در زمان بازنشستگی، کارکنان به مزایای تأمین اجتماعی متکی هستند که شامل حقوق بازنشستگی، بیمه درمانی و دیگر مزایا می‌شود. یکی از مسائل مهم در این زمینه، محاسبه و پرداخت صحیح حق بیمه اضافه کاری است که می‌تواند تأثیر زیادی بر میزان حقوق بازنشستگی داشته باشد. در این مقاله به بررسی مفهوم، اهمیت، قوانین و روش‌های پیگیری حق بیمه اضافه کاری در زمان بازنشستگی پرداخته شده است.
فهرست مطالب
مفهوم اضافه کاری و حق بیمه آن
اضافه کاری به معنای ساعات کاری اضافی است که کارکنان فراتر از ساعات کاری مقرر در قانون یا قرارداد خود انجام می‌دهند. حق بیمه اضافه کاری، مبلغی است که کارفرما بر اساس ساعات اضافه کاری به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌کند. این مبلغ باید به صورت دقیق محاسبه و به حساب تأمین اجتماعی واریز شود تا در زمان بازنشستگی، حقوق کارکنان به درستی محاسبه شود.
قانون کار و قانون تامین اجتماعی مشخص می‌کنند که کارفرما موظف است برای ساعات اضافه کاری، حق بیمه پرداخت کند. براساس ماده 59 قانون کار ساعات اضافه کاری باید با نرخ 40 درصد بیشتر از ساعات عادی پرداخت شود.
ماده 59 قانون کار جهت پرداخت ساعات اضافه کاری
ماده ۵۹- در شرایط عادی ارجاع کار اضافی به کارگر با شرایط ذیل مجاز است:
الف- موافقت کارگر
ب- پرداخت (۴۰%) اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی
تبصره- ساعات کار اضافی ارجاعی به کارگران نباید از ۴ ساعت در روز تجاوز نماید (مگر در موارد استثنایی با توافق طرفین)
قانون کار جمهوری اسلامی ایران
اهمیت حق بیمه اضافه کاری در زمان بازنشستگی
حق بیمه اضافه کاری از دو جنبه اصلی اهمیت دارد:
تأثیر بر حقوق بازنشستگی: پرداخت صحیح حق بیمه اضافه کاری می‌تواند میزان حقوق بازنشستگی کارکنان را افزایش دهد. هر ساعت اضافه کاری که حق بیمه آن پرداخت شده باشد، به محاسبه میانگین حقوق برای تعیین حقوق بازنشستگی افزوده می‌شود.
تأمین مزایای دیگر: حق بیمه اضافه کاری نه تنها بر حقوق بازنشستگی، بلکه بر دیگر مزایای تأمین اجتماعی مانند بیمه بیکاری، مزایای از کار افتادگی و… نیز تأثیر دارد.
روش‌های پیگیری حق بیمه اضافه کاری در زمان بازنشستگی
بررسی سوابق بیمه: ابتدا باید سوابق بیمه جهت واریز یا عدم واریز حق بیمه اضافه کاری را بررسی کرد. اگر کارگر مطمئن شد که حق بیمه اضافه کاری واریز نشده یا ناقص واریز شده باید از روش‌های زیر پیگیری کند.
مراجعه به سازمان تأمین اجتماعی: مراجعه به سازمان تامین اجتماعی و ارائه اسناد و مدارکی که ثابت کند چه مقداری اضافه کاری انجام شده است. در صورتی که تامین اجتماعی درخواست اعمال اضافه کاری ها در حق بیمه را قبول نکرده و اقدام موثری انجام نداد کارگر می‌تواند از روش‌های بعدی اقدام کند.
درخواست از کارفرما: کارفرما شخصا نمی‌تواند برای حق بیمه ایام گذشته که قطعی شده حق بیمه اضافه کاری را واریز کند. درخواست از کارفرما می تواند باعث شود کارفرما در لیست های بیمه آتی حق بیمه اضافه کاری را واریز کند.
شکایت در اداره کار: پس از پاسخ منفی تامین اجتماعی به بررسی و اعمال حق بیمه اضافه کاری ها، کارگر می‌تواند در مراجع حل اختلاف اداره کار شکایت کند. دادخواست کارگر در مراجع حل اختلاف کار بررسی شده و اگر اسناد و مدارک کارگر ثابت کند که اضافه کاری انجام شده، رای بر محکومیت کارفرما برای پرداخت حق بیمه اضافه کاری صادر می‌شود.
مراحل و نحوه شکایت از کارفرما برای حق بیمه اضافه کاری
مرحله اول احراز هویت به صورت آنلاین و یا حضوری است. کارگر با مراجعه به سایت prkar.mcls.gov.ir می‌تواند احراز هویت خود را به صورت آنلاین انجام دهد و در احراز هویت حضوری کارگر باید با در دست داشتن مدارک به یکی از دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کند.
پس از اینکه احراز هویت با موفقیت انجام شد، باید ثبت دادخواست با موضوع حق بیمه اضافه کاری انجام شود.
پس از قطعی شدن رای هیات تشخیص 15 روز حق اعتراض وجود دارد. اگر طرفین اعتراض نکنند بعد از 15 روز رای قطعی خواهد شد. در رای حل اختلاف مهلت اعتراض وجود ندارد و همان روز صدور رای، رای قطعی می‌شود.
بعضی رای ها توسط خود کارفرما قابل اجرا هستند. مثلا اینکه کارفرما مبلغ 5 میلیون تومان باید به کارگر پرداخت کند، کارفرما می‌تواند این مبلغ را به کارگر پرداخت کرده و رای را اجرا کند. اگر کارفرما مبلغ را پرداخت نکند کارگر باید در سایت روابط کار درخواست اجرا دهد سپس به اداره کار مراجعه کرده و پس از دریافت نامه به اجرای احکام دادگستری مراجعه کند.
اجرای دادگستری ابتدا به کارفرما ابلاغ می‌کند و در صورت پرداخت نکردن مبلغ توسط کارفرما، اجرای احکام اموال و حساب کارفرما را توقیف کرده و مبلغ را از حساب کارفرما به کارگر پرداخت می‌نماید.
در بعضی حالات در رای صادره از اداره کار علاوه بر مبالغ ریالی که کارفرما باید پرداخت کند ممکن است واریز حق بیمه اصلی یا اضافه کاری نیز باشد. در این نوع رای ها کارفرما شخصا نمی‌تواند رای را اجرا کند و باید رای به تامین اجتماعی ارجاع شود تا قابل اجرا باشد. در این صورت کارگر باید به سامانه روابط کار مراجعه کرده و درخواست اجرای رای کند.
سپس به صورت حضوری به اداره کار صادر کننده رای مراجعه کرده و نامه ارجاع رای به سازمان تامین اجتماعی مربوطه را دریافت کند. کارگر نامه درخواست اجرای رای را همراه رای قطعی اداره کار را به شعبه مربوطه تامین اجتماعی ارائه می کند تا اجرا شود. تامین اجتماعی هر چند مکلف است رای قطعی اداره کار را بدون چون و چرا و بررسی ماهوی اجرا کند ولی ممکن از به هر دلیلی کل رای یا قسمتی از آن را اجرا نکند. در این صورت کارگر می تواند علیه سازمان تامین اجتماعی با خواسته درخواست الزام تامین اجتماعی به اجرای رای قطعی اداره کار در دیوان عدالت اداری طرح شکایت کند.
اگر هیچ کدام از مدارک بالا وجود نداشت کارگر می‌تواند در جریان رسیدگی به شکایت در اداره کار درخواست تحقیق و بازرسی کند که می‌تواند در اثبات ادعا کمک‌کننده باشد.
بدیهی است که لازمه صدور رای از اداره کار برای محکومیت کارفرما به پرداخت حق بیمه اضافه کاری منوط به اثبات انجام اضافه کاری توسط کارگر شاکی خواهد بود. اگر کارگر نتواند ادعای خود را مبنی بر انجام اضافه کاری و همچنین میزان آن در مراجع حل اختلاف کار ثابت کن رای بر بی حقی کارگر صادر می‌شود.
اسناد و مدارک مورد نیاز برای اثبات اضافه کاری
برای طرح شکایت از کارفرما در صورت ساعت کاری بیش از قانون کار در مراجع اداره کار، باید تمامی مدارک و اسناد اثبات کننده وجود رابطه کاری را به پرونده خود پیوست و ضمیمه کرد. از جمله این مدارک و اسناد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تایم شیت و اسناد ورود و خروج
- مبالغ پرداختی و صورت حساب بانکی
- فیش‌های حقوقی
- سند قرارداد
اگر هیچ کدام از مدارک بالا وجود نداشت کارگر می‌تواند در جریان رسیدگی به شکایت در اداره کار درخواست تحقیق و بازرسی کند که می‌تواند در اثبات ادعا کمک‌کننده باشد.
راهنمایی و مشاوره پیگیری حق بیمه اضافه کاری
به دلیل اینکه مراحل پیگیری حساس و مهم است و اگر دچار اشتباه شویم ممکن است به نتیجه مطلوب نرسیم، بنابراین توصیه می‌شود برای تنظیم دادخواست، لایحه دفاعیه، اعتراض و شکایت در دیوان عدالت اداری از مشاوران قانون کار خبره و مجرب کمک بگیرید. برای دریافت مشاوره می‌توانید از لینک زیر اقدام نمایید.