار به عمل نیامده است. بنابراین در صورتی که کارگران مشمول قانون کار با هر عنوان و در هر شغل و سمت که به صورت مستقیم با دستگاه مربوطه طرف قرارداد هستند نیز مشمول تغییر ساعات کار و یا تعطیلی احتمالی این مصوبات می شوند.
4- شمول بخشنامه تعطیلی به کارگران شرکت های خدماتی و پیمانکاری طرف قرارداد با دستگاه های اجرایی
از متن مصوبه و مرجع تصویب آن چنین استنباط می شود که منظور از دستگاه ها صرفا کارکنان مستقیم خود دستگاه بوده و مصوبه تعطیلی شامل شرکت های خصوصی پیمانکاری و خدماتی طرف قرارداد با دستگاه های اجرایی نمی شود.
