محاسبه سختی کار بازماندگان و ازکارافتادگان فقط با رای دیوان عدالت اداری

اواخر اردیبهشت امسال، کاظم اسماعیلی قله‌زو، کارگر مشغول به کار در معدن زغال سنگ طرزه، در حین رانندگی با نیسان به دره سقوط کرد و جان خود را از دست داد. طبق گفته همکارانش فقط 4 ماه تا بازنشستگی این کارگر باقی مانده بود…

کاظم اسماعیلی بعد از 22 سال کارِ سخت و در شرایطی که به دلیل مشکلات تنفسی ناشی از کار، طبق دستور پزشک از ادامه کار در واحد استخراج تونل منع شده بود و آخرین سالهای بازنشستگی خود را به عنوان راننده در معدن می‌گذارند، نتوانست بازنشستگی خود را ببیند. او دقیقا چند ماه قبل از آنکه برای همیشه از این کار سخت و به معنی واقعی کلمه «زیان آور» رها شود، هنگامی که قرار بود ثمره سال‌ها کارش در معدن را ببیند و روزهای خود را به جای گذراندن در دالان‌های تنگ و تاریک معدن در کنار خانواده‌اش سپری کند، بر اثر حادثه ناشی از کار، جان باخت و این دردناکترین اتفاقی است که برای یک کارگر و خانواده او می‌افتد.

در کنار تبعات روحی ناشی از این مرگ دردناک و این ناکامی برای خانواده کارگر، فوت این کارگران قبل از رسیدن به موعد بازنشستگی، مشکلات بسیار دیگری را برای خانواده آن‌ها ایجاد می‌کند: تامین اجتماعی این کارگران متوفی را برای برقراری مستمری بازماندگام آن‌ها صورت عادی رد می‌کند، یعنی کارگری که قرار بود بعد از 22 سال کار در مشاغل سخت وزیان‌آور بازنشسته شود، حالا خانواده‌اش بعد از فوتش فقط حقوق 22 روز در ماه را دریافت می‌کنند.

سازمان تامین اجتماعی نه فقط مستمری بازماندگان این کارگران متوفی، بلکه مستمری کارگران سخت و زیان‌آوری که شامل از کارافتادگی کلی می‌شوند را نیز عادی رد می‌کند. تصور کنید کارگری بعد از سال‌ها کار سخت، چند ماه یا چند سال مانده به پایان دوران اشتغالش، گرفتار از کارافتادگی کلی می‌شود، مستمری وی بعد از اینکه خانه نشین شد و در حالی که در چنین شرایطی نیاز بیشتری به بهره مندی از ثمره سال‌ها کار سخت خود را دارد، به صورت عادی محاسبه شده و تمام آن سال‌ها کار کردن سخت نادیده گرفته شود.

محسن باقری(عضو هیات مدیره کانون عالی شوراهای اسلامی کار استان تهران) در این باره می‌گوید: اگر بعد از فوت کارگر و یا از کارافتادگی کلی او درخواست بازنشستگی از طرف خانواده داده شود، تامین اجتماعی طبق سوابق عادی مستمری را محاسبه و آن را برقرار می‌کند. در واقع نظر سازمان تامین اجتماعی این است که قوانین مربوط به سخت و زیان‌آور بودن شغل فقط برای کارگران شاغل و مربوط به بازنشستگی است و بازماندگان و کارگران از کارافتاده کلی از آن بهره‌ای نمی‌برند.

آیا این رای سازمان تامین اجتماعی غیرقابل اعتراض است؟ باقری برای پاسخ به این سوال به قانون استفساریه 29/06/1390 مجلس شورای اسلامی اشاره می‌کند و می‌گوید: برابر با این قانون، سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان‌آور به هر میزان، قبل یا بعد از اشتغال در مشاغل عادی به ازای هر سال سابقه، یک و نیم سال محاسبه خواهد شد. در این استفساریه، مجلس بازماندگان و از کارافتادگان کلی را از مشمولیت این قانون جدا نکرده و بیان کرده که در هر صورت سوابق سخت زیان‌آور هر یک سال به میزان یک سال و نیم محاسبه میشود.

باقری ادامه می‌دهد: پس با توجه به این استفساریه، پاسخ منفی است؛ یعنی بازماندگان و ازکارافتادگان می‌توانند بابتِ رأی سازمان تأمین اجتماعی و بعد از برقراریِ مستمری به دیوان عدالت اداری شکایت کنند.

طبق گفته هیات مدیره کانون عالی شوراهای اسلامی کار استان تهران؛ سازمان تامین اجتماعی در حالت معمولی به قانون استفساریه عمل نمی‌کند و مستمری بگیر برای بهره مندی از مزایای قانون سخت و زیان‌آور حتما لازم است که شکایت کند و از دیوان عدالت اداری رای بگیرد.

دیوان سرانجام رای را به نفع بازماندگان و ازکارافتادگان صادر می‌کند اما مشکل این است که این یک پروسه طولانی و بسیار زمان بر است. باقری می‌گوید: از زمانی که بازمانده و ازکارافتاده برای محاسبه سختی کارش به دیوان عدالت اداری مراجعه می‌کند، 4 الی 5 سال طول می‌کشد تا شکایت وی به نتیجه برسد. این افراد حداقل باید دو سال در دیوان عدالت اداری رفت و آمد کنند تا در نهایت رای بگیرند. ضمن اینکه سازمان تامین اجتماعی در طی این مدت سنگ اندازه هم می‌کند و ممکن است به رای اعتراض کند و جمع اینها باعث طولانی شدن این پروسه می‌شود.

این فعال کارگری می‌گوید: گرچه سرعت رسیدگی به پرونده در دیوان عدالت اداری نسبت به سالهای گذشته افزایش پیدا کرده اما با این وجود، بازهم امکان ندارد فرد در کمتر از 3 سال به نتیجه برسد. طرف تا رای دیوان و بعد اجرائیه دادگستری را بگیرد زمان می‌برد و بعد از آن نیز این رای در اداره کل بررسی می‌شود و به شعبه ارجاع داده می‌شود، این ارجاعات از شعبه ای که فرد حقوق دریافت می‌کند به شعبه‌ای که مستمری را برقرار کرده ادامه پیدا می‌کند و مجددا بررسی می‌شود تا فرد بتواند معوقات را بگیرد و بعد سختی کار اعمال شود.

عضو هیأت مدیره کانون عالی شوراهای اسلامی کار تهران به موردی اشاره می‌کند که بعد از ۵ سال رفت و آمد به دیوان بالاخره موفق به گرفتنِ رأی برای برقراری و محاسبه‌ی سختیِ کار همسرِ ازکارافتاده‌ی خود شده بود: این خانم بعد از ۵ سال دوندگی و با پیگیری‌های بسیار بالاخره رأی گرفت که متأسفانه بعد از آن هم همسرشان فوت کرد.

باقری می‌گوید: دیوان باید سازمان را مکلف کند که باید از همان ابتدا، مستمری بازماندگان و ازکارافتادگان مشاغل سخت وزیان‌آور را طبق استفساریه مجلس صادر کند. در شرایط حاضر این رای به صورت موردی از طرف دیوان عدالت اداری صادر می‌شود و باید این سختی را از روی دوش کسانی که سال‌ها کار سخت انجام داده‌اند و بازمانده‌های آن‌ها برداشت. بحران اساسی منابع و مصارف در سازمان تامین اجتماعی سبب شده که این صندوق با راه‌های مختلف به دنبال کاهش مصارف خود باشد. سازمان تامین اجتماعی در طول سالیان گذشته به تدریج و تا جایی که توانسته، تعهدات خود را به بیمه شدگان کاهش داده است. مقاومت در برابر محاسبه سختی کار در برقراری مستمری بازماندگان و ازکارافتادگان کلی را نیز باید در همین چارچوب دید. اما مسئله این است که هزینه بحران این صندوق را نباید از جیب کارگرانی پرداخت کرد که سال‌ها کارهای سخت انجام داده‌اند. حذف محاسبه سختی کار برای از کارافتادگان کلی و بازماندگان و مجبور کردن آن‌ها برای پیمودن مسیری سخت و طولانی برای برقراری آنچه متعلق به خودشان است، نه در چارچوب قانون است، نه عدالت و نه انصاف…

---

مطالب مرتبط زیر را نیز بخوانید