یکی از مشکلات و مسائل مهم و اساسی که در مشاغل سخت و زیان آور کارگران پیمانکاران این است که 4 درصد حق بیمه سختی کار این کارگران بر عهده کیست؟ 4 درصد حق بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکاران بر عهده پیمانکار است یا کارفرمای اصلی؟ این مساله تا کنون باعث اختلاف‌های زیادی بین پیمانکاران و پیمان دهنده و همچنین بین کارگران متقاضی سخت و زیان آور با پیمانکار و کارفرمای اصلی بود. در این مساله سازمان تامین اجتماعی نیز برای این مساله راه حل مشخص و یکسانی نداشت.
فهرست مطالب
تاریخچه و سوابق پرداخت 4 درصد بیمه سختی کار کارگران پیمانکار
تا قبل از این که مصوبه خاصی برای تعیین تکلیف 4 درصد بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار وجود نداشت و تنها یک نامه از اداره کل روابط کار وزارت کار صادر شده بود که طی آن پیمانکاران به دو دسته تقسیم شده بودند. 1-پیمانکاران عمرانی که تغییر و بهبود شرایط کار و کنترل عوامل زیان آور در اختیار پیمانکار بود 2-پیمانکاران تامین نیروی انسانی که در واقع فقط تامین نیروی انسانی را بر عهده داشتند. این پیمانکاران هیچگونه دخل و تصرفی در روند کار و ساختار کارگاه برای کاهش و یا حذف عوامل سخت و زیان آور نداشتند.
طی نامه مزبور که به شماره 221548 در تاریخ 1392/12/14 صادر شده بود پیمانکاران عمرانی که اختیار و کنترل شرایط کار و ساختار کارگاه را بر عهده داشتند مکلف به پرداخت 4 درصد حق بیمه سخت و زیان آور کارگران خود را داشتند. همچنین در این نامه پیمانکاران تامین نیروی انسانی و شرکت های خدماتی به دلیل اینکه اختیاری در شرایط کار و کنترل عوامل زیان آور ندارند و از طرفی مسبب وجود عوامل زیان آور و تحمیل هزینه بازنشستگی پیش از موعد کارگران پیمان دهنده (کارفرمای اصلی) است بنابراین کارفرمای اصلی باید حق بیمه 4 درصد سخت و زیان آور کارگران پیمانکار را پرداخت کند.
مشکلات حق بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار
این نامه هر چند توجیه منطقی و طبق اصول حقوقی تنظیم و صادر شده بود ولی برای نحوه اخذ 4 درصد بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار از طرف سازمان تامین اجتماعی لازم الاتباع نبود و مورد اجرا قرار نمی گرفت و مشکل حق بیمه سختی کار کارگران پیمانکاران را حل نمی کرد. سازمان تامین اجتماعی در استان ها و حتی شعبات مختلف دارای رویه متفاوتی بود. در برخی شعبات پیمانکار که کارفرمای مستقیم کارگران بود مکلف به پرداخت حق بیمه سختی کار می شد و در برخی شعبه های تامین اجتماعی پیمان دهنده و کارفرما اصلی مکلف به پرداخت حق بیمه سختی کار کارگران پیمانکار می شد.
این مساله اختلاف های بسیار زیادی از جمله عدم امضای آرای سخت و زیان آور کارگران از طرف پیمانکاران و پیمان دهنده، در دسترس نبودن اغلب پیمانکاران، طرح شکایت از جانب پیمانکاران به طرفین پیمان دهنده برای دریافت مبالغ پرداختی به تامین اجتماعی، طرح شکایت پیمان کاران و پیمان دهنده در دیوان عدالت اداری علیه تامین اجتماعی و موارد مشابه بوجود آورده بود.
کارگرانی که درخواست سختی کار داده اند و مشاغل آنان تایید شده است در خصوص نحوه پرداخت و وصول حق بیمه سختی کار سوالات و مشکلات متعددی دارند.
مصوبه جدید حق بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار
به دلیل مشکلات زیاد مطرح شده در این خصوص شورای عالی حفاظت فنی در جلسه تاریخ 1402/08/08 تشکیل جلسه داد و در این جلسه مصوبه پرداخت 4 درصد بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار تصویب شد. اگر این مصوبه به شعبه های تامین اجتماعی نیز ابلاغ شود قسمت عمده مشکلات مربوط به اختلاف برای پرداخت حق بیمه سختی کار کارگران پیمانکار حل خواهد شد.
در جلسه مزبور شورای عالی حفاظت فنی 3 موضوع مصوب شده که مصوبه شماره 2 مربوط به تعیین تکلیف پرداخت 4 درصد حق بیمه بازنشستگی سخت و زیان آور است.
طبق این مصوبه اگر در قرارداد و پیمان بین پیمان دهنده (مقاطعه دهنده یا کارفرمای اصلی) و پیمانکار هزینه مربوط به 4 درصد بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار پیش بینی نشده باشد کارفرمای اصلی و مقاطعه دهنده مکلف به پرداخت 4 درصد بیمه سخت و زیان آور کارگران پیمانکار خواهد بود.
با توجه به اینکه سازمان تامین اجتماعی پس از تایید درخواست سختی کار کارگران در کمیته سختی کار نسبت به وصول 4 درصد حق بیمه اقدام می کند لذا پیش بینی این هزینه در پیمان ها و قراردادها در عمل مقدور نیست.
اینکه کدام مشاغل تحت پوشش پیمان جزو مشاغل سخت و زیان آور هستند و معیار و ملاک تشخیص مشاغل سخت و زیان آور چیست از مسائل مبهم این قراردادها به شمار می رود.
در مقاله ای به صورت کامل به این سوال که چه مشاغلی سخت و زیان آور هستند پاسخ داده شده است.
