بررسی قانون جدید و فعلی بیمه بیکاری
ماده 1 – كلیه مشمولین قانون تأمین اجتماعی كه تابع قوانین كار و كار كشاورزی هستند مشمول مقررات این قانون می باشند.
تبصره – گروههای زیر از شمول مقررات این قانون مستثنی هستند:
1 – بازنشستگان و از كار افتادگان كلی.
2 – صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه شدگان اختیاری.
3 – اتباع خارجی.
ماده 2 – بیكار از نظر این قانون بیمه شده ای است كه بدون میل و اراده بیكار شده و آماده كار باشد.
تبصره 1 – بیمه شدگانی كه به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارتخانه ذیربط و تأیید شورای عالی كار بیكار موقت شناخته شوند نیز مشمول مقررات این قانون خواهند بود.
تبصره 2 – بیمه شدگانی كه به علت بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله، جنگ، آتش سوزی و … بیكار می شوند با معرفی واحد كار و امور اجتماعی محل از مقرری بیمه بیكاری استفاده خواهند كرد.
ماده 3 – بیمه بیكاری به عنوان یكی از حمایت های تأمین اجتماعی است و سازمان تأمین اجتماعی مكلف است با دریافت حق بیمه مقرر، به بیمه شدگانی كه طبق مقررات این قانون بیكار می شوند مقرری بیمه بیكاری پرداخت نماید.
ماده 4 – بیمه شده بیكار با معرفی كتبی واحد كار و امور اجتماعی محل از مزایای این قانون منتفع خواهد شد.
تبصره – بیكاران مشمول این قانون كلیه حقوق و مزایا و خسارات مربوطه (موضوع قانون كار) را دریافت خواهند كرد.
ماده 5 – حق بیمه بیكاری به میزان (3%) مزد بیمه شده می باشد كه كلا توسط كارفرما تأمین و پرداخت خواهد شد.
تبصره – مزد بیمه شده و نحوه تشخیص تعیین حق بیمه بیكاری، چگونگی وصول آن، تكلیف بیمه شده و كارفرما و همچنین نحوه رسیدگی به اعتراض، تخلفات و سایر مقررات مربوطه در این مورد بر اساس ضوابطی است كه برای حق بیمه سایر حمایتهای تأمین اجتماعی در قانون و مقررات تأمین اجتماعی پیش بینی شده است.
ماده 6 – بیمه شدگان بیكار در صورت احراز شرایط زیر استحقاق گرفتن مقرری بیمه بیكاری را خواهند داشت:
الف – بیمه شده قبل از بیكار شدن حداقل (6) ماه سابقه پرداخت بیمه را داشته باشد. مشمولین تبصره (2) ماده (2) این قانون از شمول این بند مستثنی می باشد.
ب – بیمه شده مكلف است ظرف (30) روز از تاریخ بیكاری با اعلام مراتب بیكاری به واحدهای كار و امور اجتماعی آمادگی خود را برای اشتغال به كار تخصصی و یا مشابه آن اطلاع دهد. مراجعه بعد از سی روز با عذر موجه و با تشخیص هیأت حل اختلاف تا سه ماه امكان پذیر خواهد بود.
ج – بیمه شده بیكار مكلف است در دوره های كارآموزی و سوادآموزی كه توسط واحد كار و امور اجتماعی و نهضت سوادآموزی و یا سایر واحدهای ذیربط با تأیید وزارت كار و امور اجتماعی تعیین می شود شركت نموده و هر دو ماه یكبار گواهی لازم در این مورد را به شعب تأمین اجتماعی تسلیم نماید.
تبصره 1 – كارگرانی كه در زمان گرفتن مقرری بیمه بیكاری به شغل یا مشاغلی گمارده شوند كه میزان حقوق و مزایای آن از مقرری بیمه بیكاری متعلقه كمتر باشد مابه التفاوت دریافتی بیمه شده از حساب صندوق بیمه بیكاری پرداخت خواهد شد.
تبصره 2 – مدت گرفتن مقرری بیمه بیكاری جزء سوابق پرداخت حق بیمه بیمه شده از نظر بازنشستگی، از كارافتادگی و فوت محسوب خواهد شد.
مطلب مرتبط: عواقب گرفتن بیمه بیکاری
ماده 7 – مدت پرداخت مقرری بیمه بیكاری و میزان آن بشرح زیر است:
الف – جمع مدت پرداخت مقرری از زمان برخورداری از مزایای بیمه بیكاری اعم از دوره اجرای آزمایشی و یا دائمی آن برای مجردین حداكثر (36) ماه و برای متأهلین یا متكلفین حداكثر (50) ماه بر اساس سابقه كلی پرداخت حق بیمه و بشرح جدول ذیل می باشد:
سابقه پرداخت حق بیمه حداکثر مدت استفاده از مقرری
جمعاً با احتساب دوره های قبلی
—————————————————————
برای مجردین برای متأهلین یا متکفلین
—————————————————————
از (6) ماه لغایت (24) ماه……… (6) ماه ………. (12) ماه
از (25) ماه لغایت (120) ماه……(12) ماه………. (18) ماه
از (121) ماه لغایت (180) ماه…… (18) ماه………. (26) ماه
از (181) ماه لغایت (240) ماه….. (26) ماه………… (36) ماه
از (241) ماه به بالا ……..……. (36) ماه………… (50) ماه
تبصره – افراد مسن مشمول این قانون كه دارای 55 سال سن و بیشتر می باشند مادامیكه مشغول بكار نشده اند می توانند تا رسیدن به سن بازنشستگی تحت پوشش بیمه بیكاری باقی بمانند.
ب – میزان مقرری روزانه بیمه شده بیكار معادل (55%) متوسط مزد یا حقوق و یا كارمزد روزانه بیمه شده می باشد. به مقرری افراد متأهل یا متكفل، تا حداكثر (4) نفر از افراد تحت تكفل به ازاء هر یك از آنها به میزان (10%) حداقل دستمزد افزوده خواهد شد. در هر حال مجموع دریافتی مقرری بگیر نباید از حداقل دستمزد، كمتر و از (80%) متوسط مزد یا حقوق وی بیشتر باشد.
ج – مقرری بیمه بیكاری از روز اول بیكاری قابل پرداخت است.
تبصره 1 – متوسط مزد یا حقوق روزانه بیمه شده بیكار به منظور محاسبه مقرری بیمه بیكاری عبارتست از جمع كل دریافتی بیمه شده كه به مأخذ آن حق بیمه دریافت شده در آخرین (90) روز قبل از شروع بیكاری تقسیم بر روزهای كار و در مورد بیمه شدگانی كه كارمزد دریافت می كنند آخرین مزد عبارتست از جمع كل دریافتی بیمه شده كه به مأخذ آن حق بیمه دریافت شده در آخرین (90) روز قبل از شروع بیكاری تقسیم بر (90) در‌صورتی كه بیمه شده كارمزد، ظرف (3) ماه مذكور مدتی از غرامت دستمزد استفاده نموده باشد متوسط مزدی كه مبنای محاسبه غرامت دستمزد قرار گرفته به منزله دستمزد ایام بیكاری تلقی و در محاسبه منظور خواهد شد.
تبصره 2 – افراد تحت موضوع این ماده عبارتند از:
1 – همسر (زن یا شوهر)
2 – فرزندان اناث مادام كه ازدواج ننموده و فاقد حرفه و شغل باشند.
3 – فرزندان ذكور كه سن آنان كمتر از هجده سال تمام باشد و یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته و یا طبق نظر پزشك معتمد سازمان تأمین اجتماعی، از كارافتاده كلی باشند.
4 – پدر و مادر كه سن پدر از (60) سال متجاوز باشد و یا طبق نظر پزشك معتمد سازمان تأمین اجتماعی از كارافتاده كلی باشند و در هر حال معاش آنان منحصراً توسط بیمه شده تأمین گردد.
5 – خواهر و برادر تحت تكفل در صورت داشتن شرایط مربوط به فرزندان اناث و ذكور، مذكور در بندهای (2) و (3) این تبصره.
تبصره 3 – گرفتن مقرری بیمه بیكاری مانع از دریافت مستمری جزئی نمی گردد.
تبصره 4 – در صورت بیكاری زوجین فقط یكی از آنان (زن یا شوهر) محق به استفاده از افزایش مقرری به ازاء هر یك از فرزندان خواهد بود.
تبصره 5 – بیمه شده بیكار و افراد تحت تكفل، در مدت گرفتن مقرری بیمه بیكاری از خدمات درمانی موضوع بندهای «الف» و «ب» ماده (3) قانون تأمین اجتماعی استفاده خواهند كرد.
تبصره 6 – مقرری بیمه بیكاری مانند سایر مستمریهای تأمین اجتماعی از پرداخت هرگونه مالیات معاف خواهد بود.
ماده 8 – در موارد زیر مقرری بیمه بیكاری قطع خواهد شد.
الف – زمانیكه بیمه شده مجدداً اشتغال به كار یابد.
ب – بنا به اعلام واحد كار و امور اجتماعی محل و یا نهضت سوادآموزی و سایر واحدهای ذیربط از طریق وزارت كار و امور اجتماعی، بیمه شده بیكار بدون عذر موجه از شركت در دوره های كارآموزی یا سوادآموزی خودداری نماید.
ج – بیمه شده بیكار از قبول شغل تخصصی خود و یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری ورزد.
د – بیمه شده بیكار ضمن گرفتن مقرری بیمه بیكاری مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی و یا از كارافتادگی كلی شود.
هـ – بیمه شده به نحوی از انحاء با دریافت مزد ایام بلاتكلیفی به كار مربوطه اعاده گردد.
تبصره 1 – در صورتی كه پس از پرداخت مقرری بیمه بیكاری محرز شود كه بیكاری بیمه شده، ناشی از میل و اراده او بوده است كارگر موظف به استرداد وجوه دریافتی به سازمان تأمین اجتماعی خواهد بود. مشمولین بند (هـ) این ماده نیز مكلف به بازپرداخت مقرری بیمه بیكاری دریافتی، به سازمان مذكور می باشند.
تبصره 2 – چنانچه بیمه شده بیكار اشتغال مجدد خود را مكتوم داشته و مقرری بیمه بیكاری را دریافت كرده باشد، ملزم به بازپرداخت مقرری دریافتی از تاریخ اشتغال خواهد بود.
تبصره 3 – دریافت كمك هزینه حین كارآموزی مانع استفاده از مقرری بیمه بیكاری نخواهد بود.
ماده 9 – كارفرمایان موظفند با هماهنگی شوراهای اسلامی و یا نمایندگان كارگران، فهرست محلهای خالی شغل را كه ایجاد می شوند به مراكز‌خدمات اشتغال محل اعلام نمایند. محلهای شغلی مذكور (به استثنای رده های شغلی كارشناسی به بالا) منحصراً توسط مراكز خدمات اشتغال و با معرفی بیكاران تأمین می گردد.
تبصره 1 – دولت مكلف است همه ساله از طریق سیستم بانكی و منابع اعتباری سازمان تأمین اجتماعی و با استفاده از اعتبارات قرض الحسنه، طرحهای اشتغال زای مشخصی را جهت اشتغال به كار بیكاران مشمول این قانون در بودجه سالانه كشور پیش بینی و رأساً یا از طریق شركتهای تعاونی و یا خصوصی و با نظارت وزارت كار و امور اجتماعی به مورد اجراء گذارد.
تبصره 2 – بیكاران مشمول این قانون در اخذ پروانه های كسب و كار و موافقت اصولی و تأسیس واحدهای اقتصادی از وزارتخانه های صنعتی، كشاورزی و خدماتی با معرفی وزارت كار و امور اجتماعی در اولویت قرار خواهند داشت.
تبصره 3 – سازمان آموزش فنی و حرفه ای وزارت كار و امور اجتماعی مكلف است همزمان با اجرای قانون بیمه بیكاری، آموزش مهارتهای مورد نیاز بازار كار و نیز بازآموزی و تجدید مهارت كارگران تحت پوشش بیمه بیكاری موضوع بند «ج» ماده (7) این قانون را در مراكز آموزش فنی و حرفه ای و یا مراكز آموزش جوار كارخانجات فراهم نماید. هزینه های مربوط از محل اعتبارات حساب صندوق بیمه بیكاری مطابق آئیننامه ای كه به پیشنهاد سازمان های آموزش فنی و حرفه ای كشور و تأمین اجتماعی تهیه و به تصویب وزرای كار و امور اجتماعی، و بهداشت و درمان و آموزش پزشكی خواهد رسید قابل پرداخت است.
تبصره 4 – نهضت سوادآموزی موظف است با همكاری كارفرمایان و وزارتخانه های ذیربط نسبت به تشكیل كلاسهای سوادآموزی برای بیسوادان مشمول این قانون اقدام نماید.
ماده 10 – سازمان تأمین اجتماعی مكلف است حسابهای درآمد حق بیمه بیكاری و پرداخت مقرری بیمه بیكاری موضوع این قانون را جداگانه نگهداری و در صورت های مالی خود منعكس نماید و گزارش عملكرد مالی خود را هر سال یكبار به وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و وزیر كار و امور اجتماعی و شورای اقتصاد ارائه نماید.
ماده 11 – وزارت كار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی مجری این قانون خواهند بود.
ماده 12 – سازمان تأمین اجتماعی مكلف است هزینه های موضوع این قانون را منحصراً از محل درآمدهای ناشی از آن تأمین نماید.
هزینه های اداری و پرسنلی هر دو دستگاه مجری قانون بطوری كه از (10%) میزان مقرری پرداختی به بیمه شدگان تجاوز ننماید با تأیید وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و وزیر كار و امور اجتماعی تعیین و تخصیص داده می شود.
ماده 13 – زمان اجرای این قانون از زمان اتمام قانون آزمایشی بیمه بیكاری (6 /5 /1359) لازم الاجراء است.
ماده 14 – آئیننامه اجرائی این قانون ظرف یكماه توسط وزارت كار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی تهیه و بتصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
قانون فوق مشتمل بر چهارده ماده و بیست و یك تبصره در جلسه علنی روز دوشنبه مورخ بیست و ششم شهریورماه یكهزار و سیصد و شصت و نه مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 10 /7 /1369 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
