داستان از این قرار است که کارفرما برای پیشگیری از شیوع کرونا سطح فعالیت کارگاه را کاهش داده و حضور کارگران در کارگاه کم شده است. تعداد کارگران هر شیفت کاهش پیدا کرده است.
آیا زمانی که کارگران در کارگاه حضور ندارند از مرخصی کارگران در زمان کرونا کسر می شود؟
این سوال را چند روز قبل یکی از کاربران سایت اداره کل دات کام (مرکز قانون کار و بیمه کارگران ایران) پرسیده بود و با همکاران و کارشناسان و صاحبنظران در این خصوص بحث و تبادل نظر کردیم. این نوشته صرفا نظرات و برداشت شخصی نویسنده است و ممکن است درست نباشد.
فهرست مطالب
از لحاظ قانون کار مرخصی کارگران در زمان کرونا چه شرایطی دارد؟
شرایط را یک بار بررسی می کنیم:
- کل کارگاه تعطیل نشده
- قسمتی از کارگران به طور کامل تعلیق قرارداد کار نشده اند
بنابراین کارگران در این حالت از بیمه بیکاری نمی توانند استفاده کنند.
چنین حالتی در قانون کار به طور واضح پیش بینی نشده است و از مصادیق مواد 15 و 30 قانون کار نیست. تا کنون از جانب دستگاه های ذیصلاح نیز برای آن تکلیف مشخص نشده است.
مواد مختلف قانون کار در ارتباط با کرونا
- مواد 15 و 30 قانون کار برای حالتی است که کل کارگاه به دلیل حوادث غیر قابل پیش بینی مشمول تعطیل اجباری شده است. در این حالت کارگران کارگاه هایی که جزو 10 رسته فعالیت زیاندیده از کرونا شناخته شده اند بدون تشریفات معمول از بیمه بیکاری کرونا استفاده می کنند.
- قانون بیمه بیکاری برای سایر کارگاه هایی که جزو 10 رسته فعالیت تعطیل اجباری مقرر در شیوه نامه اجرایی و دستورالعمل نحوه برقراری بیمه بیکاری ناشی از کرونا نیستند نیز به صورت عادی بیمه بیکاری را پیش بینی کرده است. (کدام کارگاه ها و کارگران از بیمه بیکاری کرونا می توانند استفاده کنند؟)
- ماده 74 قانون کار نیز برای کارگرانی که به کرونا مبتلا شده اند مرخصی استعلاجی را پیش بینی کرده است.
بنابراین شرایطی که کارگاهی فعالیت و حضور کارگران در کارگاه را کاهش داده در هیچکدام از این مقررات تعریف نشده اند.
در چه حالتی کارگران کمتر از موظفی سر کار حاضر می شوند؟
حالت هایی که کارگر باعث کسر کار می شود
برخی حالات کسر کاری مجاز است و برخی حالات غیر مجاز.
حالت های مجاز کسر کار کارگران استفاده از مرخصی استحقاقی و استعلاجی و سایر حالت های مرخصی و تعلیق قرارداد کار پیش بینی شده در قانون کار هستند که برخی مانند مرخصی استحقاقی با مزد بوده و برخی نیز بدون مزد.
برابر با ماده 64 قانون کار مرخصی استحقاقی سالانه 26 روز کاری پیش بینی شده که با مزد است و طبق ماده 69 قانون کار کارگران نمی توانند بیش از 9 روز از مرخصی استحقاقی خود را برای سال آتی ذخیره نمایند.
برخی حالات کسر کار نیز غیر مجاز است و کارگران بدون رعایت تشریفات قانونی و دریافت مرخصی سر کار حاضر نمی شوند در این حالت این موارد کسر کار محسوب شده و علاوه بر جنبه تخلفی آن بدون حقوق و مزایا خواهد بود.
برابر با ماده 51 قانون کار اگر کارگران کمتر از ساعات کار موظفی نیرو یا زمان خود را در اختیار کارفرما قرار دهند به تناسب آن حقوق و مزایا دریافت می کنند.
کسر کار ناشی از دستور کارفرما
در برخی موارد کارفرما به دلایل مختلف ساعات کاری موظفی را کاهش می دهد.
اگر قرارداد کار بین کارگر و کارفرما تمام وقت باشد برابر با ماده 29 قانون کار چنانچه کارفرما قرارداد را به طور کامل یا ناقص تعلیق کند باید به کارگر خسارت بپردازد و به عبارتی مزد و مزایای مدت تعلیق را پرداخت نماید.
مرخصی کارگران در زمان کرونا کدام یک از حالت های فوق را شامل می شود؟
پس از بررسی حالت های مختلف کسر کارگران در موارد قبلی ملاحظه می شود که هیچ کدام از شرایط کسر کار که در قانون کار پیش بینی شده است از مصادیق کاهش ساعات کار کارگران کارگاه ها نیست.
چرا که:
از منظر کارفرمایی
در شرایط کرونا کارفرما به دلخواه خود چنین کاری انجام نمی دهد بلکه :
1: یا به اجبار و الزام کارگاه را تعطیل یا نیمه تعطیل می کند
2: و یا برای فاصله گذاری اجتماعی و حفظ سلامتی خود کارگران و پیش گیری از شیوع کرونا.
از منظر کارگران
1- کارگر اگر از لحاظ دریافت مزد مشکلی نداشته باشد تمایلی به حضور در سر کار که احتمال ابتلا به بیماری باشد را ندارد
2- کارگر تمایل ندارد مشکلات ناشی از تعطیلی کامل کارگاه و یا اخراج از کار برای دریافت بیمه بیکاری تحمل نماید. چون علاوه بر احتمال هرگونه عدم بازگشت به کار فرآیند پرداخت مقرری بیمه بیکاری حداقل دو ماه ممکن است به طول انجامد و امرار معاش در طول این مدت کارگران را با مشکلاتی مواجه می کند.
3- مرخصی استحقاقی موضوع مواد 64 و 65 قانون کار ذاتا برای صیانت از نیروی کار و افزایش سطح سلامت جسمانی و روانی کارگران پیش بینی شده است. از ماده 66 قانون کار که مقرر کرده کارگران نمی توانند بیش از 9 روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کنند نیز به صراحت مشخص است که مرخصی استحقاقی برای استفاده شدن پیش بینی شده است نه ذخیره.
مانده مرخصی بیش از 9 روز کارگران با قرارداد کار بیش از یکسال در صورت عدم استفاده سوخت می شود.
جمع بندی شرایط مرخصی کارگران در زمان کرونا
در نهایت نظر شخصی و برداشت بنده این است هیچ یک از طرفین کارگر و کارفرما مستحق تحمل زیان ناشی از کاهش ساعات کاری نیستند.
چرا که کارفرما به دلخواه خود این کار را انجام نمی دهد و کارگر نیز به دلخواه خود و به صورت غیر مجاز موجب کاهش ساعات کاری خود نمی شود.
از مرخصی استحقاقی با مزد کارگران با رعایت شرایط قانونی آن می تواند در این شرایط استفاده شود. برای این کار کارگران برای ایامی که سر کار حاضر نمی شوند مرخصی استحقاقی درخواست کنند و کارفرما نیز با موافقت با مرخصی استحقاقی یاریگر هم در عبور از این بحران باشند. بدیهی است که ایام مرخصی استحقاقی با مزد خواهد بود.
