شمشیر دولبه تبدیل قرارداد موقت به دائم کار در کارهای با جنبه غیر مستمر؟!

چالش‌های تبدیل قرارداد موقت به دائم در مشاغل غیرمستمر

تبدیل قرارداد موقت به دائم بحث داغ و همیشگی بین کارکنان اعم از کارگران قانون کار و کارکنان دولت و … است و مصوبه اخیر هیات وزیران برای تبدیل قراردادهای کار موقت به قراردادهای کار دائم در کارهای غیر مستمر دوباره این موضوع را به صدر اخبار کشید.

همه ی کارگران و کارکنان با قرارداد موقت برای تامین امنیت شغلی در آینده همیشه در تلاش هستند قرارداد موقت خود را به دائم تبدیل نمایند. علت این امر هم بالا رفتن سن کارگران و کارکنان و از دست رفتن سن استخدام و اشتغال است و ملاحظه می شود که خواسته تبدیل قراردادهای کار موقت به قراردادهای کار دائم از اهمیت برخوردار است.

تبدیل قرارداد موقت به دائم کار همیشه مورد توجه کلیه اقشار بوده و هست و خواهد بود. کار و اشتغال نیز به مثاله سایر مسائل بازار کار تابع دو اصل عرضه و تقاضا هست و این دو کفه ترازوی بازاراشتغال در تعیین ماهیت قراردادهای کار تاثیر مستقیم دارند.

قانون تبدیل وضعیت قراردادهای کار موقت  به دائم در قانون از چه موادی تبعیت می کند؟

در ماده 7 قانون کار قرارداد کار شفاهی، قرارداد کار کتبی پیش بینی شده و هر دونوع قرارداد کار می توانند دارای مدت قرارداد کار دارای مدت موقت و یا دائم باشند.

تبصره 1 ماده 7 قانون کار به مدت قراردادهای کار برای کارهایی که جنبه غیر مستمر دراند اختصاص یافته است.

حداکثر مدت موقت برای قراردادهای کارهایی که طبیعت آنها جنبه غیر مستمر دارد توسط وزارت کار و امور اجتماعی تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

متن تبصره 1 ماده 7 قانون کار

مقررات این تبصره از زمان اجرایی شدن قانون کار به تاریخ 29/08/1369 تا 20 بهمن 1398 تصویب نشده بود و در جلسه هیات دولت به تاریخ 1398/11/20 با پیشنهاد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی حداکثر مدت برای قرارداد کارهایی که جنبه غیر مستمر دارند به مدت 4 سال تصویب شد.

در کارهایی که طبیعت آن ها جنبه مستمر دارد در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد دائمی تلقی می شود.

تبصره 2 ماده 7 قانون کار

قراردادهای با بیش از 30 روز باید به صورت کتبی و در فرم مخصوص که توسط وزارت کار و امور اجتماعی در چارچوب قوانین و مقررات تهیه و در اختیار طرفین قرار می گیرد باشد.

تبصره 3 ماده 7 قانون کار

مصوبه دولت برای تبدیل قرارداد موقت به دائم در کارهای غیر مستمر شامل کدام کارگران می‌شود؟

عنوان تبصره 1 ماده 7 قانون کار و نیز عنوان مصوبه هیات وزیران برای عموم مردم واضح و شفاف نیست که منظور از این مصوبه و قانون چیست؟

کارهای مستمر و کارهای غیر مستمر در قانون کار به ماهیت کار اشاره دارد که آیا در شرایط عادی این کار ادامه دارد است یا به اتمام می رسد.

نمونه کارهای مستمر می تواند کار در کارخانجات تولیدی، کار امور دفتری در ادارات، کار در فروشگاه ها، کار در بیمارستان ها و امثال آنها باشد.

کارهای غیر مستمر نیز کارهایی هستند که در حالت عادی بعد از مدتی به اتمام خواهند رسید.

نمونه کارهای غیر متسمر می تواند شامل کار در پروژه های عمرانی مثل ساخت مجتع مسکونی و تجاری، کار در پروژه های راه سازی، کار در پروژه های انتقال آب و نفت و گاز، کار در پروژه های ساخت پالایشگاه، کار در اموری مانند آمارگیری، طرح های تحقیقاتی، که برای مدتی کارگرانی برای این امر به کار گرفته می شوند باشد.

مصوبه جدید هیات دولت برای تعیین سقف قرارداد کارهای با جنبه غیر مستمر مشمول کارگاه هایی هست که مشغول فعالیت های با ماهیت غیر مستمر که در بالا توضیح داده شد.

مراحل تبدیل قرارداد کار موقت به دائم

مثال :

مثلا اجرای پروژه بزرگراه بین شهرهای بازرگان تا تبریز به مدت 10 سال به طول خواهد انجامید. کارگری شاغل در این پروژه از ابتدا با قراردادهای کار موقت مثلا 3 ماهه مشغول به کار می شود و تمدید قراردادهای کار این کارگر به مدت 4 سال تمام انجام می گیرد و وارد سال پنجم کاری می شود. از ابتدای سال پنجم برای این کارگر نیازی به تمدید قرارداد کار نیست و تا اتمام پروژه و کار مدت قرارداد این کارگر دائم تلقی می شود.

آیا تبدیل قرارداد کار موقت به دائم به نفع کارگر است یا به ضرروی؟

همانگونه که قبلا نیز اشاره شد مصوبه مورخه 20 بهمن 1398 هیات وزیران برای تعیین حداکثر مدت موقت برای کارهای غیر مستمر است و این مصوبه ممکن است در برخی شرایط به نفع کارگر باشد و در برخی شرایط به ضرر کارگر.

سقف قرارداد کار موقت برای کارهای غیر مستمر به مدت 4 سال تعیین شده است.

بنابراین در شرایطی که

الف : مدت پروژه به بیش از 4 سال طول بکشد

ب: شغل کارگر بیش از 4 سال حفظ شود هر چند طول مدت کل پروژه زمان طولانی دارد ولی برخی مشاغل در پروژه ها عوض می شوند به عنوان مثال در پروژه آبرسانی در مراحل اولیه عمده مشاغل در زمینه حفر کانال، اتصالات، سرند و دفن هست و با نزدیک شدن به اتمام پروژه مشاغلی قبلی به تدریج حذف و مشاغلی مانند تاسیسات برقی و مکانیکی شروع می شوند.

این مصوبه شامل حال این قشر از کارگران خاص می شود

اما در نهایت اگر کارفرمایی رضایت به حفظ کارگران نداشته باشد وقتی سابقه کارگران به نزدیک 4 سال می رسد از تمدید قرارداد کار موقت می تواند خودداری نماید و کارگران با سابقه بالا را اخراج نماید

در این حالت این مصوبه به ضرر کارگران خواهد بود.

با مد نظر قراردادن جمیع جهات و موارد مشروحه به نظر نمی رسد این مصوبه فایده خاصی برای کارگران داشته باشد چرا که نه تنها شامل جامعه کوچکی از کارگران می شود بلکه ممکن است در برخی موارد امنیت شغلی کارگران را نیز به خطر بیاندازد.

نقدی هم که به این مصوبه می تواند وارد شود از چند جنبه قابل بحث هست

1-تکلیف مشاغلی که پس از ورود مدت پروژه به سال پنجم به بعد از بین می روند چیست؟

2- کارهای با جنبه مستمر عمومیت دارند بنابراین قرارداد کارهای با جنبه غیر مستمر را می توان حالت خاصی از قراداد کارهای با جنبه مستمر به حساب آورد. بنابراین وقتی در کارهای با جنبه مستمر قرارداد کار بدون محدودیت زمانی می تواند به صورت مدت دار و مدت موقت ادامه یابد چطور در کارهای با جنبه غیر مستمر بعد از 4 سال قرارداد کار دائمی تلقی می شود.

تصویب‌نامه در خصوص تعیین کارهای غیرمستمر

مصوبه تعیین کارهای غیرمستمر، موضوع تبصره (۱) ماده (۷) قانون کار بخشنامه شماره۱۵۲۶۰۶/ت۵۵۵۹۷هـ مورخ ۱۳۹۸/۱۱/۲۹ هیأت وزیران

۱ـ کارهایی که طبیعت آنها جنبه غیرمستمر دارد، عبارتند از:

هیأت وزیران در جلسه ۲۰/۱۱/۱۳۹۸ به پیشنهاد شماره ۷۹۲۶۳ مورخ ۲۷/۴/۱۳۹۷ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و به استناد تبصره (۱) ماده (۷) قانون کار ـ مصوب ۱۳۶۹ ـ تصویب کرد:

الف ـ تمامی کارها در کارگاه­‌هایی که برای انجام مأموریتی خاص ایجادشده و مأموریت آنها در تاریخ معینی به اتمام می‌­رسد، نظیر کارگاه‌­های سدسازی، راه‌سازی و ساخت کارخانه.

ب ـ تمامی کارها در کارگاه­هایی که فعالیت آنها مقید به زمان خاصی نیست و در طول زمان تداوم دارند ولی جزو فعالیت‌­ها و وظایف اصلی کارگاه نیستند، نظیر ساخت سوله، ساختمان یا خط تولید جدید.

۲ـ حداکثر مدت موقت برای کارهایی که طبیعت آنها جنبه غیرمستمر دارد، چهار سال است.

تبصره۱ـ حداکثر مدت موقت شامل سقف زمانی مجموع قراردادهای مدت موقت است که برای انجام کارهای موضوع بند (۱) این تصویب‌نامه می­توان با یک کارگر یا تعدادی از کارگران منعقد کرد.

تبصره۲ـ مدت توقف موقتی کارگاه، از سقف زمانی موضوع این ماده معاف است.

۳ـ در کارهایی که قبل از ابلاغ این تصویب­نامه وجود داشته‌­اند، حداکثر مدت موقت از تاریخ ابلاغ این تصویب­نامه محاسبه خواهد شد.

۴ـ کارفرمایان مجازند پس از اتمام پروژه یا فعالیت مذکور در بندهای (الف) و (ب) بند (۱) این تصویب­نامه، حتی پس از مدت چهار سال مذکور در بندهای (۲) و (۳)، با کارگر یا کارگران آن پروژه یا فعالیت اتمام­ یافته، تسویه حساب کنند.

۵ ـ کارگران/ افرادی که در قالب قراردادهای مدت موقت، در کارهای جاری مستمر فعالیت می‌­کنند، مشمول مفاد این آیین­‌نامه نخواهند بود.

معاون اول رئیس‎جمهور ـ اسحاق جهانگیری

ماده ۷ قانون کار- قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می‌دهد.

تبصره ۱ – حداکثر مدت موقت برای کارهایی که طبیعت آنها جنبه غیرمستمر دارد ، توسط وزارت کار واموراجتماعی تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

تبصره ۲ – درکارهایی که طبیعت آنها جنبه مستمر دارد درصورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد دایمی تلقی می‌شود.

تبصره ۳- قراردادهای مربوط به قانون کار در صورت کتبی بودن باید در فرم مخصوصی باشد که توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در چهارچوب قوانین و مقررات تهیه می‌شود و در اختیار طرفین قرار می‌گیرد.

تبصره ۴- کارفرمایان موظفند به کارگران با قرارداد موقت به نسبت مدت کارکرد، مزایای قانونی پایان‌کار را به مأخذ هر سال یک‌ماه آخرین مزد پرداخت نمایند.