سلام
کارگران بسیاری در ثبت درخواست سخت و زیان آور در خصوص لزوم یا عدم لزوم ثبت درخواست مجدد و تکراری سخت و زیان آور، مدت اعتبار آرای صادره و همچنین وجود تناقض در آرای کمیته دارای سردرگمی هستند و متاسفانه وحدت رویه و اطلاع رسانی صحیحی نیز در این خصوص وجود ندارد که منجر به رفتارهای مختلف و متفاوت در کمیته ها و همچنین شعبات تامین اجتماعی می شود. در ادامه توضیحات کامل و قانونی در این موارد ارائه شده است.
درخواست تکراری سخت و زیان آور چیست؟
منظور از درخواست تکراری درخواستی است که عنوان شغلی کارگر و محل شغل کارگر دقیقا عین درخواست قبلی باشد.
حکم امر مختومه در آرای سخت و زیان آور
اگر کارگری در کمیته سخت و زیان آور درخواستی حاوی یک یا چند شغل در یک یا چند کارگاه ثبت کند و درخواست وی بررسی شود و رای قطعی (از کمیته بدوی یا تجدیدنظر) صادر شده باشد این موضوع حکم امر مختومه پیدا می کند و رسیدگی مجدد به درخواست تکراری فاقد وجاهت قانونی خواهد بود.
شرایط ثبت درخواست مجدد و تکراری سخت و زیان آور
همانطور که اشاره شد هر کارگر برای هر عنوان شغلی فقط یک بار می تواند درخواست بررسی سخت و زیان آور ارائه کند مگر در مواردی که درخواست مجدد و تکراری دارای شرایط متفاوتی از درخواست اولیه باشد. استثناها و شرایط امکان درخواست مجدد و تکراری سخت و زیان آور به صورت زیر است.
1- درخواست تکراری و جدید با شرایط متفاوت: اگر درخواست مجدد و تکراری عین درخواستی که قبلا ثبت شده است نباشد و از لحاظ عنوان شغلی و محل اشتغال متفاوت باشد درخواست تکراری محسوب نمی شود چرا که خواسته متفاوت است. مواردی مانند درج اشتباه عنوان شغلی یا محل اشتغال در درخواست اول به دلیل عدم اطلاع کارگر از عنوان شغلی سوابق بیمه و موارد مشابه از این قرار هستند.
2- ادامه اشتغال بعد از تایید سخت و زیان آور: در صورتی که کارگری درخواست سخت و زیان آور ثبت کند و نسبت به آن رای صادر شود (بویژه تایید) ولی کارگر به دلیل عدم وجود شرایط بازنشستگی از لحاظ سن و سابقه نتواند بازنشسته شود و کار خود در کارگاه ادامه دهد به دلیل اینکه بعد از صدور رای کمیته احتمال تغییر در شرایط کار وی ایجاد شده باشد باید برای سوابق بعد از صدور رای کمیته در درخواست اولیه درخواست جدید ثبت کند.
صدور رای برای درخواست های تکراری در کمیته سخت و زیان آور
با توجه به اینکه در عمل و با شرایط فعلی (کثرت درخواست ها و کمبود نیروی انسانی بررسی کننده و نبود سیستم مکانیزه متمرکز) اغلب امکان بررسی کامل درخواستهای سخت و زیان آور و بررسی درخواستهای قبلی کارگران که آیا درخواست جدید تکراری است یا خیر و یا اینکه در رسیدگی قبلی چه رایی صادر شده است به صورت دقیق مقدور نیست.
نتایج درخواست های تکراری بیشتر در شعبات تامین اجتماعی مشخص می شود که آرای تکراری ارسال شده به تامین اجتماعی در پرونده هر کارگر ثبت می شود و موقع اقدام کارگر به بازنشستگی مورد بررسی قرار می گیرد.
صدور آرای متناقض و متفاوت کمیته سخت و زیان آور به درخواست های مشابه
حال سوال بسیار مهمی که وجود دارد این است که در صورتی که درخواست تکراری در کمیته مطرح شود و نسبت به آن رای صادر شود اعم از اینکه در رای اول مشاغل کارگر تایید شده و در رای دوم رد شده و یا برعکس، از لحاظ قانونی کدام رای معتبر است و باید ملاک عمل سازمان تامین اجتماعی قرار گیرد؟ در این خصوص دو نظر قابل بررسی است.
اول اینکه بررسی درخواست تکراری در کمیته سخت و زیان آور به دلیل داشتن حکم امر مختومه صحیح نبوده و رای اول کماکان صحیح است و رای دوم قابل اجرا نیست.
دوم بویژه در مواردی که کمیته در درخواست اول رای رد صادر کرده است اینکه کمیته سخت و زیان آور هر چند کمیته بدوی استانی در درخواست اول مشاغل مورد اشتغال متقاضی را سخت و زیان آور اعلام ننموده، لیکن همین مرجع قانونی با اجازه حاصل از اختیارات قانونی، ضمن بررسی مجدد موضوع، مشاغل مزبور را سخت و زیان آور تشخیص و رأی قبلی را بهطور تلویحی نقض نموده است.
در این خصوص در شعب دیوان عدالت اداری نیز رای صادر شده که به شرح زیر است:
شماره دادنامه قطعی : 9309970955901384 تاریخ دادنامه قطعی : 1393/10/28
رأی شعبه بدوی دیوان عدالت اداری
در مورد شکایت آقای ع.ش. به طرفیت اداره کل تأمین اجتماعی استان مرکزی به خواسته الزام طرف شکایت به پذیرش رأی مورخ... کمیته بدوی استانی موضوع ماده 8 آییننامه اجرایی تشخیص و تطبیق مشاغل سخت و زیانآور، با توجه به مفاد دادخواست تقدیمی و ضمایم آن، هرچند کمیته بدوی استانی در تاریخ ...، مشاغل مورد اشتغال شاکی را سخت و زیان آور اعلام ننموده، لیکن همین مرجع قانونی در تاریخ...، با اجازه حاصل از اختیارات قانونی، ضمن بررسی مجدد موضوع، مشاغل مزبور را سخت و زیان آور تشخیص و رأی قبلی را بهطور تلویحی نقض نموده و رأی اخیر که آخرین رأی اداره کمیته استانی میباشد لازمالاتباع از سوی سازمان تأمین اجتماعی است. لذا با توجه بهمراتب فوق و دفاعیات غیر مؤثر مشتکیعنه، شکایت مطروح وارد و ثابت تشخیص مستنداً به مواد 10 و 11 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، حکم به ورود شکایت و الزام مشتکیعنه به اجابت خواسته شاکی صادر و اعلام مینماید. رأی صادره ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر است.
رئیس شعبه 12 دیوان عدالت اداری - مهدی لی
رأی شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری
با مداقه در اوراق و محتوای پرونده، نظر به اینکه دادنامه صادره از شعبه بدوی دیوان با رعایت تشریفات قانونی اصدار یافته و دلیل قانونی بر نقض آن وجود نداشته و از ناحیه تجدیدنظرخواه هم ایرادی بر مخدوش بودن رأی معترضعنه ابراز نشده است؛ لذا شعبه نهم تجدیدنظر دیوان با در نظر گرفتن مراتب فوق البیان به استناد ماده 71 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392، ضمن رد تجدیدنظرخواهی، دادنامه شعبه بدوی را تأیید و ابرام میکند. رأی صادره قطعی است.
رئیس شعبه نهم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری ـ مستشار شعبه - تقوی ـ خضرایی
حال کدام نظر صحیح و نزدیک به قانون است هر دو قابل بحث هستند. در ابتدا باید این موضوع را مد نظر قرار داد که بررسی درخواست های واصله و آرای صادره از وظایف کمیته بوده و اصولا می بایست در بررسی درخواست های تکراری و مجدد دقت نظر داشته باشد تا چنین مواردی پیش نیاید. در هر حال درخواست تکراری مطرح و نسبت به آن رای صادر شده است.
در حالتی که رای اولیه مشاغل کارگر را تایید کرده باشد برای کارگر حقوق مکتسبه تلقی می شود و صدور رای مجدد در نقض رای اولیه از همان کمیته (نه کمیته تجدید نظر) صحیح نیست.
در صورتی که رای اول عدم تایید و رای دوم تایید باشد از این نظر قابل تامل است که کمیته در بررسی دوم نیز شرایط اشتغال و مواجهه کارگر با عوامل زیان آور را بررسی کرده و صدور رای مبنی بر تایید نیز را نمی توان غیر صحیح دانست و باز هم به نوعی حقی برای کارگر متقاضی ایجاد می کند.
چنین می توان نتیجه گرفت که اگر سازمان تامین اجتماعی اجرای رای دوم را قبول نکند کارگر می تواند در دیوان عدالت اداری علیه سازمان تامین اجتماعی طرح شکایت کند و دیوان عدالت اداری نسبت به معتبر بودن رای اولیه یا دوم اظهار نظر می کند.
نکته مهم: تمام مباحث بالا در شرایطی است که همان کمیته درخواست تکراری را بررسی و رای صادر کرده باشد و مواردی که آرای کمتیه بدوی و تجدید نظر با هم متفاوت باشند موضوع این بحث نیست و در چنین مواردی رای کمیته تجدید نظر لازم الاجراست.
درخواست مجدد پس از دو سال؟
از لحاظ قانونی هر درخواستی که در کمیته سخت و زیان آور مطرح شده و نسبت به آن رای صادر می شود (تایید یا رد) دارای تاریخ انتقضا نیستند که متاسفانه در برخی از شعبات تامین اجتماعی پس از گذشت دو سال از آرای کمیته سخت و زیان آور کارگران را مجبور به ارائه درخواست مجدد در کمیته سخت و زیان آور می کنند.
نامه وزارت کار در ارتباط با اعتبار رای کمیته سخت و زیانآور را مطالعه کنید.
