شرایط و مقررات بازنشستگی زنان بر اساس قوانین تامین اجتماعی

نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی تأمین اجتماعی و شرایط آن

شرایط و مقررات بازنشستگی زنان بر اساس قوانین تامین اجتماعی یکی از مواردی است که از اهمیت زیادی برای بانوان برخوردار است. در این مقاله از سایت کارتابان قصد داریم انواع بازنشستگی بانوان را شرح دهیم و ضوابط خاص آن را بررسی کنیم.

برتری های بازنشستگی زنان نسبت به مردان در قانون تامین اجتماعی

اولین امتیاز بازنشستگی زنان نسبت به مردان سن بازنشستگی زنان است که ۵ سال از آقایان کمتر است. یعنی با سابقه بیمه یکسان زنان نسبت به مردان با سن ۵ سال کمتر می توانند بازنشسته شوند.

تفاوت بعدی در مورد یکی از استثناهای بازنشستگی زنان است. از لحاظ سابقه بیمه مورد نیاز برای بازنشستگی شرایط مردان و زنان یکسان است به غیر از یک مورد که زنان کارگر مشمول قانون کار می توانند با ۴۲ سال سن و ۲۰ سال سابقه بیمه بازنشسته شوند.

انواع شرایط و مقررات بازنشستگی زنان

۱-بازنشستگی زنان با ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه
۲-بازنشستگی زنان با ۵۵ سال سن و حداقل ۲۰ سال سابقه
۳-بازنشستگی زنان با ۲۰ سال سابقه و ۴۲ سال سن برای مشمولین قانون کار
۴-بازنشستگی زنان با ۲۰ سال سابقه متوالی یا ۲۳.۵ سال سابقه متناوب در مشاغل سخت و زیان‌آور
۵-بازنشستگی زنان با ۲۰ سال سابقه بدون شرط سنی برای جانبازان
۶-داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه و ۴۵ سال سن برای معلولان عادی
۷- داشتن ۳۵ سال سابقه بدون شرط سنی
۸- زنان داشتن ۵۵ سال سن با حداقل۱۰ سال سابقه متناسب با سنوات پرداخت حق‌بیمه؛ در این حالت بیمه‌شده می‌تواند از ۱۰ تا ۲۰ سال سابقه بیمه درخواست بازنشستگی کند که حقوق و مستمری ماهانه به میزان سنوات واریز بیمه تامین اجتماعی خواهد بود (بین ۱۰ تا ۲۰ روز حقوق). در این صورت اگر مبلغ حقوق و مستمری وی از حداقل کمتر باشد تا حداقل حقوق قانون کار افزایش نمی‌ یابد.
۹-زنانی که سن آن‌ها به ۵۵ سال رسیده است ولی سابقه بیمه پردازی آنان از ۱۰ سال کمتر است می‌توانند با پرداخت یکجای حق‌ بیمه سنواتی که مانده تا سابقه به ده سال برسد می توانند با حقوق و مستمری ده روز بازنشسته شوند. در این حالت که مستمری ماهانه از حداقل حقوق قانون کمتر خواهد بود ترمیم نخواهد شد.

نکات مهم در شرایط بازنشستگی زنان

طبق ماده ۱۱۱ قانون تامین اجتماعی مستمری بازنشستگان تامین اجتماعی نباید از حداقل حقوق قانون کار و کارگران کمتر باشد.

البته موارد استثنائی باید به طور موردی و مصداقی در قانون تعیین و تصریح شود. در موارد بازنشستگی فوق‌الذکر از بند اول تا بند ۷ این قاعده جاری است ولی برای بندهای ۸ و ۹ مبنای محاسبه مستمری و پرداخت آن میزان سنوات پرداخت حق‌بیمه یا اصطلاحا مستمری استحقاقی است. در این صورت ماده ۱۱۱ اجرا نمی‌شود و در صورتی که حقوق استحقاقی از حداقل حقوق کمتر باشد تا حداقل ارتقا نخواهد یافت.
-در تمامی موارد ذکرشده فقط بیمه‌شده می‌تواند به سازمان تامین‌اجتماعی درخواست بازنشستگی دهد و کارفرما نمی‌تواند بازنشستگی کارگر خود را تقاضا کند. صرفا در یک مورد کارفرما می‌تواند خواستار بازنشستگی کارگر خود شود و آن هم در موردی است که سن کارگر بیمه‌شده حداقل ۵ سال از زمان قانونی بازنشستگی گذشته باشد که این موضوع برای بانوان ۶۰سالگی است. یعنی کارفرما می‌تواند از سازمان بخواهد که کارگر زن خود را که به ۶۰ سالگی رسیده بازنشست کند.

نگاهی به بازنشستگی زنان کارگر

در جوامع مختلف سن بازنشستگی به تناسب شرایط اقتصادی و اجتماعی و با در نظر گرفتن مولفه‌هایی همچون ترکیب جمعیتی، وضع بهداشت و سلامت، هزینه‌ها و امید به زندگی از ۵۵سال تا ۷۰سال متفاوت استو مهمترین دلیل بازنشستگی، کهولت سن، فرسودگی جسمی، اشتغال به کارهای سخت و زیان آور و شرایط اقتصادی و اجتماعی عنوان می‌شود.
بسیاری از کارگران و بیمه شدگان پس از سالها کار و تلاش به دلیل رسیدن به شرایط و سنی که قانون فرد را بازنشسته می‌داند، بازنشسته می‌شوند. برخی دیگر به دلیل اشتغال در کارهایی که عمدتا سخت و زیان آور است نظیر کار در معادن یا اشتغال در مناطق بد آب و هوا دچار فرسودگی و پیری زودرس شده و قبل از رسیدن به سن مورد نظر یا داشتن سابقه کامل بازنشسته می‌شوند و دسته‌ای دیگر از بیمه شدگان به دلیل شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مثل بحران بیکاری یا تورم نیروی کار در بنگاه ها از سوی دولت به شکل زودهنگام بازنشسته می‌شوند.
احراز بازنشستگی در قانون تامین اجتماعی بر اساس دو معیار مهم رسیدن به سن مقرر در قانون و داشتن سنوات پرداخت حق بیمه به میزان مقرر در قانون تامین اجتماعی صورت می‌پذیرد.
تعریف بازنشستگی در قانون تامین اجتماعی عدم اشتغال بیمه شده به کار به سبب رسیدن به سن بازنشستگی عنوان شده است؛ به تعبیر دیگر بازنشستگی رسیدن به شرایطی است که بر اساس آن توان کاری فرد کاهش یافته و قدرت و توانایی سابق را برای ادامه کار و فعالیت ندارد.
در مجموعه قوانین و مقررات امور بازنشستگی ایران، اشکال متفاوتی برای بازنشستگی پیش‌بینی شده که یکی از آنها بازنشستگی پیش از موعد است و امکان بازنشستگی پیش از موعد برای زنان دارای ۲۰سال خدمت در آن دیده شده است.

قانون بازنشستگی زنان کارگر

بازنشستگی زنان کارگر از قانون تامین اجتماعی و مقررات آن تبعیت می کند. همانطور که در قسمت های قبلی نیز گفته شد در قانون تامین اجتماعی قانون بازنشستگی از دو معیار و مولفه اصلی تعبیت می کند:

۱-سن زن کارگر

۲-سابقه بیمه زن کارگر

شرایط سن و سابقه بیمه برای زنان جهت بهره مندی از بازنشستگی تامین اجتماعی دو شرط همزمان است. یعنی کارگر بیمه شده زن باید همزمان هر دو شرط را داشته باشد.

دو شرط پایه و اصلی در قانون بازنشستگی زنان داشتن ۴۵ سال تمام سن و ۳۰ سابقه بیمه است. علاوه بر این شرایط اصلی و عمومی سایر شرایطی نیز که از لحاظ سن و سابقه متفاوت هستند به این شرط اضافه شده است که در قسمت های قبلی به صورت کامل نوشته شده است.

بازنشستگی زنان خانه دار چگونه است؟

موضوع بازنشستگی زنان خانه دار در جامعه ما کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این مساله مشکلات بسیاری را برای این زنان که بخش مهم و زیادی از جامعه ما را تشکیل می دهند بویژه پس از کهنسالی بوجود می آورد.

زنان خانه دار در بیرون از منزل اشتغال ندارند، اما به طور روزانه به اندازه یک کارگر و یا حتی بیشتر مشغول به کار هستند. از لحاظ بررسی های صورت گرفته خانه داری جزو مشاغل سخت در جهان به شمار می رسود.

هر چند زنان خانه دار مشمول قانون کار نیستند ولی برای اینکه ممکن است بخشی از مخاطبین و بازدید کنندگان کارتابان بخواهند در این مورد نیز اطلاعاتی داشته باشند. بنابراین در این قسمت به موضوع قانون بازنشستگی زنان خانه دار پرداخته شده است.

قانون بیمه زن خانه دار چه شرایطی دارد؟

در قانون تامین اجتماعی برای بازنشستگی زنان خانه دار بیمه صاحبان حرفه‌‌ها و مشاغل آزاد ‌‌تعیین شده است.

برای واریز بیمه زنان خانه دار می بایست با مراجعه به شعب تامین اجتماعی برای واریز بیمه زنان خانه دار با تامین اجتماعی قرارداد منعقد شود. پس از انعقاد قرارداد باید به صورت ماهانه و یا سه ماه یک بار (طبق روال و مقررات تامین اجتماعی) حق بیمه باید واریز گردد.

بیمه زنان خانه دار برای چه کسانی مناسب است؟

زنانی که شاغل نسیتند و رابطه استخدا‌‌می‌ و حقوق و دستمزد با کارفرمایی ندارند که تحت پوشش تامین اجتماعی و یا صندوق های بیمه بازنشستگی باشند حائز شرایط استفاده از بیمه زنان خانه دار هستند.

آن دسته از زنانی که برای مدتی شاغل بوده اند و چند سالی نیز حق بیمه پرداخت کرده اند ولی پرداخت حق بیمه را ادامه نداده اند تا به مرحله بازنشستگی برسند، ‌‌می‌توانند با استفاده از بیمه بازنشستگی زنان خانه دار ضمن استفاده از حقوق و مزایای آن، سابقه بیمه خود را ادامه دهند.

برای بازنشستگی زنان خانه دار چه شرایطی لازم است؟

• بازنشستگی زنان در ۴۵ سالگی و برخوردار بودن از ۳۰ سال سابقه
• بازنشستگی زنان در ۵۵ سالگی و برخورداری از حداقل ۲۰ سال سابقه
• بازنشستگی مشمولین قانون کار در ۴۲ سالگی و برخورداری از ۲۰ سال سابقه
• بازنشستگی زنان فعال در مشاغل سخت با ۲۰ سال سابقه کاری متوالی و یا ۲۵ سال سابقه کاری متناوب
• بازنشستگی زنان جانباز با برخورداری از ۲۰ سال سابقه کاری بدون در نظر گرفتن شرط سنی
• بازنشستگی معلولان عادی در ۴۵ سالگی با حداقل ۲۰ سال سابقه
• بازنشستگی زنان با ۳۵ سال سابقه کار بدون در نظر گرفتن شرط سنی
• بازنشستگی زنان در ۵۵ سالگی با برخورداری از ۱۰ سال سابقه بیمه متناسب با سنوات پرداخت حق بیمه. در این شرایط متقاضی ‌‌می‌تواند با حداقل ۱۰ سال و حداکثر ۲۰ سال سابقه بیمه ، نسبت به بازنشستگی اقدام نماید. مستمری این افراد با توجه به سنوات پرداخت حق بیمه مشخص ‌‌می‌شود که مبلغی معادل با ۱۰ تا ۲۰ روز حقوق خواهد بود. در این وضعیت، ماده ۱۱۱ قابل اجرا نخواهد بود و چنانچه مستمری از حداقل حقوق تعیین شده کمتر باشد، تا حداقل حقوق افزایش پیدا نمی‌کند.
• زنانی که به سن ۵۵ سالگی رسیده اند، اما سابقه آنها کمتر از ۱۰ سال است، ‌‌می‌توانند حق بیمه سنوات کسری تا ۱۰ سال سابقه را پرداخت نمایند. بدین ترتیب ‌‌می‌توانند خود را با حقوق ۱۰روز بازنشسته کنند. لازم به ذکر است چنانچه حقوق این افراد نیز کمتر از حداقل حقوق اعلا‌‌می ‌از سوی شورای عالی باشد، تا حداقل حقوق افزایش پیدا نخواهد کرد.

حقوق بازنشستگی زنان چطور محاسبه ‌‌می‌شود؟

مستمری و حقوق بازنشستگی زنان خانه دار همانند سایر بازنشستگان تامین اجتماعی از روی میانگین حقوق بیمه پردازی دو سال آخر محاسبه می شود.

زنان خانه دارد می توانند در هنگام واریز بیمه می توانند با مبلغی بیشتر از حداقل حقوق و دستمزد قانون کار بیمه واریز نمایند تا در موقع بازنشستگی مستمری بالاتری داشته باشند.

این دسته از زنان ‌‌می‌توانند دستمزد مبنای پرداخت حق بیمه ای را بین حداقل و حداکثر میزان مصوب شورای عالی اعلام نمایند.

این حق بیمه‌‌ها به شرح ذیل ‌‌می‌باشند:

• بیمه بازنشستگی و فوت در دوران بعد از بازنشستگی حق بیمه ای ۱۲ درصدی دارد که بر اساس حقوق انتخابی متقاضی و میزان حداقلی و یا حداکثری بودن آن محاسبه ‌‌می‌شود.
• بیمه بازنشستگی و فوت قبل و بعد از دوران بازنشستگی حق بیمه ای ۱۴ درصدی دارد که همانند مورد پیشین، محاسبه حق بیمه بر مبنای حداقل حقوق و یا حداکثر حقوقی خواهد بود که از سوی متقاضی انتخاب ‌‌می‌شود.
• بیمه بازنشستگی و فوت قبل و بعد از دوران بازنشستگی و از کارفتادگی حق بیمه ای ۱۸ درصدی به همراه سرانه درمان برای خدمات درمانی را شامل ‌‌می‌شود.

حداقل مدارک لازم برای شروع بیمه زنان خانه دار

به منظور درخواست بیمه بازنشستگی زنان خانه دار باید در زمان مراجعه به یکی از کارگزاری‌‌های رسمی تامین اجتماعی شناسنامه، کپی شناسنامه، کارت ملی، کپی کارت ملی و عکس پرسنلی به همراه داشته باشید.

در ادامه فرم بیمه زنان خانه دار به شما ارائه ‌‌می‌شود که باید پر کنید. در صورتی که تمایل به دریافت دفترچه بیمه دارید، باید در فرم مزبور گزینه درمان را انتخاب نمایید.

پرسش و پاسخ های متدوال شرایط و مقررات بازنشستگی زنان