بهطور کلی، مرخصی استحقاقی بر اساس ساعت کار موظفی محاسبه میشود. برای مثال، در کارگاهی که شیفت کاری کارگران بهگونهای تنظیم شده است که هر روز ۷ ساعت و ۳۰ دقیقه و در مجموع ۶ روز در هفته در محل کار حاضر میشوند، در صورتی که کارگر از یک روز مرخصی استفاده کند، مرخصی او معادل همان ساعت کار موظفی روزانه (یعنی ۷ ساعت و ۳۰ دقیقه) محاسبه میشود.
اینکه روز پنجشنبه تعطیل باشد و ساعات کاری آن روز بین سایر روزهای هفته تقسیم شود، مطابق تبصره ۱ ماده ۵۱ قانون کار، کاملاً قانونی است و تخلف محسوب نمیشود. قانون، ساعت کار هفتگی را ۴۴ ساعت تعیین کرده است؛ بنابراین اگر این ۴۴ ساعت در ۶ روز کاری تقسیم شود، ساعت کار روزانه ۷ ساعت و ۳۰ دقیقه خواهد بود و اگر در ۵ روز تقسیم شود، ساعت کار روزانه افزایش مییابد (مثلاً ۸ یا ۹ ساعت).
در شرایطی که پنجشنبه تعطیل است و ساعات کاری آن بین سایر روزها تقسیم شده، ساعت کار موظفی روزهای دیگر لزوماً ۷ ساعت و ۳۰ دقیقه نخواهد بود و ممکن است به ۹ ساعت افزایش یابد. در این حالت، اگر کارگر در یکی از این روزهای ۹ ساعته از مرخصی استفاده کند، مرخصی او به میزان همان ۹ ساعت موظفی محاسبه میشود، نه ۷ ساعت و ۳۰ دقیقه؛ چرا که کارگر بدون حضور در محل کار در روز پنجشنبه، مزد آن روز را دریافت میکند.
در مجموع، فرمول جامع و صحیح محاسبه مرخصی به این صورت است که ابتدا باید بررسی شود در روزی که کارگر مرخصی گرفته، ساعت کار موظفی شیفت مربوطه چه میزان بوده است. به همان میزان، از مرخصی استحقاقی کارگر کسر خواهد شد.
برای مثال، در مشاغلی با شیفتهای ۲۴-۴۸، ممکن است کارگر در طول ماه ۱۰ شیفت ۲۴ ساعته کار کند که مجموعاً ۲۴۰ ساعت میشود. اگر موظفی ماهانه ۱۸۳ ساعت باشد، با تقسیم این عدد بر ۱۰ شیفت، سهم موظفی هر شیفت حدود ۱۸ ساعت خواهد بود و مازاد آن اضافهکاری محسوب میشود. در این شرایط، اگر کارگر از یک روز (یک شیفت) مرخصی استفاده کند، ۱۸ ساعت از مرخصی استحقاقی او کسر میشود.
