نحوه تنظیم و نمونه قرارداد کار ساعتی و پاره وقت طبق قانون کار

آیا قرارداد کار ساعتی قانونی است؟

یکی از انواع قراردادهای کاری که رایج بوده و در مورد قانونی بودن آن سوالات زیادی مطرح شده و نسبت به قانونی بودن آن ها جای ابهام وجود دارد قرارداد کار ساعتی و پاره وقت است. در ماده 51 قانون کار به مدت زمانی که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد ساعت کاری اطلاق شده است.

از طرفی در ماده 39 قانون کار چنین عنوان شده است که مزد و مزایای کارگرانی به صورت نیمه وقت و یا کمتر از ساعات قانونی تعیین شده به کار اشتغال دارند به نسبت ساعات کار انجام یافته محاسبه و پرداخت می شود.

مبنای قانونی و مجوز قانونی برای قراردادهای کار ساعتی و پاره وقت مواد 39 و 51 قانون کار بوده و انعقاد این نوع از قراردادهای کار با کارگران منع قانونی ندارد.

قراردادهای کار ساعتی اغلب در مشاغل موجود در مدرسه ها، کلینیک ها، مطب ها، دفاتر، مشاوره ها، مسئولین فنی ناظر و موارد مشابه کاربرد دارند.

انواع قراردادهای کار ساعتی

در مقالات قبلی مقایسه انواع قراردادهای کار به صورت کامل بررسی شده و در این مقاله به انواع قراردادهای کار ساعتی پرداخت شده است.در قسمت قبلی کارگرانی که ساعات کاری آن ها در مدت مشخص از ساعات کاری موظفی و قانونی کمتر باشد به عنوان کارگران پاره وقت، نیمه وقت یا ساعتی تعریف شدند. مبنا و شروع هر رابطه کاری عقد و قرارداد کاری است. قرارداد کار ساعتی و پاره وقت از لحاظ مدت و نوع حالت های مختلفی به شرح زیر دارد:

از لحاظ کتبی و شفاهی بودن

در ماده 7 قانون کار قرارداد کار به صورت کتبی و شفاهی به رسمیت شناخته شده است. نکته خیلی مهم از این بابت این است که در قراردادهای کاری ساعتی و نیمه وقت که به صورت شفاهی بسته می شوند اثبات ساعتی و نیمه وقت بودن بر عهده کارفرما بوده و اگر کارفرما نتواند نیمه وقت و ساعتی بودن قرارداد را اثبات کند آن قرارداد به صورت تمام وقت در نظر گرفته می شود. برای پیشگیری از بروز اختلاف های بعدی توصیه می شود قراردادهای کار به صورت کتبی بین کرفرما و کارگران منعقد شوند.

مدت قرارداد کار پاره وقت و ساعتی

قراردادهای کار از جمله قراردادهای کار ساعتی و پاره وقت و نیمه وقت از لحاظ مدت می توانند دائمی، مدت معین یا موقت و یا کار معین باشند.

قرارداد کار ساعتی دائمی

در صورتی که در قرارداد کار مدتی مشخص نشود و کار جنبه مستمر داشته باشد قرارداد کار ساعتی تنظیم شده دائمی تلقی می شود. اگر در قرارداد کار مدت قرارداد به صراحت دائمی مشخص شده باشد نیز قرارداد کار ساعتی، پایه وقت و نیمه تنظیم شده دائمی تلقی می شود. اگر قرارداد کار شفاهی باشد اگر کارفرما نتواند موقت بودن آن را اثبات کند دائمی تلقی شده و برای پیشگیری از این مشکل تنظیم قرارداد کار مدت موقت به صورت کتبی و درج مدت به صورت صریح در آن توصیه می شود.

قرارداد کار پاره وقت، نیمه وقت مدت موقت

یکی از موارد مهمی که در هر قرارداد کاری باید مشخص شود مدت قرارداد کار است که از روی آن زمان شروع و اتمام قرارداد مشخص می شود. در متن قرارداد تاریخ شروع و پایان و یا تاریخ شروع مدت آن باید مشخص شده باشد.

قرارداد کار ساعتی کار معین

برخی از کارها ماهیت غیر مستمر دارند و به صورت طبیعی این کارها پایان پذیر هستند. مانند پروژه های عمرانی، ساختمانی و تحقیقاتی. در این موارد کارفرما می تواند به جای تاریخ اتمام قرارداد، از عبارت اتمام کار استفاده کند. کار هم باید به صورت صریح مشخص باشد. چرا که در پروژه ها کارهای متعددی وجود دارند و شروع و اتمام این کارها باهم متفاوت است. به عنوان مثال در یک پروژه آبرسانی کارهای دفتری، فنی، اداری، حفاری، جوشکاری و … وجود دارند که تاریخ اتمام هر کار با بقیه کارها ممکن است متفاوت باشد.پس تاریخ اتمام قرارداد ممکن است اتمام پروژه، اتمام کار حفاری، اتمام کار جوشکاری و… درج شود.

قراردهای کاری ساعتی و پاره وقت بدون بیمه

یکی از درخواست های پرتکرار کارفرماها که به مجموعه کارتابان ارائه می شود قرارداد کار ساعتی بدون بیمه و قرارداد کار پاره وقت بدون بیمه است.

آیا بستن قراردادهای کار پاره وقت و ساعتی بدون بیمه از لحاظ قانونی صحیح است یا نه؟ پاسخ این سوال به صورت مطلق بله یا خیر نیست و در برخی شرایط می توان قرارداد کار ساعتی و پاره وقت بدون بیمه نیز منعقد کرد.

اولین موردی که در قراردادهای کاری از لحاظ بدون بیمه مورد توجه قرار گیرد این است که آیا این قرارداد مشمول قانون کار است یا خیر و در صورتی که قراردادی مشمول قانون کار نباشد مشمول بیمه اجباری نخواهد بود.

اگر کار مورد توافق و قرارداد کار ساعتی مشمول قانون کار باشد در اصل برابر با ماده 148 قانون کار و ماده 36 قانون تامین اجتماعی کارفرما مکلف است حق بیمه کارگر را نزد سازمان تامین اجتماعی واریز کند. در موارد نادری مانند کارگرانی که از صندوق های بازنشستگی غیر از تامین اجتماعی بازنشسته شده باشند می توانند از قرارداد کار ساعتی و پاره وقت بدون بیمه استفاده کنند.

در مورد بازنشستگان تامین اجتماعی که به صورت نیمه وقت در کارگاهی مشغول به کار می شوند از لحاظ قانونی باید مستمری وی قطع شده و کارفرما برای زمان اشتغال بیمه واریز نماید. اگر با این بازنشستگان قرارداد ساعتی بدون بیمه منعقد شود معمولا از طرف کارگر و کارفرما مورد اعتراض قرار نگرفته و در صورت کتمان از طرف تامین اجتماعی مشکلی بوجود نمی آید.

مفاد قراردادهای کار ساعتی

در ماده 10 قانون کار مفاد الزامی برای درج در قراردادهای کار به صورت عمومی ذکر شده است که شامل: نوع کار یا حرفه، حقوق یا مزد و ملحقات آن، ساعات کار، محل انجام کار، تاریخ انعقاد قرارداد کار، مدت قرارداد کار برای کارهای مدت معین و مواردی که عرف و عادت شغل یا محل ایجاب می کند هست.

مواردی که در قراردادهای کار ساعتی را نسبت به سایر قراردادهای کار متمایز می کند و درج آن در قرارداد کار اهمیت بیشتری دارد ساعات کار است. چرا که طبق ماده 39 قانون کار باید حقوق و مزایای کارگران پایه وقت و نیمه وقت باید از روی ساعت کاری انجام یافته محاسبه و پرداخت شود. علاوه بر آن در قراردادهای کار کار معین نوع کار نیز اهمیت زیادی دارد.

اگر در قرارداد کاری مواردی که در قانون کار مشخص نشده قید نشود، شرایط قانون کار به عنوان توافق طرفین در آن مورد در نظر گرفته می شود.

درج مواردی عین مفاد قانون کار در قراردادهای کار الزامی نبوده و بیشتر جنبه یادآوری دارد. در صورتی که در مفاد قرارداد کار مواردی خلاف مقررات قانون کار و کمتر از مزایای مشخص شده در قانون کار توافق شود این موارد باطل تلقی شده و ضمانت اجرایی نخواهند داشت.

به عنوان مثال در قرارداد کار ساعتی مدرسه ای برای معلم چنین توافق شود که به ازای 22 ساعت کار در هفته، ماهانه 5 روز بیمه واریز خواهد شد. این توافق از حداقل های قانون کمتر بوده و باطل تلقی شده و بیمه توافقی به نسبت کارکرد در نظر گرفته می شود.

یا در قرارداد کار مطب برای منشی چنین توافق شود که به ازای 30 ساعت کار در هفته معادل نصف حقوق و مزایای قانون کار پرداخت خواهد شد. این توافق نیز باطل محسوب می شود.

نحوه محاسبه حقوق و دستمزد و مزایا در قراردادهای کاری ساعتی

نکته مهم و اساسی در محاسبات حقوق و دستمزد کارگران پاره وقت در متن ماده 39 قانون کار مشخص شده است. متن ماده 39 قانون کار به این صورت است:

مزد و مزایای کارگرانی که به صورت نیمه وقت و یا کمتر از ساعات قانونی تعیین شده به کار اشتغال دارند به نسبت ساعات کار انجام یافته محاسبه و پرداخت می‌شود.

در متن این ماده عبارت «نسبت ساعات کار» قید شده است که اولین موردی که باید محاسبه کرد همین نسبت کارکرد است. برای محاسبه نسبت کارکرد باید کارکرد واقعی به کارکرد قانونی تقسیم شود. در صورتی که ساعت کار کارگر در طول هفته مشخص باشد نسبت کارکرد از تقسیم ساعت کار هفتگی به 44 بدست می آید. اگر ساعت کار کارگر در هفته های مختلف متفاوت باشد باید نسبت کارکرد به صورت ماهانه و از روی تقسیم جمع ساعت کار ماهانه به ساعت کار موظفی آن ماه بدست آید.

در ادامه آموزش محاسبات فرض می کنیم کارگری در طول هر هفته (که تعطیلی غیر از جمعه وجود نداشته باشد) 30 ساعت است.

نسبت کارکرد این کارگر برابر است با 30 تقسیم بر 44 که می شود 0.68 یا 68 درصد کارکرد کامل.

حقوق و مزایا و دستمزد این کارگر معادل 68 درصد کارگری خواهد بود که با همان شرایط کارکرد کاملی داشته باشد.

1-محاسبه تعداد روز بیمه کارگران ساعتی

برای محاسبه تعداد روز کاری کامل معادل کارکرد، تعداد روزهای ماه به نسبت کارکرد ضرب می شود. اگر ماه مد نظر 30 روزه باشد:

روز کامل کاری معادل این کارگر = 0.68 * 30 = 20.4 روز

چون در لیست بیمه روزها کامل هستند پس باید بیمه 21 روز واریز شود. جمعه ها و تعطیلات رسمی نیز به نسبت کارکرد در این محاسبات خود بخود اعمال می شود.

2-مزد شغل، پایه سنوات

از روش های مختلفی می تواند مزد و حقوق ماهانه را محاسبه کرد. روش ساده و درست این است که مزد شغل و پایه سنوات عین کارگر تمام وقت لحاظ شود. اگر کارگر در ابتدای سال 1400 استخدام شده باشد و مزد وی حداقل قانون کار باشد از ابتدای سال 1403 مزد شغل وی 2388728 ریال و پایه سنوات تجمیعی روزانه وی 258.734 ریال خواهد بود. مجموع این دو به عنوان مزد ثابت به مبلغ 2.647.462 ریال به ازای هر روز کارکرد کامل خواهد بود.

در قسمت قبلی ساعات کاری کارگر به روزهای کامل تبدیل شد. پس حقوق ماهانه کارگر نیز از ضرب مزد ثابت روز کامل در روز کامل کاری معادل بدست می آید.

حقوق ماهانه = 20.4 * 2،647،462 = 54،008،225 ریال

پس حقوق ماهانه که در قرارداد کار ساعتی و پاره وقت برای این کارگر باید لحاظ شود مبلغ 54،008،225 ریال خواهد بود.

3-مزایای رفاهی انگیزه ای ثابت ماهانه

کمک هزینه اقلام مصرفی خانوار (بن کارگری)، کمک هزینه مسکن (حق مسکن)، کمک هزینه عائله مندی (حق اولاد) و حق تاهل مزایای ثابت ماهانه ای هستند که در تبصره 3 ماده 36 قانون کار به عنوان مزایای رفاهی انگیزه ای تلقی شده اند.

برای محاسبه مزایای رفاهی انگیزه ای در قراردادهای کار ساعتی و پاره وقت کافی است مبلغ کامل این مزایا در نسبت کارکرد محاسبه شده ضرب شود. این ارقام در سال 1403 به صورت زیر هستند:

بن کارگری ماهانه کارکرد ساعتی = بن کارگری کامل * نسبت کارکرد = 14،000،000 * 0.68 = 9،520،000 ریال

حق مسکن ماهانه کارکرد ساعتی = حق مسکن کامل * نسبت کارکرد = 9،000،000 * 0.68 = 6،120،000 ریال

حق تاهل ماهانه کارکرد ساعتی = حق تاهل کامل * نسبت کارکرد = 5،000،000 * 0.68 = 3،400،000 ریال

حق اولاد (فرض یک فرزند) = حق اولاد کامل * نسبت کارکرد = 7،166،184 * 0.68 = 4،873،005 ریال

4-کسورات بیمه و مالیات

از حقوق و مزایای ذکر شده تمام موارد غیر از حق اولاد مشمول بیمه هستند. از مجموع موارد مشمول بیمه معادل 7 درصد به عنوان حق بیمه سهم کارگر کسر می شود.

اگر جمع درآمدهای ذکر شده از 12 میلیون تومان بیشتر شود نیز مشمول مالیات حقوق شده و باید مالیات آن نیز کسر شود. در حالتی که حقوق توافقی حداقل قانون کار باشد از مالیات معاف می شود.

نحوه تنظیم قرارداد کار ساعتی و پاره وقت آنلاین

 همانطور در قسمت قبلی ملاحظه می شود انجام محاسبات زمان بر و در برخی مواقع سخت می شود. برای سادگی انجام این محاسبات تنظیم قرارداد کار ساعتی به صورت آنلاین و دریافت فایل PDF آن، کارتابان خدمت قرارداد کار آنلاین پاره وقت را ارائه کرده است. برای تنظیم و دانلود قرارداد کار آنلاین کافی است که به قسمت تنظیم قرارداد کار مراجعه کرده و قرارداد کار آنلاین ساعتی انتخاب شده و در فرم باز شده مشخصات طرفین، تاریخ استخدام، ساعت کار هفتگی و مدت قرارداد انتخاب شود. سامانه قرارداد کار را به صورت آنلاین و فوری تنظیم کرده و به صورت فایل PDF در اختیار قرار می دهد.

نمونه قرارداد کار ساعتی و نیمه وقت

در ادامه یک نمونه از قرارداد کار ساعتی در قالب فایل PDF و تصویر که از طریق سامانه تنظیم شده برای الگو برداری و آشنایی با فرمت قرارداد کار ساعتی آنلاین ارائه شده است.

مورد استفاده قرارداد کار ساعتی و پاره وقت

در برخی مشاغل این نوع از قرارداد رواج بیشتری دارد. به عنوان مثال قرارداد کار مدرسه و معلمان، قرارداد کار مطب و کارکنان نیمه وقت آنان، قرارداد کار کارکنان کلینیک های درمانی، کارمندان دفتری مواردی مانند وکلا و مهندسین، قرارداد کار تدریس ساعتی و پاره وقت، قرارداد مسئولین نظارتی مانند ناظر بهداشت و استاندارد و … .

مشاغل اشاره شده بیشترین کارکنان ساعتی و پاره وقت را دارند و علاوه بر آنان هر کارگاهی که دارای کارکنانی باشد که ساعت کاری آنان کمتر از ساعت کار قانونی است می توانند از این نوع قرارداد کاری استفاده کنند.