در چه شرایطی مستمری بازنشستگی تامین اجتماعی با میانگین دستمزد ۵ سال آخر محاسبه می‌شود
مستمری بازنشستگی در حالت عادی بر اساس میانگین حقوق و دستمزد دو سال آخر خدمت محاسبه می‌شود. اما قانونگذار برای جلوگیری از سوءاستفاده و افزایش صوری دستمزد در سالهای پایانی، شرایط خاصی را در نظر گرفته است که در این حالت مبنای محاسبه از دو سال به پنج سال آخر خدمت تغییر می‌کند. به بیان دیگر، اگر نرخ افزایش دستمزد و بیمه پرداختی فرد در دو سال پایانی بیش از حد متعارف و بیشتر از نرخ رشد طبیعی تعیین‌شده در بخشنامه‌های مزد باشد، سازمان تأمین اجتماعی می‌تواند مستمری بازنشستگی او را بر اساس میانگین ۵ سال آخر محاسبه کند.
منظور از نرخ رشد طبیعی، همان میزان افزایش حقوق و دستمزد است که هر ساله طبق بخشنامه‌های مزد قانون کار تعیین می‌شود. چنانچه افزایش دستمزد بیمه‌شده بیش از این نرخ رشد طبیعی و به شکل غیرمتعارف باشد و این افزایش جنبه صوری داشته و ناشی از عوامل قانونی نباشد، مستمری بازنشستگی بر اساس میانگین دستمزد پنج سال آخر خدمت محاسبه خواهد شد.
این مقرره با هدف جلوگیری از اقداماتی پیش‌بینی شده است که برخی افراد در دو سال پایانی خدمت خود، بدون دریافت مزد واقعی، حق بیمه را با نرخ‌های بالا پرداخت می‌کنند تا مستمری بیشتری دریافت کنند.
البته مواردی مانند ارتقای شغلی، انتصاب به پست‌های مدیریتی، یا تغییر محل خدمت (انفصال از یک کارگاه و شروع به کار در کارگاه جدید) از جمله دلایل موجه برای افزایش دستمزد و پرداخت بیمه با نرخ بالاتر محسوب می‌شوند.
در صورتی که حق بیمه فردی در دو سال پایانی خدمت افزایش غیرمتعارفی داشته باشد، شعبه تأمین اجتماعی مربوطه می‌تواند از وی درخواست ارائه مدارک و مستندات کند؛ از جمله حکم کارگزینی، قرارداد کار، فیش حقوقی و صورت‌حساب بانکی.
در اجرای ماده ۳۱ قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران که مقرر نموده است: «در صورتی که نرخ رشد حقوق و دستمزد اعلام شده بیمه‌شدگان در دو سال آخر خدمت آنها بیش از نرخ رشد طبیعی حقوق و دستمزد اعلام شده بیمه‌شدگان باشد و با سالهای قبل سازگار نباشد، مشروط بر آن که این افزایش دستمزد به دلیل ارتقاء شغلی نباشد سازمان بیمه‌ای مکلف است برقراری حقوق بازنشستگی بیمه‌شده را بر مبنای میانگین حقوق و دستمزد پنج سال آخر خدمت محاسبه و پرداخت نماید»، دستور اداری شماره ۳۵۰۰/۱۰۰۰/۹۰۵۴۸۳ مورخ ۹/۸/۹۰ صادر و از تاریخ صدور دستور اداری مذکور در صورتیکه رشد دستمزد طبیعی و متعارف باشد برقراری مستمری براساس مفاد تبصره ذیل ماده ۷۷ قانون ( آخرین ۲ سال) و در مورد افرادی که این رشد غیر طبیعی باشد میانگین دستمزد مشمول کسر حق‌بیمه آخرین ۵ سال، مبنای تعیین میزان مستمری خواهد بود.
۵-۳- طبق ماده ۳۱ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۵/۱۰/۱۳۸۹: «در صورتی که نرخ رشد حقوق و دستمزد اعلام‌شده بیمه شدگان در دو سال آخر خدمت آنها بیش از نرخ رشد طبیعی حقوق و دستمزد بیمه‌شدگان باشد و با سالهای قبل سازگار نباشد، مشروط بر آن که این افزایش دستمزد به دلیل ارتقاء شغلی نباشد صندوق بیمه‌ای مکلف است برقراری حقوق بازنشستگی بیمه‌شده را بر مبنای میانگین حقوق و دستمزد پنج سال آخر خدمت محاسبه و پرداخت نماید».
