ثبت نام در سامانه بیمه بیکاری – قسمت اول

بحث مهمی که در روزها و ماه های اخیر بیشتر مطرح است موضوع ثبت نامه بیمه بیکاری در سامانه جامع روابط کار و به عبارتی ثبت نام در سامانه بیمه بیکاری است. بنا به نیازی که مجموعه کارتابان (خدمات اینترتی قانون کار و بیمه کارگران) در این زمینه احساس کرد این مقاله و فایل ویدیویی آموزشی را تهیه و تقدیم شما می نماید.

قسمت دوم: آموزش عملی ثبت نام اینترنتی بیمه بیکاری

سامانه بیمه بیکاری – معرفی کلی و شرایط استفاده

وزارت کار برای ارائه خدمات معاونت روابط کار در بستر اینترنت سامانه جامع روابط کار را راه اندازی کرده است. از طریق این سامانه کارگران و کارفرمایان می توانند از خدمات مختلفی به صورت اینترنتی و از راه دور بهره مند شوند. خدماتی مانند طرح شکایت اینترنتی از کارفرما، صدور دعوتنامه و دادنامه های مراجع حل اختلاف و درخواست بیمه بیکاری از طریق این سامانه امکان پذیر است.

پیش نیاز استفاده از این سامانه این است که هر کارگر یا کارفرما و یا نمایندگان آن ها به دفاتر پیشخوان مراجعه نموده و با ارائه مدارک هویتی احراز هویت شده و رمز عبور دریافت نمایند. بدیهی است که احراز هویت سامانه جامع روابط کار با سایر احراز هویت ها مانند سجام و دادگستری متفاوت است و باید به صورت مستقل برای این سامانه احراز هویت صورت پذیرد.

پس از دریافت رمز عبور هر شخصی می تواند به صورت اینترنتی از خدمات سامانه جامع روابط کار استفاده نماید و از مراجعه حضوری غیر ضروری به اداره کار خودداری کند.

پیشنهاد می شود چنانچه با سامانه جامع روابط کار آشنایی کافی ندارید مقالات راهنمای کامل ثبت نام سامانه جامع روابط کار و ویژگی های سامانه جامع روابط کار چه کاربردی دارد؟! را مطالعه فرمایید.

مشمولین بیمه بیکاری چه کسانی هستند؟

در ابتدای بحث باید بدانیم که بیمه بیکاری و قانون بیمه بیکاری شامل حال چه کسانی است؟

این افراد که مشمول قانون بیمه بیکاری هستند باید چه شرایطی داشته باشند تا بتوانند از بیمه بیکاری استفاده کنند؟

پس از احراز شرایط چه مدت و چند دفعه می توان از بیمه بیکاری استفاده کرد؟

در ماده 1 قانون بیمه بیکاری چنین عنوان شده است که:

بیمه بیکاری به مشمولین قانون تامین اجتماعی که تابع قانون کار هستند تعلق می گیرد.

تنها قشری از بیمه شدگان تامین اجتماعی که تابع قانون کار هستند کارگران موضوع ماده 2 قانون کار هستند. به عبارتی تنها کارگران مشمول قانون کار می توانند از بیمه بیکاری استفاده نماید. به طور خلاصه کارگران مشمول قانون کار افرادی هستند که به کارفرمایی شخصی مشغول به کار هستند و بیمه آنان با نرخ 30 درصد توسط کارفرما واریز می شود.

کارگران ساختمانی که بیمه اختیاری واریز می کنند مشمول این قانون نیستند.

تعریف بیکار و بیکاری

در ماده 2 قانون بیمه بیکاری منظور از عبارت بیکار و بیکاری به این صورت ارائه شده است:

بیکار کارگری است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده ی کار است.

دو ویژگی فرد بیکار در این ماده بیکاری بدون میل و اراده  و نیز آماده به کار بودن است.

چنانچه کارگر بیکار شده یکی از دو شرط فوق را نداشته باشد بیکار موضوع ماده 2 قانون بیمه بیکاری محسوب نشده و به وی بیمه بیکاری تعلق نمی گیرد.

در ادامه ی ماده 2 قانون بیمه بیکاری کارگران زیر جزو بیکاران مشمول دریافت بیمه بیکاری تلقی شده اند:

1-کارگران اخراج شده :

منظور کارگرانی هستند که ترک کار یا استعفا نکرده و بدون اختیار خود اخراج شده باشند. شامل اخراج کارگر قبل از اتمام قرارداد کار، یا پس از اتمام قرارداد کار موقت کارگر از جانب کارفرما تمدید قرارداد نشده باشند.

2-کارگران کارگاه های تعطیل شده به دلیل تغییر ساختار کارگاه

در برخی کارگاه ها ممکن است به دلایلی مانند تغییر تکنولوژیکی، بهینه سازی ساختار تجهیزات تولیدی، اضافه کردن تجهیزات تولیدی جدید و یا حذف برخی تجهیزات قدیمی و امثال آن قسمتی و یا کل کارگاه برای مدت موقتی تعطیل شود. حتی ممکن است پس از تغییر ساختار قسمتی از کارگاه در عمل از فرایند تولید کارگاه حذف شده و مشاغل آن قسمت به صورت دائمی از بین رفته باشند.

کارگران چنین کارگاه هایی نیز جزو بیکاران غیر ارادی محسوب می شوند.

3-کارگران کارگاه ها ی تعطیل شده به دلیل حوادث قهریه و غیر مترقبه مانند سیل، زلزله و یا بیماری هایی مانند کرونا.

اگر کل و یا قسمتی از کارگاه به دلیل حوادث غیرمترقبه تعطیل و یا تعدیل شود کارگران بیکار شده می توانند از بیمه بیکاری استفاده نمایند.

شرایط دریافت بیمه بیکاری

در قسمت های قبل اشاره شده که کارگران مشمول قانون بیمه بیکاری که به صورت غیر ارادی بیکار شده اند می توانند از بیمه بیکاری استفاده کنند.

سوال اینجاست که آیا همه ی کارگران بیکار غیر ارادی در هر شرایط می توانند از بیمه بیکاری استفاده نمایند؟ نه خیر

بلکه در ماده 6 قانون بیمه بیکاری شرایط و محدودیت هایی اضافه شده است.

اولین شرط دریافت بیمه بیکاری این است که کارگر بیکار شده باید حداقل 6 ماه سابقه بیمه کارگری قبل از بیکار شدن داشته باشد. این شرط در مورد کارگران بیکار شده در اثر حوادث غیر مترقبه الزامی نیست.

الزامی ندارد که همه این 6 ماه سابقه در آخرین کارگاه باشد.

شرط دوم برای دریافت بیمه بیکاری این است که کارگر حداکثر تا 30 از تاریخ بیکاری نسبت به درخواست بیمه بیکاری اقدام نماید. چنانچه برای تاخیر در ارائه درخواست به اداره کار عذر موجه مانند بستری بودن داشته باشد و با نظر مثبت هیات حل اختلاف اداره کار این مهلت تا 3 ماه قابل افزایش است.

مدت بیمه بیکاری چقدر است؟

مدت بیمه بیکاری یعنی مدتی که کارگر مشمول دریافت بیمه بیکاری می تواند بیمه بیکاری بگیرد.

مدت بیمه بیکاری در ماده 7 قانون بیمه بیکاری به صورت جدولی ارائه شده است.

برابر با جدول بیمه بیکاری مدت بیمه بیکاری از دو مورد تبعیت می کند:

1. مدت سابقه بیمه کارگری
2. مجرد و یا متاهل و متکفل بودن.

افراد مجرد حداقل 6 ماه و حداکثر 36 ماه می توانند از بیمه بیکاری استفاده نمایند.

افراد متاهل و متکفل حداقل 12 ماه و حداکثر 50 ماه می توانند از بیمه بیکاری استفاده نمایند.

بنابراین ملاحظه می شود که مدت بیمه بیکاری برای یک فرد متاهل نسبت به یک فرد مجرد با سابقه مشابه بیشتر است.

سابقه پرداخت حق بیمه (صرفا بیمه کارگری)	حداکثر مدت استفاده از مقرری جمعا با احتساب دوره های قبلی
	برای مجردین	برای متاهلین تا متکلفین
از 6 ماه لغایت 24 ماه	6 ماه	12 ماه
از 25 ماه لغایت 120 ماه	12 ماه	18 ماه
از 121 ماه لغایت 180 ماه	18 ماه	26 ماه
از 181 ماه لغایت 240 ماه	26 ماه	36 ماه
از 241 ماه به بالا	36 ماه	50 ماه

دو نکته در مدت بیمه بیکاری وجود دارد:

الف: چنانچه کارگری مجرد باشد و در حین دریافت بیمه بیکاری متاهل و یا متکفل شود بلافاصله مدت بیمه بیکاری وی به حالت متاهل افزایش خواهد یافت.

ب: افرادی که سن آنها از 55 سال بیشتر است و سابقه بیمه آنان از 20 سال بیشتر است سقف استفاده از بیمه بیکاری ندارند و تا رسیدن به سن بازنشستگی می توانند از بیمه بیکاری استفاده نمایند.

حقوق بیمه بیکاری چقدر خواهد بود؟

یکی از مهم ترین سوالاتی که در خصوص بیمه بیکاری وجود دارد این است که حقوق بیمه بیکاری چقدر خواهد بود؟

چنانچه پس از اعمال 55 درصد متوسط مزد و 10 درصدهای مربوط به افراد تحت تکلفل جمع مبلغ از حداقل دستمزد قانون کار کمتر شود بدون در نظر گرفتن مبلغ حاصل شده حداقل دستمزد قانون کار پرداخت خواهد گردید.

با توجه به موارد فوق ملاحظه می شود که اغلب مقرری بگیران ماهانه حداقل دستمزد قانون کار را دریافت خواهند کرد. اگر متوسط مزد کارگری از حدود 2 برابر حداقل حقوق قانون کار بیشتر باشد حقوق بیمه بیکاری وی از حداقل قانون کار بیشتر خواهد شد. جمعیت این بیکاران بسیار کم خواهد بود.

دفعات استفاده از بیمه بیکاری

سوالاتی که در سایت کارتابان (خدمات الکترونیکی قانون کار وبیمه کارگران) با تکرار زیاد مطرح می شوند:

در طول مدت اشتغال و تا بازنشستگی چند بار می توانم از بیمه بیکاری استفاده نمایم؟

آیا دو بار می توان از بیمه بیکاری استفاده کرد؟

شرایط دریافت بیمه بیکاری برای دومین بار چیست؟

در قانون بیمه بیکاری محدودیتی از لحاظ تعداد دفعات بیمه بیکاری وجود ندارد. طبق جدول بیمه بیکاری طبق سابقه بیمه کارگر مدت معینی بیمه بیکاری به کارگر بیکار تعلق می گیرد که کارگر می تواند:

1-کل مدت بیمه بیکاری را یک جا استفاده کند و یا

2-کل مدت بیمه بیکاری را در دو یا چند مرتبه استفاده کند و یا

3-قسمتی از مدت بیمه بیکاری را استفاده کرده و مابقی آن را تا بازنشستگی استفاده نکند و یا

4-درکل از بیمه بیکاری استفاده نکند.

مثال:

 کارگر مجردی پس از 20 ماه اشتغال اخراج شده و 6 ماه از بیمه بیکاری استفاده می کند. دوباره اشتغال به کار پیدا کرده و ازدواج می کند پس از 12 ماه اشتغال مجدد اخراج می شود. اکنون چقدر می تواند از بیمه بیکاری استفاده کند؟

 پاسخ:

مدت استحقاقی بیمه بیکاری برای بیکار متاهل با 20+12=32 ماه سابقه بیمه 18 ماه است.

دفعه اول 6 ماه استفاده کرده و این دفعه می تواند حداکثر 12 ماه از بیمه بیکاری استفاده کند.

و اگر قبل از اتمام 12 ماه بیکاری دوباره اشتغال یابد می تواند از باقی مانده مدت بیمه بیکاری در آینده استفاده نمایند.

آیا مدت بیمه بیکاری جزو سابقه بازنشستگی حساب می شود؟

مدتی که فردی از بیمه بیکاری استفاده می کند سابقه بیمه بیکاری وی از لحاظ شرایط بازنشستگی جزو سوابق بیمه وی حساب می شود. به عبارتی وقتی فردی در حالت دریافت بیمه بیکاری است در همان مدت بیمه وی نیز در سابقه اضافه می شود. به عنوان مثال اگر فردی 28 سال سابقه بیمه داشته باشد و پس از آن 2 سال از بیمه بیکاری استفاده کند اگر کارگر مرد باشد می تواند با سن 50 سال و سابقه 30 سال بازنشسته شود.

مزایا و معایب استفاده از بیمه بیکاری

بیمه بیکاری می تواند هم مزایایی داشته باشد و هم معایب.

مزایای بیمه بیکاری

امتیاز بیمه بیکاری این است که فرد بیکار شده برای مدتی حقوق دریافت کند و از بابت گذران زندگی دچار مشکل نشود.

مزیت دیگر بیمه بیکاری این است که مدت بیمه بیکاری از لحاظ بازنشستگی جزو سابقه محسوب می شود.

چنانچه کارفرما بخواهد تغییری در ساختار کارگاه خود اعمال کند به راحتی کارگران را جهت استفاده از مقرری بیمه بیکاری معرفی می نماید و دغدغه و مشکل بیکار شدن کارگران را نخواهد داشت.

مزیت دیگری که می توان برای بیمه بیکاری متصور شد وجود حمایت های درمانی و دفترچه درمانی تامین اجتماعی برای بیکار و افراد تحت تکلفل وی هست.

معایب استفاده از بیمه بیکاری

تنها ایرادی که بیمه بیکاری می تواند داشته باشد و این مساله قشر بسیار نادر و کمی از بیکاران را می تواند تحت تاثیر قراردهد این است که بیمه بیکاری ممکن است باعث کاهش مستمری بازنشستگی شود. علت اینکه قشر بسیار کمی را تحت تاثیر قرار می دهد این است که اگر حقوق دوران اشتغال کارگری به میزان قابل توجهی از حداقل حقوق قانون کار بیشتر باشد و در آخر دوران اشتغال بیکار شده و از بیمه بیکاری استفاده نماید با توجه به پایین بودن حقوق بیمه بیکاری میانگین حقوق دو سال آخر وی کاهش یافته و در نهایت منجر به کاهش حقوق یا هماهن مستمری بازنشستگی وی خواهد شد.