با این ترفند ها و نکات در شکایت از کارفرما برنده شوید!

کارفرما موظف است حق و حقوق کارگر را که شامل دستمزد، پاداش، عیدی، مرخصی، حق اولاد، حق مسکن، خواروبار و … می‌باشد در زمان مقرر پرداخت نماید. بنابراین، اگر به هر دلیلی کارفرما برخی از حقوق کارگر را ضایع نماید کارگر می‌تواند در جهت احقاق حقوق خود از کارفرما شکایت کند. در ادامه در سایت کارتابان  به موضوع شکایت از کارفرما و جزئیات بیشتر مورد آن خواهیم پرداخت.

کارگر کیست؟

بر اساس قانون کار، کارگر کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی به درخواست کارفرما کار می‌کند. کارفرما می‌تواند حق‌السعی کارگر را در قالب‌هایی همچون مزد، حقوق، سهم سود و حتی بن خرید کالا پرداخت کند. به عبارت دیگر تمام افرادی که به قصد امرار معاش برای دیگران کار می‌کنند، کارگر محسوب شده و از این نظر، تفاوتی میان کارگر ساختمانی، برنامه‌نویس و تحلیل‌گر بازار سرمایه و … وجود ندارد.

کارفرما کیست؟

کارفرما شخصی حقیقی یا حقوقی است که کارگر در مقابل دریافت حق‌السعی برای او کار می‌کند و در برابر پرداخت حقوق کارگر مسئول است.

کارگر در چه مواردی می تواند از کارفرما شکایت کند؟

به طور کلی شکایت از کارفرما، معمولا در زمینه‌های مشخصی صورت می‌گیرد و میان پرونده‌های مختلف شکایت از کارفرما شباهت‌ های زیادی وجود دارد که نشانگر وجود نقص‌های بنیادین در قانون کار می باشد.

در ادامه، و پس مراحل شکایت به تعدادی از زمینه‌های شکایت از کارفرما اشاره خواهیم کرد.

مراحل شکایت از کارفرما

به منظور شکایت از کارفرما باید مراحلی را طی کرد. این مراحل به ترتیب عبارتند از:

شعبه بیمه گذار تامین اجتماعی خود را پیدا کنید. سپس از همین طریق شعبه اداره کار و امور اجتماعی را پیدا خواهید کرد.

1. اگر قبلا در سامانه جامع روابط کار احراز هویت نشده اید به یکی از دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کرده و رمز ورود به سامانه را دریافت کنید. (راهنمای کامل سامانه جامع روابط کار)
2. با استفاده از کد ملی و رمز عبور وارد سامانه جامع روابط کار شوید و شکایت خود را ثبت نمایید. چنانچه آشنایی کافی با انجام اینترنتی کارها نداشته باشید می توانید از افرادی دیگر برای اینکار کمک بگیرید.
3. پس از ثبت شکایت به کارفرما ابلاغ می شود تا دعوتنامه حضور در جلسه رسیدگی را از سامانه جامع روابط کار دریافت کند.
4. در زمان مشخص جلسه رسیدگی تشکیل و کارگر ادعای خود را مطرح نموده و کارفرما نیز در صورتی که ادعای کارگر مسموع باشد از خود دفاع می کند.
5. در نهایت اداره کار با توجه ادله ارائه شده از طرف کارگر و دفاعیات کارفرما رای صادر می نماید.

پیشنهاد می شود به منظور پیشرفت هر بیشتر در پرونده های مربوط به شکایت از کارفرما از دانش حقوقی یک متخصص در این زمینه استفاده شود چرا که در این صورت علاوه بر این که از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری می شود به احقاق حقوق قانونی خود نزدیک تر خواهید شد.

1- شکایت کارگر از کارفرما بابت اخراج

شکایت از کارفرما بابت اخراج زمانی مفهوم پیدا می کند که شما دارای قرارداد معتبر باشید. چه به صورت کتبی و چه به صورت شفاهی که حالت شفاهی نیاز به اثبات دارد. اما قرارداد کتبی برای احقاق چنین حقوقی کار را در مقام دفاع ساده می کند.

آیا شکایت بابت اخراج امکان پذیر است؟

بدیهی است که بله.

نتایج شکایت برای اخراج چه چیزهایی می تواند باشد؟

شکایت کارگر برای اخراج یکی از اشکال و اقلام شکایت در ادارات کار است. مفهوم این نوع شکایت از روی آن مشخص است که اخراج اگر غیر موجه باشد قابل پیگیری است.

رای اداره کار برای اخراج کارگر چندین حالت می تواند داشته باشد:

1- رای بازگشت به کار : در این حالت هیات تشخیص و یا حل اختلاف اداره کار اخراج کارگر را غیر موجه تشخیص داده و رای به بازگشت به کار صادر می نماید. بدیهی است که حق السعی ایام بلاتکلیفی یعنی مدتی که طول کشیده تا کارگر پس از اخراج رای بازگشت به کار گرفته است را کارفرما باید پرداخت نماید.

2- موجه دانستن اخراج کارگر : اگر اخراج با رعایت مقررات قانون کار باشد رای هیات تشخیص اداره کار و یا هیات حل اختلاف به اخراج موجه خواهد بود. در این حالت نیز اگر کارگر مطالباتی از بابت حق السعی و یا سنوات و عیدی و پاداش و … داشته باشد در رای اداره کار نوشته خواهد شد.

3-رای بازگشت به کار و عدم تمایل کارگر به بازگشت به کار: اگر اداره کار اخراج کارگر را غیر موجه تشخیص دهد و رای بازگشت به کار صادر نماید و هیات حل اختلاف اخراج کارگر را غیر موجه بداند و کارگر تمایل به بازگشت به کار نداشته باشد کارفرما مکلف است به ازای هر سال کار معادل 45 روز مزد و حقوق به کارگر پرداخت نموده و با کارگر تسویه حساب نماید. این حالت با عنوان سنوات 45 روزه یا پایان کار 45 روزه نیز شناخته می شود.

چگونه از کارفرما بابت اخراج شکایت کنیم ؟

برای شکایت از کارفرما جهت بازگشت به کار کافی است بلافاصله پس از قطعی شدن اخراج در هیات تشخیص روابط کارگر و کارفرما طرح شکایت کنید و دلایل خود را برای تقاضای بازگشت به کار به آن ها شرح دهید.

اعضای هیات تشخیص و حل اختلاف با بررسی ادعای مطرح شده از طرف کارگر و دفاعیات و دلایل اخراج از طرف کارفرما نسبت به موجه و غیر موجه بودن اخراج تصمیم می گیرند. پس از مشخص شدن موجه یا غیر موجه بودن اخراج یکی از 3 حالت رای که در قسمت قبلی توضیح داده شد صادر می شود.

به صورت کلی اگر حق با کارگر باشد به کار خود برمی گردد . اگر حق با کارفرما باشد حقوق و مزایای باقیمانده کارگر را پرداخت میکند و دیگر کارگر باید به دنبال شغل جدیدی باشد.

مدارک لازم جهت طرح شکایت و تشکیل پرونده اخراج

1- مدارک احراز هویت:

برای طرح شکایت اداره کار در قسمت های قبلی یک سری مدارک عمومی در ابتدای برای احراز هویت سامانه جامع روابط کار لازم است.

این مدارک برای آقایان

کارت ملی + کارت پایان خدمت

و برای خانم ها کارت ملی است.

قبل از طرح هر گونه شکایت اداره کار باید در سامانه جامع روابط کار احراز هویت صورت گیرد که این کار به صورت مراجعه حضوری به دفاتر پیشخوان دولت انجام می گیرد.

2- مدارک اثبات رابطه کارگری کارفرمایی

در مرحله اول شکایت کارگر باید با مدارک زیر اشتغال خود در کارگاه را اثبات نماید:

• قرارداد کار
• لیست بیمه
• صورتحساب بانکی واریز حقوق و دستمزد
• استشهادیه کارگران شاغل در کارگاه (نسبت به مدارک قبلی اعتبار کمتری دارد)
• اگر هیچکدام از موارد بالا موجود نباشد باید اداره کار مامور تحقیق برای کارگاه بفرستد.

3- مدارک اثبات اخراج غیر موجه

قسمت متمایز شکایت از بابت اخراج با سایر شکایت های اداره کار در این است که کارگر ادعا دارد قبل از اتمام قرارداد کار اخراج شده است.

بنابراین مهمترین مدرک برای اثبات اخراج غیر موجه وجود قرارداد کاری است که در موقع اخراج به اتمام نرسیده بوده است.

عدم عقد قرارداد کارفرما با کارگر 

بر اساس قانون کار، «قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق‌السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر موقت برای کارفرما انجام می‌دهد».

عدم عقد قرارداد کاری، یکی از رایج‌ترین علل شکایت‌ها در محیط‌ های کاری در ایران است. پس شکایت از کارفرما بابت قرارداد کار امکان پذیر است. قانون کار در این زمینه حق را به‌شکل عمده به کارگر می‌دهد. بر این اساس، هر چند قرارداد کار باید کتبی باشد، حتی قول‌ و‌ قرار شفاهی برای آغاز همکاری هم می‌تواند حکم قرارداد کاری را داشته باشد.

بنابراین، در صورتی که کارگر سندی مبنی بر اشتغال نزد کارفرما در قبال تعهدات دوطرفه مشخص داشته باشد شانس موفقیت پرونده شکایت او از کارفرما بالا خواهد بود. علاوه بر این، هر سندی که بتواند ارتباط کاری میان کارگر و کارفرما را اثبات کند، در جلسه حل اختلاف مورد استماع قرار می‌گیرد. پرینت ورود و خروج به کارگاه، پرینت دریافت حقوق و … نمونه هایی از اسنادی است که می تواند نشان دهنده رابطه کارگر و کارفرما باشد.

مراحل شکایت از کارفرما بدون قرارداد کار با مراحل شکایت از کارفرما با قرارداد کتبی تفاوتی ندارد و فقط اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی مشکل تر است.

2- شکایت از کارفرما به دلیل تعیین مزایایی کمتر از قانون کار برای کارگر توسط کارفرما

کارفرما نمی‌تواند در جریان تداوم کارِ کارگر، حقوق و مزایایی کمتر از قانون کار برای او منظور کند. به عبارت دیگر، بر اساس ماده ۸ قانون کار، «شروط مذکور در قرارداد کار یا تغییرات بعدی آن در صورتی نافذ خواهد بود که برای کارگر مزایایی کمتر از امتیازات مقرر در این قانون منظور ننماید».

با این حال معمولا آن‌دسته از کارفرمایانی که می‌خواهند کارگری را با مزایایی کمتر از مزایای تعیین شده در قانون کار به استخدام درآورند، اساسا به سمت عقد قرارداد، بیمه‌کردن کارگر و حتی ثبت همکاری شغلی میان خود و کارگر نمی‌ روند.

پس یکی از علل موجه برای شکایت از کارفرما به دلیل پرداخت حقوق و دستمزد و مزایای کمتر از قانون کار هست.

3- عدم پرداخت حقوق کارگر پس از فوت کارفرما

سوال:  آیا در صورتی که کارفرما فوت کند، ورثه او می‌توانند کارگر را اخراج کنند؟

در پاسخ به این سوا ل می توان گفت: خیر.

به عبارت دیگر در صورت وجود قرارداد کاری قطعی، ورثه یک کارفرما، تمامی تعهداتی را که او به کارگر داشته، برعهده خواهند داشت. علاوه بر این، هر گونه تغییر حقوقی در وضع مالکیتِ کارگاه (مانند فروش یا اجاره کارگاه به دیگری، ادغام در موسسات و سازمان‌های دیگر و امثال آن‌ها) تغییری در وضعیت کارگرانی که قرارداد آنها قطعیت یافته، ایجاد نمی‌کند.

بنابراین شکایت از ورثه کارفرما نیز امکانپذیر است. ورثه کارفرما همان تعهدات کارفرمای اولیه متوفی را با استناد به ماده 12 قانون کار دارند.

4- اخراج کارگر توسط کارفرما به دلیل عدم انجام وظیفه 

اختلاف در محیط کار بر سر شیوه انجام وظیفه، رخدادی است طبیعی که معمولا به وقوع می‌پیوندد. با این حال، حتی اگر این اختلاف به پایان همکاری میان کارگر و کارفرما منجر شود، کارفرما موظف به پرداخت مطالبات مالی کارگر است.

بر اساس ماده ۲۷ قانون کار، اگر کارگر در انجام وظایف محوله (که باید به صراحت و دقت در متن قرارداد کاری ذکر شده باشند) کوتاهی کند و یا آیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی نقض کند، کارفرما می‌تواند همکاری کاری خود با او را قطع کند. با این وجود، حتی در این شرایط هم کارفرما موظف است مطالبات، حقوقِ معوق و همین‌طور «حق سنوات» کارگر را به او پرداخت کند.

ملاحظه می شود که حتی اگر کارگر قصور کند و یا وظایف خود را درست انجام ندهد و منجر به اخراج کارگر شود باز شکایت از کارفرما برای مطالبه حقوق و دستمزد و مزایا و احتمالا بازنگشت به کار قابل انجام است.

5- کاهش حقوق پرداختی به کارگر توسط کارفرما

یکی از شکایت های کارگر از کارفرما که در موعد پرداخت حقوق مطرح می شود، کم‌شدن حقوق در مقایسه با توافق اولیه میان دوطرف است. به عبارت دیگر، طبق قانون کار، کارفرما تنها در برخی شرایط خاص می‌تواند از مزد کارگر برداشت کند و به عبارت ساده‌تر، حقوقی کمتر از تعهد به او بدهد و در غیر این صورت گارگر می تواند در این زمینه از کار فرما شکایت کند.

به عبارت دیگر چنانچه کارگر با کارفرما توافق حق السعی بیشتر از حداقل های قانون کار داشته باشد کارفرما نمی تواند آن را کاهش دهد هر چند پس از کاهش از حداقل قانون کار بیشتر باشد.

مورد دیگر که منجر به اشتباه برداشت در مورد کاهش حقوق و دستمزد کارگر است کسورات قانونی است. توضیح اینکه حقوق توافقی کارگر با کارفرما، شامل مالیات و حق بیمه هم است و بر این اساس، دریافتی کارگر پس از کسر این مبالغ به حساب او ریخته می‌شود. در اینجا، شکایت کارگر از کارفرما وارد نیست.

بنابراین باید توجه داشت که حقوق و دستمزد کارگر جمع درآمد است که کسورات قانونی اعمل از بیمه و مالیات و سایر کسوراتی که قانون اجازه داده است قانونی هستند.

مثال:

اگر کارفرما برای کارگر خانه سازمانی تهیه کرده باشد، می‌تواند مبلغ اجاره را از دریافتیِ کارگر کسر کند.

6-  کارفرما از کارگر می‌خواهد بیشتر از حد مجاز کار کند

بر اساس ماده ۵۱ قانون کار، ساعات کار کارگران به غیر از موارد مطرح شده در قانون، نباید از 7 ساعت و 20 دقیقه در شبانه‌ روز تجاوز کند. با این همه، کارفرما می‌تواند در توافق با کارگران و یا نماینده قانونی آن‌ها، میزان کار در برخی روزهای هفته را کمتر و میزان کار در بقیه روزهای هفته را بیشتر کند. البته مجموع ساعات کاری در هفته نباید از ۴۴ ساعت تجاوز کند.

البته استثنائاتی در این زمینه وجود دارد؛ به عنوان مثال ماهیت برخی مشاغل (مانند مشاغل حوزه کشاورزی و مشاغل فصلی) ایجاب می‌کند که فشار کاری در برهه خاصی از زمان بیشتر باشد مانند فصل برداشت یا کاشت.

چنانچه کارفرما کارگر را ملزم به انجام کار به مدت بیشتر از حد مجاز تعیین شده در قانون کار بنماید و این مساله به صورت سازشی بین طرفین حل نگردد کارگر می تواند با طرح شکایت از کارفرما در اداره کار مساله را مطرح و نظر اداره کار را در این مورد بگیرد.

7- کار کردن کارگر در روزهای جمعه و عدم تعطیل یک روز در هفته

قانون کار می‌گوید کارگران باید یک روز در هفته را تعطیل باشند و تعداد روزهای کاری باید در نهایت ۶ روز هفته را در بر بگیرد. با این همه، الزامی وجود ندارد که حتما جمعه‌ها روز تعطیلی کارگران باشد و کارفرما می‌تواند مثلا یکشنبه‌ها را به عنوان روز تعطیل اعلام کند.

با این همه، تحت هر شرایطی، اگر کارفرما از کارگران بخواهد که روزهای جمعه هم در محل کار حضور داشته باشند، موظف است ۴۰ درصد اضافه‌مزد به ازای هر ساعت کار برای آن‌ها در نظر بگیرد. از طرف دیگر، قانون کار توصیه می‌کند برای مشاغل سخت، تعطیلات تابستانی هم در نظر گرفته شود.

8- عدم ارائه مرخصی به کارگران

مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با استفاده از مزد بوده و مدت آن با احتساب چهار روز جمعه، جمعا یک ماه است. با این همه، اگر کارگر کمتر از یک سال در یک کارگاه مشغول به کار باشد، تعداد روزهای مرخصی او به نسبت مدت حضور و بر اساس میزان کار او محاسبه می‌شود.

تاریخ استفاده از مرخصی با توافق کارگر و کارفرما تعیین می‌شود، اما اگر این دو با هم اختلاف‌نظر داشته باشند، نظر نهایی با اداره کار محل خواهد بود.

اگر ماهیت کار به گونه‌ای باشد که همواره نیاز به حضور عده‌ای از کارگران در محل احساس شود، کارفرما موظف است جدول زمانی مرخصی کارگران را در سه ماه آخر سال، برای سال بعد اعلام کند تا مرخصی کارگران در ایام مختلف توزیع شود.

زنان شاغل نیز شرایط کار ویژه‌ای دارند. به عنوان نمونه، آن‌ها در مجموع ۹۰ روز مرخصی بارداری و زایمان دارند و زایمان توامان هم ۱۴ روز به این مدت اضافه می‌کند. بعد از این مدت، زنان شاغل به کار سابق خود بر می‌گردند و حقوق ایام مرخصی خود را مطابق مقررات قانون تامین اجتماعی دریافت می‌کنند.

مقاله کامل در مورد مرخصی بارداری، زایمان و شیردهی زنان را اینجا مطالعه کنید.

9- شکایت از کارفرما بابت بیمه

شکایت از کارفرما بابت بیمه زمانی صورت میگیرد که کارفرما بیمه کارگر را رد نکرده باشد. از زمانی که یک کارگر در یک محلی آغاز به فعالیت می‌کند، کارفرما موظف است تا پایان ماه بعد بیمه آن شخص را رد نماید. هر فردی که به هر عنوانی باب انجام کاری مزد دریافت میکند مشمول قانون کار تامین اجتماعی است. پس باید برای آن بیمه واریز گردد حتی اگر این زمان انجام کار کوتاه باشد. نکته ای که وجود دارد این است که طبق قانون کارگران خود به خود بیمه هستند و در واقع این وظیفه کارفرماست که حق بیمه را بپردازد نه اینکه بخواهد کارگر را بیمه کند.

مطابق ماده 148 قانون کار و بند الف ماده 4 قانون تأمین اجتماعی کارفرما موظف است کارگر را بیمه نماید.

 قانون کار این تکلیف را بر  عهده کارفرما قرار داده است تا کارگر خود را نزد سازمان تامین اجتماعی بیمه نماید.

در نتیجه این تکلیف است و کارفرما حتی در صورت رضایت کارگر نیز، مکلف است کارگران خود را بیمه نماید.

مقاله چگونه حق بیمه واریز نشده را می توان واریز کرد؟ را مطالعه کنید.

بدست آوردن سابقه بیمه برای شکایت از کارفرما

اگر از سابقه بیمه خود اطلاع کافی نداشته باشید به سادگی می توانید هم از طریق سامانه اینترنتی سوابق بیمه تامین اجتماعی از سوابق بیمه خود مطلع شوید و یا با مراجعه به یکی از کارگزاری های تامین اجتماعی سابقه خود را در آورید.

هر چند در حال حاضر سامانه جامع روابط کار که سامانه شکایت اینترنتی از کارفرما است این را خود سامانه انجام می دهد.

مدارک مورد نیاز جهت ادعای سابقه شغلی افراد چیست؟

مجموعه مدارک شناسایی فرد بیمه شده که حق بیمه آن پرداخت نشده:

• اصل و کپی شناسنامه
• اصل و کپی کارت ملی
• اگر مدعی فوت شده باشد : اصل و کپی انحصار وراثت
• اگر مدعی بیمار باشد یا در موارد دیگر وکیل گرفته باشد :اصل و کپی وکالتنامه وکیل قانونی مدعی
• دفترچه بیمه ( در صورت داشتن)

مجموعه مدارک لازم برای شکایت از کارفرما که منجر به اثبات کار کردن کارگر در کارگاه مورد نظر می‌باشد:

1.حکم استخدام یا ارتقاء شغلی همچنین حکم تغییر سمت ( موارد اشاره شده باید تاریخ آن مربوط به دوره ادعای رد نشدن حق بیمه باشد)
2. لیست های حقوق کارگاه منضم به اظهار نامه مالیاتی که به تایید اداره دارایی مربوطه رسیده باشد.
3.دفاتر قانونی کارگاه و اسناد هزینه مربوطه
4.لیست های حقوق کارگاه
5.گواهی بانک ذیربط مبنی بر واریز حقوق ماهانه مدعی ( طبق لیستهای حقوق ارسالی به بانک مورد نظر)
6.فیش یا رسید حقوق یا چک بانکی
7.کارت افتتاح حساب بانکی
8.کارت های حضور و غیاب و  ورود و خروج و دفتر ثبت حضور و غیاب کارکنان کارگاه
9.کارت بهداشتی صادره از سوی اداره بهداشت محیط کار
10.معاینات پزشکی قبل از استخدام (موضوع ماده ۹۰ قانون تامین اجتماعی)
11.سایر مدارک متقن
12.ارائه آراء صادره از سوی هیاتهای تشخیص و حل اختلاف ( شکایت از کارفرما مبنی بر عدم رعایت ماده ۱۴۸ قانون کار )
تذکر: بدیهی است که همه کارگران تمام مدارک فوق را ندارند و منظور این است که هر کدام از مدارک می تواند به عنوان سند یا دلیلی برای اثبات اشتغال در کارگاه باشد.

10- شکایت از کارفرما بابت حقوق

یکی از علل بسیار شایع برای شکایت کارگران از کرافرمایان خود یا عدم پرداخت به موقع حقوق و دستمزد و مزایا است و یا عدم پرداخت قانونی آن.

بنابراین در شکایت برای دریافت حقوق و دستمزد و مزایا کارگر به روش اینترنتی که در قسمت قبل توضیح داده شد ثبت شکایت کرده و سابقه کار ادعایی خود را اثبات کند.

پس از اثبات سابقه کار دو حالت وجود خواهد داشت:

1.کارفرما حقوق و دستمزد و مزایای حداقلی قانون کار را پرداخت نکرده باشد. در این حالت اداره کار طبق حداقل های قانون کار رای صادر کرده و کارفرما را مکلف به پرداخت حق السعی می نماید.

2.کارفرما و کارگر توافق حق السعی بالاتر از حداقل های قانون کار را داشته اند که کارفرما به تعهدات خود عمل نکرده و طبق حداقل پرداخت کرده است. در این صورت کارگر باید اثبات کند که توافقی برای حق السعی بالاتر داشته اند. در غیر اینصورت اداره کار حداقل حق السعی قانون کار را مبنای صدور رای قرار می دهد.

11- شکایت از کارفرما بابت عیدی و پاداش و سنوات

از علل شایع دیگر شکایت از کارفرما بابت عیدی و پاداش و سنوات است. کارفرما مکلف است به ازای هر سال کار کارگر

معادل 60 روز آخرین روز را به عنوان عیدی و پاداش

معادل 30 روز آخرین مزد را به عنوان سنوات یا همان پایان کار

پرداخت نماید.

موعد پرداخت عیدی تا اتمام هر سال و یا اتمام قراردادهای کمتر از یک سال است.

موعد پرداخت سنوات اتمام قرارداد کار یا اتمام رابطه کاری است.

سوالات متدوال در زمینه شکایت از کارفرما