راهنمای جامع مشاغل سخت و زیان آور تعاریف و محاسبه بازنشستگی و لیست مشاغل

قانون سخت و زیان آور بودن مشاغل بدین شکل می باشد که عوامل فیزیکی و شیمیایی و روانی و ارگونومیکی وعواملی که بر روی جسم و روان انسان تاثیر می گذارد دریک شغل بیش از حد مجاز تعیین شده در مقررات باشد. بنابراین صرفا با عنوان شغلی و کارگاه نمی توان اظهار نظر کرد که شغل سخت و زیان آور است یا خیر.

 از طرفی کلمات و عبارات مختلف مانند سختی کار، سختی شغل به کار برده می شود در قانون هر کلمه و عبارت بار حقوقی مختص خود را دارد و در این جا بحث بر روی ماده 76 قانون تامین اجتماعی است که امتیاز آن بازنشستگی پیش از موعد و بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور می باشد.

نحوه ی تایید بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور

هر شغل یا کارگاهی باید عوامل سخت و زیان آورش سنجیده شود مانند صدا، نور، شیمیایی و بیولوژیک و ارگونومیک  بودن آن میزان تماس مداوم کارگر و میزان ساعات کار بررسی شود و اگر از محدوده مجاز بیشتر شد جزو مشاغل سخت و زیان آور محسوب می شود نکته بعدی تنها مرجعی که  صلاحیت دارد در مورد مشاغل سخت و زیان آور اظهار نظر کند کمیته های بدوی و تجدید نظر استانی سخت و زیان آور هستند که هر کمیته 5 نفر عضو دارد و هر 5 عضو رای می دهند .و با اکثریت، رای کمیته ارایه می شود.

به عنوان مثال بنده عضو کمیته باشم و نظر بنده این باشد که فلان شغل یا فلان کارگاه شرایط قرار گرفتن در لیست مشاغل سخت و زیان آور را دارد با این حساب باز چون بنده یک عضو کمیته هستم و 4 عضو بعدی هم نظرشان موثر است نمی توان بطور قطع اظهار نظر کرد.

توضیحات بالا کلیات بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور و چه مشاغلی سخت و زیان آور هستند چگونه تعیین می شوند.

شغل های سخت و زیان آور از نظر اینکه سختی کار آن ها به ماهیت آن ها ارتباط دارد و یا جزو ماهیت آن نیست و می توان با راه کارهایی صفت سخت و زیان آور آن را حذف کرد به دو گروه زیر تقسیم می شوند.

مشاغل سخت و زیان آور گروه الف

برخی از شغل هایی که عوامل سخت و زیان آور آنها جزو ماهیت و بستگی به ماهیت شغل ندارد این احتمال را دارند که با به کارگیری تجهیزات به روز، اضافه کردن تجهیزات و اقدامات کمکی، ایمنی و امثال آن عامل سخت و زیان آور را حذف کرد.

به عنوان مثال دستگاهی در کارگاهی نصب شده است و دارای صدای زیادی است. می توان با جایگزینی این دستگاه با دستگاه با صدای کمتر و یا جداسازی این دستگاه از قسمت های دیگر کارگاه عامل صدای این دستگاه را حذف یا کاهش داد.

مشاغل سخت و زیان آور گروه ب

بر خلاف مشاغل سخت و زیان آور گروه الف برخی از مشاغل هستند که ماهیت آن ها دارای عوامل سخت و زیان آور است و قابل حذف نیستند که به این مشاغل گروه ب گفته می شود.

لیست مشاغل سخت و زیان آور گروه ب

مشاغل گروه ب برای بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور در کمیته ها به شرح زیر تایید می شوند:

• کار در معادن اعم از تحت‌الارضی یا سطح‌الارضی که ایجاب می‌کند کارگر در تونل‌ها و راهروهای سرپوشیده به استخراج بپردازد.
  کار استخراج شامل جداکردن یا منفجر ساختن مواد از سطح کار، حمل مواد عملیات مربوط به انفجار، اداره تأسیسات آب و برق در داخل معدن و به طور کلی هرگونه مباشرت و نظارتی که ایجاب نماید کارگر در تونل‌ها، راهروها یا میله‌های معدن انجام وظیفه کند.
• کار در حفر قنوات، چاه‌ها، فاضلاب‌ها، تونل‌های زیرزمینی و مخازن سربسته.
• تخلیه و حمل موادمذاب از کوره‌های مشغول به کار و کار مستمر در مجاورت کوره‌های ذوب به نحوی که کارگر در معرض مستقیم حرارت یا بخارات زیان‌آور متصاعد از کوره باشد.
• کارگری که مستقیماً و مستمراً در امر تولید در کارگاه‌های دباغی، سالامبورسازی و روده پاک کنی اشتغال دارد و کار مستمر در گندآبروها – جمع‌آوری، حمل و دفن و بازیافت زباله به صورت غیرمکانیزه
• کارگری که مستمراً به امر جمع‌آوری و انتقال، انبار کردن کود (نظافت مستمر طویله، اصطبل، سالن‌های پرورش طیور) در واحدهایدامداری و طیور اشتغال دارد.
• کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع بیش از 5 متر از سطح مبنا روی دکل‌ها، اتاقک‌های متحرک، داربست‌ها و اسکلت‌ها.
• کار مداوم روی خطوط و پست‌های انتقال برق با فشار شصت و سه کیلوولت و بالاتر.
• مشاغل شن‌پاشی، پخت آسفالت دستی، قیرپاشی و مالچ‌پاشی.
• کار در محل‌های با فشار محیط غیرمعمول از قبیل غواصی.
• کار مستمر در محیط‌هایی با فشار صوتی بسیار بالا که امکان کنترل یا حذف آن در محیط با حفاظت از دستگاه شنوایی با وسایل حفاظت فردی امکانپذیر نیست.
• کار در امور سمپاشی باغ‌ها و اشجار و مزارع و ضدعفونی اماکن و طویله‌ها و آشیانه‌های مرغداری در زمان سمپاشی.
• کارگری که مستقیماً در امر تولید و ترکیب سموم و حشره‌کش‌ها در زمان انجام کار اشتغال دارد.
• کار با وسایل دارای ارتعاش که با وجود رعایت مقررات حفاظت فنی و ایمنی در حد غیرمعمول باشد و برای سلامتی کارگر زیان‌آور باشد.
  
  

شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور چگونه است؟

مشاغل سخت و زیان آور برای بازنشستگی پیش از موعد در دو حالت بررسی می شوند.

1-اگر کارگری به صورت 20 سال متوالی در مشاغل سخت و زیان آور مشغول به کار باشد بدون شرط سنی بازنشسته می شود و با حقوق 30 روز، مستمری اش محاسبه می شود.

2-اگر یک نفر 20 سال متوالی سابقه کار در مشاغل سخت و  زیان آور نداشته باشد شرایط بازنشستگی به چه شکل محاسبه می شود؟

هر سال اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور 5/1 برابر از لحاظ سابقه بیمه ای حساب می شود ابتدا باید سوابق بیمه ای اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور تایید شده را ضرب در 5/1 بکنیم عدد بدست آمده را با سایر سوابق عادی اعم از اشتغال در مشاغل غیر سخت و زیان آور ، خدمت سربازی ، به صورت عادی بیمه  بیکاری، بیماری، بیمه اختیاری، بیمه کارگران ساختمانی با هم جمع کنیم عدد بدست آمده سابقه بیمه می شود سابقه بیمه را با شرایط سنی قانون تامین اجتماعی تطبیق می دهیم تا ببینیم در این شرایط می توان بازنشسته شد یا نه ؟  

شرایط بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور مردان

حداقل شرط بازنشستگی داشتن 50 سال سن 30 سال سابقه  بیمه  است

یا داشتن 60 سال سن با حداقل 20 سال سابقه بیمه، بازنشستگی با حقوق 30 روزه است و یا در حالت بعدی

در سن 60 سالگی اگر یک نفر 10 الی 20 سال سابقه بیمه داشته باشد می تواند بازنشسته شود ولی مستمری اش بر مبنای میزان سابقه  بیمه  محاسبه می شود.

شرایط بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور زنان

 شرایط بازنشستگی بانوان شبیه آقایان می باشد فقط شرایط سنی 5 سال کمتر است بجای 60 – 55 سال بجای 50 – 45 سال است.

4% حق بیمه بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور را چه کسی باید بدهد؟

بازنشستگی حداقل 20 سال بعد از شروع به کار کارگر امکان پذیر است در این 20 سال ممکن است کارگاه های اول که کارگر مشغول به کار بوده تعطیل شده یا برچیده شدن یا تغییر کاربری داده اند و یا موارد دیگری که ممکن است بر سر کارگاه بیاید در موقع درخواست بازنشستگی، تامین اجتماعی می خواهد 4 درصد حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور را مطالبه و دریافت بکند کارگاه هایی که کارفرمایان در دسترس نیستند و یا فعال نیستند دریافت 4 درصد حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور برای تامین اجتماعی کار مشکلی است این مشکل که مرتبط به کارگر می باشد واصولا باید تامین اجتماعی تعهدات خود را  نسبت به کارگر انجام دهد و مطالبات خود را از کار فرما به هر روش و امکانات اجرایی که دارد مطالبه کند.

 اگر این کارها صورت نپذیرفت کارگر باید چکار کند؟ کارگر تنها کاری که می تواند انجام دهد طرح شکایت در دیوان عدالت اداری به طرفیت تامین اجتماعی شعبه خودش است. 

سوالات متداول بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور