عدم پرداخت حق بیمه سختی کار از طرف کارفرما، می‌تواند برای کارکنان شاغل در محیط‌های کاری با شرایط سخت و زیان آور، مشکلاتی ایجاد کند. بر اساس قوانین تأمین اجتماعی، کارفرمایان موظفند برای کارکنانی که در مشاغل سخت و زیان آور کار می‌کنند، 4% حق بیمه اضافی پرداخت کنند. این حق بیمه اضافی، به منظور جبران خسارات و پوشش بیمه‌ای اضافی برای این دسته از کارکنان در نظر گرفته شده است.
فهرست مطالب
نحوه درخواست سختی کار توسط کارگر
ابتدا لازم است آشنایی کلی با فرآیند و نحوه درخواست سختی کار وجود داشته باشد. درخواست سختی کار توسط کارگران، مراحل اداری قانونی مشخصی دارد. اولین مورد که قبل از درخواست باید بررسی شود، شرایط سن و سابقه کار بیمه شده است. شرایط سن و سابقه برای بازنشستگی سخت و زیان آور را اینجا مطالعه کنید. توجه شود که عدم پرداخت حق بیمه سختی کار از طرف کارفرما در طول مدت اشتغال، قانونی است و نیازی به پیگیری ندارد.
در ابتدا کارگر بیمه شده با فرض بر اینکه مشاغل ادعایی وی در کمیته سخت و زیان آور تایید خواهد شد؛ باید بررسی کند که می‌تواند بازنشسته شود یا خیر؟ اگر سن و سابقه بازنشستگی فراهم شد یا حداکثر یک سال تا احراز شرایط بازنشستگی فرصت داشت، درخواست سختی کار می‌دهد. درخواست سختی کار قبلا به صورت دستی و در حال حاضر، اغلب به صورت اینترنتی قابل انجام است.
درخواست سختی کار، ابتدا به کمیته سخت و زیان آور ارسال شده و اعضای کمیته شامل نماینده اداره کار، نماینده بهداشت، نماینده تامین‌اجتماعی، نماینده کارگران و نماینده کارفرما، تمام شغل‌های درخواستی بیمه شده را بررسی و رای مخالف و موافق به رای می‌دهند. در صورت رای اکثریت به مخالف یا موافق (3 رای) درخواست، رد و یا تایید خواهد شد.
در نهایت پس از انجام موفقیت آمیز فرایند ثبت نام و تایید سختی کار و ارجاع رای کمیته به تامین اجتماعی، مهم‌ترین موضوع، یعنی پرداخت حق بیمه سختی کار، توسط کارفرما خواهد بود. در ادامه نحوه پرداخت و همچنین اقدامات لازم در صورت عدم پرداخت حق بیمه سختی کار از طرف کارفرما، توضیح داده شده است.
راه حل های قانونی عدم پرداخت حق بیمه سختی کار از طرف کارفرما
پس از تایید مشاغل به عنوان سخت و زیان آور، رای کمیته سخت و زیان آور به کارگر و کارفرما، ابلاغ خواهد شد که 15 روز فرصت اعتراض به رای را دارند. اگر اعتراض داده شد، رای به کمیته تجدید نظر سخت و زیان آور ارسال می‌شود.
بعد از قطعی شدن رای، رای به سازمان تامین اجتماعی فرستاده شده و سازمان تامین اجتماعی به شعبه مربوطه، ارسال می‌کند. شعبه مربوطه پس از بررسی سوابق بیمه شده، مبلغ 4 درصد حق بیمه سخت و زیان آور را محاسبه خواهد کرد. بعد از مشخص شدن مبلغ، پرداخت مبلغ به کارفرما ابلاغ شده و قانونا کارفرما مکلف به پرداخت حق بیمه سخت و زیان آور می‌شود.
ممکن است به هر دلیلی (منحل شدن کارگاه، فوت یا در دسترس نبودن کارفرما، تعلل در واریز توسط کارفرما) کارفرما حق بیمه سخت و زیان آور کارگر را پرداخت نکند. درصورت عدم پرداخت حق بیمه سختی کار از طرف کارفرما، باید کارگر موارد زیر را انجام دهد:
1- طبق ماده 36 قانون تامین اجتماعی، حتی اگر کارفرما حق بیمه را واریز نکند، رافع مسئولیت تامین اجتماعی در قبال بیمه شده نیست. تامین اجتماعی بدون در نظر گرفتن عدم واریزی حق بیمه از طرف کارفرما، سوابق سخت و زیان آور را باید در سوابق بیمه شده اعمال کند و سپس مطالبات خود را از کارفرما وصول کند.
هر چند عدم بازنشسته کردن کارگر از طرف تامین اجتماعی، درصورت عدم پرداخت حق بیمه سختی کار از طرف کارفرما غیر قانونی است؛ ولی اغلب تامین اجتماعی با اقدام غیر قانونی تا زمان وصول حق بیمه سختی کار از بازنشستگی کارگر، خودداری می‌کند.
در این صورت کارگر می‌تواند درخواست کتبی به شعبه مربوطه با متن درخواست “وفق ماده 36 تامین اجتماعی عدم واریز حق بیمه سخت و زیان آور از جانب کارفرما، رافع مسئولیت تامین اجتماعی در قبال بیمه شده نیست و سوابق سختی کار تایید شده در سوابق اینجانب، اعمال شود” بنویسد.
تامین اجتماعی به صورت کتبی با پاسخ مثبت یا منفی به درخواست کارگر، پاسخ خواهد داد. اگر جواب منفی باشد کارگر می‌تواند در دیوان عدالت اداری به این جواب منفی با متن “درخواست سختی کار در کمیته سخت و زیان آور تایید شد و کمیسیون تامین اجتماعی آن را تایید کرده ولی کارفرما از واریز مبلغ خودداری می‌کند. به همین دلیل، تامین اجتماعی تعهداتش را در قبال من انجام نمی‌دهد. درخواست می‌گردد نسبت به الزام تامین اجتماعی به اعمال سوابق سختی کار تایید شده در سوابق بیمه و بازنشستگی، رای صادر فرمایند” شکایت کند تا رای دیوان برای الزام تامین اجتماعی به اعمال سوابق سختی کار صادر شود. در این صورت تامین اجتماعی مکلف به انجام تعهدات خود در قبال کارگر شده و سختی کار را در سوابق بیمه شده، اعمال می‌کند.
2- روش دیگر که موقع عدم پرداخت حق بیمه سختی کار از طرف کارفرما رایج است، این است که کارگر فیش واریز حق بیمه سختی کار را از تامین اجتماعی گرفته و به جای کارفرما مبلغ را واریز می‌کند. در این صورت مراحل بازنشستگی، سریع تر انجام می‌شود. پس از واریز حق بیمه سختی کار توسط کارگر، کارگر می‌تواند پرداخت مبلغ مزبور را از کارفرما درخواست کند. در صورت عدم پرداخت حق بیمه سختی کار توسط کارفرما، کارگر در اداره کار علیه کارفرما شکایت می‌کند.
وفق دادنامه شماره ۱۸۲۲ مورخ ۱۳۹۷/۹/۶ هیات عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص روش استرداد ۴ درصد بیمه مشاغل سخت و زیان آور پرداختی توسط کارگر، اختلاف مربوط به مطالبات عدم پرداخت حق بیمه سختی کار از طرف کارفرما، جزو اختلافات کارگری و کارفرمایی موضوع ماده 157 قانون کار بوده و مراجع حل اختلاف کار مکلف به رسیدگی به این دعاوی هستند.
در نهایت اداره کار با استناد به اسناد و فیش واریز مبلغ حق بیمه سختی کار، کارفرما را محکوم و مکلف به پرداخت مبلغ مزبور به کارگر می‌کنند.
راهنمایی و مشاوره پیگیری عدم پرداخت حق بیمه سختی کار از طرف کارفرما
جهت راهنمایی و مشاوره، اعتراض و شکایت در دیوان عدالت اداری از مشاوران قانون کار خبره و مجرب کمک بگیرید. برای دریافت مشاوره می‌توانید از لینک زیر اقدام نمایید.